Yorgunluk sendromu nedir?

Özellikle soğuk havalarda uyku bozuklukları, yorgunluk gibi şikayetlerin arttığını söyleyen Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Doktoru Uzman Süleyman Tatlı, yorgunluk sendromunu anlattı.

"Her yanım ağrıyor", "Gece yeteri kadar uyumama rağmen sabahları hiç uyumamış gibi yorgun bitkin ağrı ile kalkıyorum", "Yorgunluktan kırılıyorum, hiçbir iş yapmak istemiyorum, isteksizlik, unutkanlık var" …

Bu yakınmalar Fibromiyalji sendromu (FMS) adı verilen yumuşak doku romatizmasına işaret ediyor olabilir.

VÜCUDUN BELLİ NOKTALARINDA AŞIRI HASSASİYET OLUR

Fibromiyalji sendromu (FMS); kaslarda ve eklemlerde yaygın ağrı ve hassasiyet, uyku bozukluğu, yorgunluk, halsizlik ve sabah tutukluğu ile kendini gösteren kronik yumuşak doku ağrısı sendromudur. Sendromun en önemli özelliği daha vücudun belli noktalarında aşırı hassasiyet olmasıdır.

Fibromiyalji sendromu (yumuşak doku romatizması), vücutta yaygın ağrı, yorgunluk, halsizlik, tutukluk ve vücudun bazı noktalarında hassas noktalarla karakterize olan ve eklem dışı romatizmal bir hastalıktır. Birçok hastalığı da kapı açan hastalıklar arasında fibromiyalji sendromu iş gücü kaybı açısından ön sıralarda yer almaktadır. 25-55 yaşlarında ve kadınlarda daha sık olmakla birlikte hastalık erkeklerde ve çocukluk döneminde de görülebilmektedir. Eğitim düzeyi ve ekonomik düzeyi ortalamanın üzerinde olan kişilerde daha fazladır.

ÖZELLİKLE SOĞUK HAVADA ŞİKAYETLERDE ARTIŞ OLUYOR

Hastalığın sebebi çok iyi bilinmemekle birlikte stres düzeyi ile yakın ilişkilidir. Uyku bozuklukları, düşme ya da motorlu araç kazası gibi korkuyla karışık büyük fiziksel travmalar, bir yakının kaybedilmesi gibi ruhsal travmalar, psikolojik stres bazı viral hastalıklar, romatoid artrit, ankilozan spondilit gibi bazı romatizmal hastalıklar hastalığın oluşmasını tetikleyen faktörlerdir. Hastalığı olan kişilerin birinci derece yakınlarında hastalığın görülme sıklığı artıyor.

AĞRI YAŞAM KALİTESİNİ DÜŞÜRÜYOR

Ağrı ve yaygın hassasiyet en sık yakınmadır. Fakat sıklıkla ağrılar, vücudun daha çok kullanılan boyun ve bel bölgesinde daha yoğun hissedilir. Omuz, dirsek, diz ve ellerde de ağrı olabilir. Hastalar vücudunun bir tarafının diğer taraftan daha çok ağrıdığını ifade ederler. Hasta, el ve ayaklarının şiş olduğundan yakınabilir. Ancak muayenede şişlik sıklıkla saptanamaz. Uyku bozukluğu, sabahları yorgun kalkma, karın ve göğüs ağrısı, ellerde uyuşma, kabızlık, ishal, mide ağrısı, adet dönemlerinde ağrı, nefes almada zorlanma ve çok çabuk sinirlenme gibi bulgular da hastalığa eşlik eder. Hastaların yarısında gerilim tipi baş ağrısı vardır. Sık idrara çıkma ve acil idrar yapma isteği sık görülen şikayetlerdir. FMS’de çene eklemi ağrıları, kramplar ve kulak çınlamaları hatta baş dönmeleri olabilir. Bazı hastalarda depresyon ve anksiyete eşlik edebilir.

Fibromiyalji teşhisinin konulması çok da kolay değildir; çünkü hastalığa özgü bir laboratuvar testi yoktur. Ancak altta yatan başka hastalıklara da eşlik edebilir (romatoid artrit, lupus gibi). Bu nedenle biyokimya ve kan tahlilleri istenmeli ve tiroid fonksiyon testleri yaptırılmalıdır. Tetkikler altta yatan bir hastalık yok ise genellikle normal olarak bulunur. Radyolojik tetkikler diğer hastalıkları (bel-boyun fıtığı, artritler) dışlamak için yapılabilir. En az 3 aydır devam eden yaygın ağrı olması ve vücudun belli bölgelerine (önceden tanımlanmış 18 hassas nokta) bası uygulandığında 11 bölgede ağrının tespit edilmesi tanı koydurucudur.

HASTALIKLA İLGİLİ ŞİKAYETLERİ ARTIRAN FAKTÖRLER:

• Uyku bozukluğu,
• Yorgunluk,
• Stresli yüksek çalışma temposu,
• Psikolojik gerginlik,
• Gribal enfeksiyonlar,
• Gürültü, uzun süre oturma ya da uzun süre ayakta durma,
• Uzun süre aynı pozisyonda kalma telefon bilgisayar başında durma,
• Sürekli aynı tekrarlayan hareketler,
• Sürekli elektromanyetik strese maruz kalma.  

FİBROMİYALJİ SENDROMUNA KARŞI ÖNLEMİNİZİ ALIN!

Fibromiyalji sakatlık yapıcı veya hayati tehdit eden bir hastalık değildir, ancak başka hastalıklara kapı aralaması yaşam kalitesini düşürmesi tedavisini gerektirmektedir. Tedavisi uzun sürebilir ve bulgularda belirgin düzelme olana kadar hekim kontrolü gerekir.

Fibromiyalji sendromu tedavisinde kullanılan ilaçlar, ağrıyı azaltmak, yorgunluğu gidermek, uykuyu düzenlemek ve depresyonu tedavi etmek amacıyla kullanılır. Bu amaçla başta antidepresanlar ve ağrı kesiciler olmak üzere uyku düzenleyiciler ve kas gevşetici ilaçlar kullanılır. Bunun dışında hassas noktalar üzerine lokal enjeksiyonlar da yapılabilir.

EGZERSİZ TEDAVİ VE KORUNMA YÖNTEMİDİR

Egzersiz, yumuşak doku romatizmalarında tedavi ve korunma yöntemidir. Özellikle gevşeme egzersizleri, germe egzersizleri, kardiyovasküler kondüsyon egzersizleri, düşük yoğunlukta yürüyüş, yüzme ve bisiklete binme, su aerobiği gibi aktiviteler faydalıdır.
Hastalara yatmadan önce uykuyu etkileyecek alkol, sigara, çay, kola, kahve gibi maddeleri almamaları önerilir.

Fizik tedavi uygulamalarında ise sıcak uygulama, derin ısıtıcılar ve ağrı kesici özelliği olan elektriksel stimülasyon ve masaj ile olumlu sonuçlar alınmaktadır. Ayrıca kaplıca kürleri önerilir. Deniz kum güneş yüzme çok iyi sonuçlar doğurur.

İklimin FMS gelişiminde etkisi yoktur; ancak soğuk ve nemli hava fibromiyalji sendromunda şikayetleri artırır. Sıcak- kuru hava, masaj, spor aktiviteleri ve tatil semptomları azaltabilir.

Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Doktoru Uzman Süleyman Tatlı