Stres vertigoyu tetikleyebilir!

Vertigo, vücudun denge sistemlerinden yanlış uyaranlar gelmesi veya doğru uyaranların yanlış algılanmasıyla ortaya çıkan denge bozukluğu durumudur. Dengenin sağlanmasında birçok organ birbirleri ile bağlantılı bir şekilde çalışırlar; iç kulak, gözler, eklem ve kaslar, beyin, omurilik. Bu organları etkileyen hastalıklarda vertigo ortaya çıkabilir.

Baş dönmesinin nedenleri nelerdir?

Vertigonun birçok sebebi vardır. KBB, nöroloji, göz, dahiliye ve kardiyolojiyi ilgilendiren bazı hastalıklar vertigoya neden olabilir.

Kulak kaynaklı nedenler nelerdir?

• Meniere hastalığı: İç kulakta bulunan sıvının dengelenmesi, ayarlanması (iç kulak sıvılarından endolenf diye tabir ettiğimiz iç sıvının miktarının artması) ile ilgili bir problemdir. Hastalığın gerçek sebebi bilinmemektedir. Artan basınç; kulak çınlamasına, kulakta tıkanıklık hissine yol açar. Hastalık; baş dönmesi, işitmede dalgalanmalar ve kulak çınlaması ile karakterizedir. Hastalığa bunaltı, kusma, terleme ve ishal eşlik edebilir. Ataklar çoğunlukla ani başlangıçlıdır ve süreleri 20 dakika ile 24 saat arasında değişebilir.
• Selim pozisyonel vertigo: İç kulak içinde sıvı ile dolu kanallar içinde oluşan kristallerin başın hareketi ile yer değiştirmesine bağlı olarak gelişir. Bu durumda hastalar sıklıkla sabah ilk kalktıkları sırada baş hareketi ile şiddetli baş dönmesi hissederler. Baş dönmesinin şiddetine göre bulantı ve kusma da olabilir. Baş dönmesi hareketsiz kalarak ortadan kaldırılabilir ve dengesizlik hissi dışında başka bir nörolojik yakınma olmaz. Muayenede başın hızlı hareketi ile ortaya çıkan istemsiz göz hareketlerinin (nistagmus) olması ile tanı konur. Düzelme haftalar, aylar ve nadiren de bir yıl sürebilir.
• Vestibüler nörinit: Denge sinirinin sıklıkla bir viral enfeksiyon sonucunda iltihaplanması ve sinir hücrelerinde şişme sonucu oluşan baş dönmesi durumudur. Bu hastalıkta, baş dönmesi uzun sürelidir. Şikayetler saatler, günler sürer. Kişiler şikayetleri başlamadan önce, bir üst solunum yolu enfeksiyonu, soğuk algınlığı geçirdiklerini söyleyebilirler. Şikayetler başlangıçta şiddetlidir, kişi yürürken on gün kadar yardıma ihtiyaç duyabilir ve kişinin bütün işlerini yapabilmesi, araba kullanabilmesi için de haftalar, hatta aylar gerekebilir.
• Perilenf fistülü: Bu rahatsızlık uçağın inişe geçmesi, derine dalma, kafa travması gibi durumlarda ani basınç değişikliği sonucu oluşabilir. Basınç değişikliği, orta kulak ile iç kulağı birbirinden ayıran zarlarda yırtık meydana getirebilir ve iç kulak sıvısı, orta kulağa akar. Baş hareketleri ile baş dönmesi ve sersemlik hissi oluşur. İşitme kaybı, kulakta basınç veya çınlama eşlik edebilir. Çoğu kez bu yırtık kendiliğinden iyileşir, tedaviye gerek kalmaz. Nadiren, baş dönmesi kalıcı hal alır. İlerleyici işitme kaybı oluşursa, operasyon gerekebilir.
• Akustik nörinom: Denge sinirinde oluşan selim tümöre verilen isimdir. Tümör çok yavaş büyür, bu yüzden şikayetler belirgin olmadan yıllar boyu sürüyor olabilir.
• Ayrıca kulak travmaları ve kulağa uygulanan toksik ilaçlar.

Kulak dışındaki nedenler nelerdir?

• Beyin damar tıkanıklıkları ya da beyin kanamaları, inmeye bağlı baş dönmelerinde beyindeki denge merkezlerine giden damarlar ya tıkanır ya da kanar. Bu durumda hastada ani gelişen baş dönmesi dışında başka bulgular da olmaktadır. Bu bulgular içinde çift görme, peltek konuşma, baş ağrısı, felç, vücudun bir tarafında uyuşma ve bilinç kaybı sayılabilir.
• Beyin tümörlerine bağlı baş dönmesi olabilir ancak tümörler sıklıkla tek bulgu olarak baş dönmesi oluşturmaz. İç kulaktaki işitme sinirinde, beyin sapında veya beyincik tümörlerinde baş dönmesinin yanı sıra baş ağrısı, işitme kaybı, çift görme ve felçler izlenebilir. Hastaların yakınmaları sıklıkla süreklidir ve zaman içinde tümörün büyümesi ile artış gösterir.
• MS (Multipl Skleroz) baş dönmesi yapabilir. Ancak baş dönmesinden çok dengesizlik ya da beceriksizleşme yapar. Beyin sapındaki denge merkezlerinin tutulması durumunda, eğer hastalık küçük bir yeri tuttuysa sadece baş dönmesine de neden olabilir.
• Ayrıca menenjit, migren, epilepsi, kardiyak aritmi, beyin tümörleri, kafa travmaları, sifiliz ( frengi hastalığı ), alerji, damar sertliği, şeker hastalığı, yüksek tansiyon, kan yağlarının yüksek olduğu durumlar, boyun kireçlenmeleri ve boyun fıtığı gibi durumlar baş dönmesine neden olur.
• Bazen de psikojenik nedenler baş dönmesine neden olur.

Şikayetler nasıl en aza indirilir?

Sabah uyanınca yataktan kalkmadan önce, yatağın kenarında birkaç dakika oturun.
Pozisyon değiştirilirken veya dönerken yavaş hareket edin. Yanınızda kendinizi dengelemeye yardımcı olacak bir şey bulundurun.
Yukarı veya aşağı bakmak, eğilmek, birden doğrulmak, baş dönmesi yapabileceği için bu sırada yanınızda tutunacağınız bir şey bulundurun.
Hiçbir zaman karanlıkta yürümeyin. Gece kalktığınızda, parlak bir ışık yakın. Banyonuzda gece lambası bulundurun.
Yürürken fazla probleminiz varsa baston kullanın.
Şeker hastalığı, göz tansiyonu, yüksek tansiyon, romatizma gibi rahatsızlığınız varsa bunları da uygun ilaç ve diyetlerle kontrol altında tutun.

Baş dönmesinin tedavisinde neler yapılmaktadır?

Tedavi baş dönmesi yapan nedenlere göre belirlenmektedir. En sık baş dönmesi nedeni olan iç kulak kristallerine bağlı olarak gelişen benign paroksismal pozisyonel vertigonun tedavisinde bir sedye üzerinde hastanın başı belli pozisyonlara çevrilerek manevra tedavisi uygulanmaktadır. Bu tedavi sonrasında hastalardan 24 saat boyunca öne ya da arkaya çok eğilmemeleri ve başın yüksek pozisyonda tutulduğu bir şekilde yatmaları önerilir. Bazı hastalarda manevraların tekrarlanması gerekebilir.

Vertigo tedavisinde, denge sistemindeki hücreleri baskılayan ilaçlardan faydalanılmaktadır.

Baş dönmesinin etkilerini hafifletmek için şunlar yapılabilir;

• Aniden ayağa kalkmak veya başınızı bir taraftan diğer tarafa çevirmek gibi ani pozisyon değişikliklerinden kaçının.
• Hızlı baş hareketlerinden kaçının.
• Alkol, tuz, nikotin ve kafein gibi dolaşım sistemini etkileyen ürünlerin kullanımını azaltın.
• Sinirlilik hali, stres ve alerjiniz olan maddelerden uzak durun.
• Nadiren de olsa vertigonun tedavisi için cerrahi uygulama söz konusu olabilir.