Yumurta dondurma nedir, nasıl yapılır? Tüm detaylar!

1. Kimler yumurta dondurma işlemi yaptırabilir?

Yumurta dondurma işlemi, kadın yumurtalıklarından ultrasonografi yardımıyla toplanan yumurta ya da kadın üreme hücrelerinin laboratuvar ortamında “kriyoprotektan” adı verilen koruyucu maddelerle etkileşiminin ardından yavaş ya da hızlı dondurma işlemine tabi tutularak -196 derecede saklanması sürecini ifade etmektedir. 24 Ekim 2014 üreme tıbbi yönetmeliğine göre; kanser tedavisi, çikolata kisti ve kanser cerrahisi gibi operasyonlar öncesinde ya da yumurta rezervinin azaldığı 3 uzman doktor tarafından sağlık kurulu raporu ile onaylanmış kadınlar yumurta dondurma işlemini gerçekleştirebilir.

2. Neden kanser hastalarına öneriliyor?

Kanser tedavisinde uygulanan kemoterapi ve radyoterapi, üreme fonksiyonlarının kaybına neden olabilmektedir. Bu nedenle yumurta dondurma işlemleri kanserli kadınların da bebek sahibi olabilme şansını koruyabilmektedir. Özellikle genç yaşta kanser ile karşı karşıya kalan kadınların kanser tedavisinden önce uygulanan yöntemlerle üretkenlikleri korunabilmektedir. Bunun dışında yakın gelecekte bebek sahibi olma gibi bir planı olmayan ama ilerleyen yaşı nedeniyle üretkenliğini kaybetme riski olan kadınlar da yaşları ilerlemeden ve yumurtalıkları tükenmeden, ileride çocuk sahibi potansiyellerini devam ettirebilme adına bu işlemi yaptırabilirler.

3. İşlem için uygun görülen yaş aralığı nedir?

Kişinin ailesinde erken yaşta menopoz, yumurta rezervinin azalması gibi bir durum varsa ya da yumurta rezervinin azalmasına yol açabilecek bir hastalık durumu varsa kişinin yaşı ne olursa olsun muayene ile değerlendirilmelidir. Uygun görülürse değerlendirme sonrası yumurta dondurma işlemi yapılabilmektedir.

Kişide bu tür riskler yoksa 35 yaş sonrası rutin muayenelerle yumurtalıkları değerlendirilir ve bu değerlendirmelere göre yumurta işlemi düşünülebilir. Doğurganlığın korunması için yumurtalarını dondurmak için başvuran kadınların çoğu 35 yaş üzerindedir. Ancak 35 yaşından önce yumurta dondurulduğunda sonuçlar çok daha iyi olmaktadır. Kısacası yumurta dondurulması ne kadar erken yaşta yapılırsa o kadar daha fazla başarı sağlamaktadır. 35 yaş öncesi kadınlardan daha fazla yumurta toplanmakta ve dondurulmaktadır. Canlı kalım ve gebelik oranları da yumurta donasyonuna benzer şekilde yüksek seyretmektedir. Yaş ilerledikçe kadınlar daha az yumurta üretir ve dolayısıyla dondurmak için de daha az yumurta toplanabilir. Yumurta dondurmanın 35 yaştan daha genç kadınlarda daha yüksek şans verdiği ve başarılı olduğu bir gerçektir. Ancak 37-38 yaşında bir kadında başarı şansı hala 40 yaş ve üstü kadınlardan daha fazladır.

4. Bu yöntem ne zamandır uygulanıyor?

1980’li yıllardan itibaren yumurta dondurma işlemleri uygulanmaktadır. Son 30 yıldır da uygulanan yeni tekniklerle başarı oranları oldukça yükselmiştir. Yumurta dondurma işlemi sonrası ilk bebek 1986 yılında Avusturalya’da dünyaya gelmiştir. Yumurta dondurma işlemi ilk başlarda sadece kanser tedavisi gören kadınların üreme sağlıklarını korumak için başlatılmıştır; ancak artık günümüzde üreme yaşının ileri yaşlara çekilmesi için de kullanılan bir yöntemdir.

Türkiye’de ise 2014 yılına kadar sadece kanser tedavisi gören kadınlara uygulanan bu yöntem, 2014 yılı sonrasında daha geniş ve kapsamlı olarak uygulamaya konulmuştur. Hem devlet hem özel tüp bebek merkezlerinde başarılı ile uygulanan yöntem konusundaki bilinçlenme arttıkça uygulama sıklığı da artmaktadır. Kadınların yüksek lisans-doktora gibi amaçlarla eğitim süreçlerini uzaması, iş yaşamında daha aktif olarak rol alması evlilik, anne olma gibi planlarını ertelemesine neden olmaktadır. Yumurta dondurma işlemleri biyolojik saatleri hızla ilerleyen kadınların anne olabilme şanslarını koruması için çok önemlidir. Bu nedenle yöntemin uygulama sıklığı da zamanla artacaktır.

5. Tekniğin avantaj ve dezavantajları nelerdir?

Yumurta dondurma işleminin en büyük avantajı kişiye yaşı ilerlese de anne olabilme şansını verebilmektedir. Yumurta dondurma işleminin kişiye herhangi bir dezavantajı olmamaktadır. Sadece çok nadir olsa da ilaca karşı alerjik reaksiyon, karın şişliği, enfeksiyon ya da cerrahi işleme bağlı olarak kanama gibi problemler görülebilir. Ancak bunlar oldukça nadir görülen durumlardır.

6. Yumurta toplama işlemi nasıl uygulanıyor?

Yumurta dondurma işlemi, regl dönemi itibari ile yaklaşık 10 gün süren bir ilaç tedavisi ile başlar. Kişiye göre dozu ayarlanan ilaçlar karın bölgesinden yapılan küçük iğnelerle uygulanır. Bunlar küçük insülin iğneleri gibidir ve kişi kolay bir şekilde kendi uygular. İlaç kullanımı devam ederken 10 gün boyunca yumurtaların büyümesi ultrasonla izlenir. Belli büyüklüğe ulaşan yumurtalar çatlatma iğnesinden 36 saat sonra genel anestezi altında toplanır. Toplanan yumurtalar -196 derecedeki özel tanklarda saklanır. Saklama süresinin 1 yılı aşması halinde yumurtaları dondurulan kişi tekrar imzalı dilekçe ile onay vermelidir. Eğer saklama süresi 5 yılı aşacaksa da saklama olayını gerçekleştiren tüp bebek merkezi sağlık müdürlüğü ve sağlık bakanlığına özel bir dilekçe ile onay sürecini sağlar.

7. Kaç yumurta dondurulabiliyor?

Yumurta dondurma konusunda en sık karşılaştığımız soru, ileride gebelik şansını en yüksek düzeye çıkarmak için kaç yumurta dondurulması gerektiğidir. Aslında bu konuda her yaş için farklı bir sayı vermek gerekir. Çünkü yaş ilerledikçe yumurtaların kromozom sayıları bozulmaktadır. Örneğin 40 yaşta, yumurtaların yüzde 80’i kromozomal olarak bozuktur. Ne kadar çok yumurta dondurulabilirse, gebeliğe ulaşma şansı da o kadar artacaktır. Fakat bilimsel çalışmalar bu konuda başarıyı yakalayabilmek için en az 8-10 olgun döllenebilir yumurtanın dondurulup saklanması gerektiğini göstermektedir.

8. Dondurulmuş yumurtada başarı oranları nelerdir?

Yumurta hücresi ve embriyo dondurulması ile özelikle son yıllarda oldukça tatmin edici sonuçlar alınmaktadır. Dondurulmuş hücrelerle elde edilen başarı, yaklaşık olarak taze kullanılan hücrelerle elde edilen başarıya yakındır. Toplumdaki yaygın inanışın aksine araştırmalar, dondurulmuş yumurta ve embriyolardan elde edilen gebeliklerin başarı oranlarının yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. Günümüzde kullanılan modern tıp yöntemleri ile dondurulan embriyoların yüzde 95’i sağlıklı olarak çözülebilmektedir. Bu embriyolarda gebelik şansı yüzde 40-50‘lere kadar ulaşabilmektedir. Dondurma işleminden yıllar sonra bile sağlıklı gebelikler elde edilebilmektedir. Dondurulmuş hücrelerle elde edilen gebeliklerde ya da bebeklerde herhangi bir olumsuz gözlenmemektedir. Ayrıca araştırmalar, dondurma yöntemi ile doğan bebeklerde anomali açısından risk olmadığını da göstermektedir. Üreme hücrelerinin dondurma işlemi ülkemizde birçok merkezde başarıyla uygulanmaktadır.

9. Yumurta dondurma tekniğinde son gelişmeler nelerdir?

Yumurta dondurma tekniği “vitrifikasyon” adı verilen hızlı ve pratik dondurma tekniğinin gelişmesi ve daha fazla sayıda laboratuvar tarafından kullanılması sonucu daha kolay uygulanabilir ve sonuç alınır bir teknoloji halini almıştır.

GEBE KALMA DÖNEMİ HESAPLAYICISI