Hakim, savcı ve avukat nedir, ne iş yaparlar?

1. Hakim

A. Adli yargıda: Mahkeme başkan ve üyeleri, hâkimler, Yargıtay tetkik hâkimleri ile Adalet Bakanlığı merkez, bağlı ve ilgili kuruluşlarında idari görevlerde çalışan hâkimlerdir.

B. İdari yargıda: Mahkeme başkan ve üyeleri, hâkimler, Danıştay tetkik hâkimleri ile Adalet Bakanlığı merkez, bağlı ve ilgili kuruluşlarında idari görevlerde çalışan hâkimlerdir.

Hâkimler mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre görev yaparlar. Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hâkimlere emir ve talimat veremez, genelge gönderemez, tavsiye ve telkinde bulunamaz. Hâkimler, görevlerinde bağımsızdırlar; Anayasaya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdani kanaatlerine göre hüküm verirler. Devlet ile fert arasındaki veya fertlerin kendi aralarındaki veya devletin iki idari birimi arasındaki anlaşmazlıklar ile kamu düzenini bozan suçlara ilişkin konular hakkında Anayasaya kanunlara ve hukuk ilkelerine uygun olarak inceleme yapar; vicdani kanaatine göre ve bağımsız olarak karar verir. Kendisine gelen dava konusu dosyayı inceler. Davacı ve davalı taraflar ile onların avukatlarını tanıkları ve bilirkişileri dinler. Sunulan bilgi ve belgeleri alır; dava dosyalarına ekler ve bunları değerlendirir. Kanıtlar ve verilen ifadeler ile yürürlükteki kanunlar ışığında dava hakkında hüküm verir.

Yargıtay, bütün adalet mahkemeleri üzerinde, Danıştay, bütün idari mahkemeler üzerinde yargı denetimi ve gözetimi; Mahkeme başkanlarının, yargılamanın düzenli bir şekilde yürütülmesine ilişkin olarak görevli oldukları mahkeme dairelerindeki hâkimler üzerinde gözetim hakkı vardır.

2. Savcı

A. Adli yargıda: İl ve ilçe Cumhuriyet başsavcıları, Cumhuriyet başsavcı vekilleri, Cumhuriyet savcıları, Yargıtay Cumhuriyet savcıları ile Adalet Bakanlığı merkez, bağlı ve ilgili kuruluşlarında idari görevlerde çalışan kişilerdir

B. İdari yargıda: Danıştay savcıları ile Adalet Bakanlığı merkez, bağlı ve ilgili kuruluşlarında idari görevlerde çalışan kişilerdir.

Herhangi bir şekilde haberdar olduğu suçlara bizzat veya emniyet kuvvetleri yardımıyla el koyup, lehte veya aleyhte tüm delilleri toplayarak olay hakkında kamu davası açıp açmamaya karar verir. Açılan kamu davalarında iddia makamını temsil eder. Kanunlarda kamu davası açılması gerektiği belirtilen konularda; şikâyetçi olsun veya olmasın hazırlık soruşturmasını yapar; kamu davasını açar. Bu görevlerini yaparken şüphelinin lehine olanlarda dâhil olmak üzere kanıt toplar; şüpheli ve /veya şüphelileri sorguya çeker. Ölüm olaylarında cesetlerin adli muayenesini yaptırır. İddianame hazırlar veya kovuşturmaya yer olmadığına karar verir. Yargı (mahkeme) kararlarını yerine getirir. Suçtan zarar gören kişilerin ve toplumun haklarını savunur. Medeni hukuku ilgilendiren, kanundan doğan bazı davaları (derneğin veya vakfın hukuken ortadan kaldırılması, evlenmeye itiraz gibi) açar.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Yargıtay Cumhuriyet savcıları üzerinde, Danıştay Başsavcısı, Danıştay savcıları üzerinde, ağır ceza Cumhuriyet başsavcıları, merkezdeki Cumhuriyet savcıları ile bağlı ilçe Cumhuriyet başsavcıları ve Cumhuriyet savcıları üzerinde, gözetim ve denetim hakkına sahiptir.

Hem hakim hem de savcılara ilişkin ortak konular

Adalet Bakanı, yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin görevler hariç olmak üzere hâkim ve savcılar üzerinde gözetim hakkını haizdir. Hâkim ve savcılar idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığına bağlıdırlar.

3. Avukat

Avukatlık, kamu hizmeti ve serbest bir meslektir. Avukat, yargının kurucu unsurlarından olan bağımsız savunmayı serbestçe temsil eder. Avukatlığın amacı; hukuki münasebetlerin düzenlenmesini, her türlü hukuki mesele ve anlaşmazlıkların adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesini ve hukuk kurallarının tam olarak uygulanmasını her derecede yargı organları, hakemler, resmi ve özel kişi, kurul ve kurumlar nezdinde sağlamaktır. Avukat bu amaçla hukuki bilgi ve tecrübelerini adalet hizmetine ve kişilerin yararlanmasına tahsis eder. Yargı organları, emniyet makamları, diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüsleri, özel ve kamuya ait bankalar, noterler, sigorta şirketleri ve vakıflar avukatlara görevlerinin yerine getirilmesinde yardımcı olmak zorundadır. Kanunlarındaki özel hükümler saklı kalmak kaydıyla, bu kurumlar avukatın gerek duyduğu bilgi ve belgeleri incelemesine sunmakla yükümlüdür.

Avukat, kişi ya da kurumlar arasında ortaya çıkan anlaşmazlıkların mahkemelerde yasalara uygun olarak, kısa sürede ve güven içinde giderilmesi, bu yolla adaletin gerçekleşmesi için hâkimlere yardımcı olur.

Avukat, hukuksal sorunlarda ve yasal konularda yorum yapar. Mahkeme ya da yargı yetkilisi bulunan diğer organlar karşısında gerçek ve tüzel kişilere ilişkin hakları dava eder ve/veya savunur. Adli işlerle birlikte resmi dairelerdeki tüm işleri izler, bu işlerle ilgili belgeleri düzenler. Kendisine verilen ya da kendisinin kabul ettiği bir davayı sonuna kadar izler.