Yeni çıkan benler neyin işaretçisi?

Cilt kanserleri arasında kötü huylu olan ve Malin Melanom olarak adlandırılan cilt kanseri, deriye renk veren hücrelerden köken alır ve çok hızlı ilerliyor. Malign melanom lezyonlarının %30’u bir ben üzerinde gelişirken %70’i normal cilt zemininde oluşur. Melanom erken evrede tanı konulduğunda etkin bir şekilde tedavi edilebilir. Ancak bu dönemde tanı konulamazsa hızla bölgesel lenf düğümlerine, ardından tüm vücuda yayılır ve tedavi şansı önemli ölçüde ortadan kalkar.

Dermatoloji bölümünden Dr. Ar. Gör. Zahide Eriş Eken, en ölümcül cilt kanserlerinden olan bu hastalıkta erken tanının hayati önemine dikkat çekiyor:

"Tümör erken dönemde tespit edilip çıkarılırsa, hastaların yaşam süresinde herhangi bir değişiklik olmadan yaşamlarına devam edebilir. Ne yazık ki toplumumuzda yanlış inanışlar söz konusu. Böyle bir lezyon geliştiği zaman bıçak değmesinin kanserin vücuda yayılmasına neden olabileceği düşüncesi, tanıda gecikmeye hatta hastaların hayatını kaybetmesine neden oluyor. El içi ayak tabanından tutun da tırnak yatağına kadar derinin herhangi bir yerinde ortaya çıkabilmekle birlikte daha çok güneş hasarının yoğun olduğu vücut alanlarında gözleniyor. Tarım toplumu olduğumuz için ülkemizde melanom, kronik ultraviyole güneş maruziyetinin daha yoğun olduğu baş ve boyun bölgesinde görülüyor."

BELLİ PERİYODLARLA AYNA KARŞISINDA KENDİ BENLERİNİZİ MUAYENE EDİN!

Bu esnada saptanan bende asimetri, sınırda düzensizlik, renk değişikliği (benin birden çok renk içermesi), belirgin büyüme, iltihabi reaksiyon ya da kanama cilt kanserine işaret edebilir. Bununla birlikte değişik görünümlü, hızlı büyüyen, pigmente bir lezyonun saptanması durumunda da acilen bir dermatoloğa başvurulmalıdır.

DERİ KANSERİ GELİŞİM RİSKİ YÜKSEK OLAN KİŞİLER KİMLER?

*Açık tenli ,renkli gözlü, kızıl-sarı saçlı veya kolaylıkla güneş yanığı gelişebilen deri tipindeki kişiler,

*Uzun süre veya aralıklı olarak yoğun güneş ışığına maruz kalmış kişiler,

*Ailesinde deri kanseri malin melanom olan kişiler,

*Ailesinde ve kendisinde deri kanseri dışında kanser olanlar ve organ nakil hastaları,

*Anormal görünümlü nevüsü olan kişiler,

*Doğumdan itibaren çok sayıda benleri olanlar.

BENLERİN TAKİBİ NEDEN GEREKLİDİR?

Benler deriye renk veren hücrelerin oluşturduğu deri değişiklikleridir. Vücudumuzda çok sayıda ben görülebilir. Bu benlerin bazıları doğuştan, bazıları güneşe maruz kalınması sonucu sonradan oluşurlar. Benler; kahverengi, siyah ya da koyu mavi renkte olabilirler. Her renk değişikliği ya da kabarıklık ben değildir. Deride var olan değişikliğin, ben olup olmadığı konusunda dermatoloji uzmanınızdan görüş almak gerekir. Özellikle risk altında olanlar, çok sayıda beni olanlar mutlaka bilgisayarlı dermatoskopi yöntemiyle ben haritalamalarını yaptırmalı ve takip altında olmalıdır. Mevcut bende ani gelişen düzensizlik, renk değişimi, ağrı, kaşıntı ve kanama görülmesi durumunda acilen doktora başvurulmalıdır. Kesinlikle benlerle oynanmamalı ve sıkılmamalıdır.

DERMATOSKOPİ NEDİR?

Dermatoskopi deri yüzeyi mikroskopisidir; benlerin ve pigmentli diğer lezyonların tanısında kullanılır. Bu yöntemde deri yüzeyi, ışıklı büyütme sağlayan dermatoskop ile incelenir. Daha önceki yıllarda ben takibi, el dermatoskopisindeki görüntülerin fotoğrafları çekilerek sağlanıyordu. Bu yönteme bilgisayar eklenerek bilgisayarlı dermatoskopi teknolojisi geliştirildi.

BİLGİSAYARLI DERMATOSKOPİNİN AVANTAJLARI NELERDİR?

Bilgisayarlı dermatoskopi ile vücuttaki benlerin haritası oluşturularak noktasal lokalizasyonları belirlenir. Ardından her bir ben için dermatoskopik görüntü alınır ve kaydedilir. Böylece bir sonraki kontrolde elde edilecek görüntüyle karşılaştırma şansı sağlanır. Bilgisayarlı dermatoskop bende izlenen şüpheli değişiklikleri matematiksel hesaplayarak melanom riskini gösteren indeks de oluşturur. Bu indeks tanıda ve tedavinin planlanmasında yardımcıdır. Çıplak gözle erken evre melanomun tanı şansı %60 iken bilgisayarlı dermatoskopi ile %90’lara çıkar. Bilgisayarlı dermatoskopi ile derideki lekeler, benler değerlendirilir, arşivlenir ; böylece, benlerin belli aralıklardaki değişimlerinin saptanması ve incelenmesi bilgisayar ekranında kolayca yapılabilir.

Vücutlarında çok sayıda ben olan hastaların benlerinin tamamını çıkarmak söz konusu olamayacağından, dermatoskopi yöntemi sayesinde şüphelenilen lezyonları tespit ederek bunların çıkarılmasıyla hem gereksiz cerrahi girişimlerin önüne geçiliyor hem de hastaların 3-6 ay ila 1 sene aralarla kontrol edilerek bu benlerin takibi sağlanıyor.
Bu nedenle özellikle çok sayıda beni olan hastalar mutlaka bilgisayarlı dermatoskopi bulunan kliniklere başvurmalı ve ben haritalarını yaptırarak, benlerini takip altına aldırmalılar.

KORUNMAK İÇİN NELER YAPMALIYIZ?

Özellikle çocuklarımızda güneşten korunmaya daha çok önem vermemiz gerekmekte. Çünkü çocuklarda gelişen şiddetli güneş hasarı DNA’da bir takım bozukluklara neden olabilmekte ve cilt kanseri riskini artırmaktadır. Dr. Ar. Gör. Zahide Eriş Eken, çocuklara uygun filtreli güneş koruyucu kremler kullanılmalısını tavsiye ederek bazı önerilerde bulundu: 

*Genellikle UVA ve UVB’ye karşı koruyucular içeren 30 SPF ve üzeri güneş kremlerini kullanın. 

*Güneş koruyucularını güneşe çıkmadan 30 dakika önce sürün ve gerekirse üç dört saatte bir yenileyin.

*Güneşin dik geldiği 11:00-16:00 saatleri arasında gölgede kalın.

*Solaryumdan ise tümüyle uzak durulmalı hatta ABD ve Avrupa’da olduğu gibi ülkemizde de 16 yaş altına solaryumun yasaklanması gereklidir.