Diz kapağı çıkığı neden olur, nasıl tedavi edilir?

Dizde iki eklem bulunur. Bunlardan asıl yük taşıyan diz ana eklemidir. Özellikle merdiven inip çıkma, diz bükme gibi hareketlerde yükü aktaran diz kapağı eklemi vardır. Diz kapağı eklemi oldukça hareketli ve esnektir. Bunda en büyük etken ise eklemin sabitliğinin kemik dokudan ziyade, temel olarak bağlar tarafından sağlanıyor olmasıdır. Daha esnek yapıya sahip bağlar sayesinde diz kapağı hareketli bir yapıya sahiptir. Bu esneklik ve hareketlilik günlük aktiviteler sırasında dizin fonksiyonu için son derece önemlidir. Bazı durumlarda bu kadar hareketli olan bir eklem yerinden çıkarak problem oluşturabilir.

Diz kapağı çıkığı çok nadir bir durum değildir. Çıkık genelde iki başlık altında incelenebilir. Bunlar kendiliğinden olan çıkıklar ve travmaya bağlı olan çıkıklardır. Kendiliğinden olan çıkıklarda genelde altta yatan anatomik bir bozukluk vardır. Diz kapağının oturduğu oluğun sığ olması, diz kapağının yukarı yerleşimli olması buna örnek olarak verilebilir. Bu tip çıkık genellikle 15-20 yaş civarında kadınları daha çok etkileyen bir çıkıktır. Günlük aktivite sırasında bir ters hareket sonrasında olabilir. Şiddetli bir ağrı ve dizde deformasyonun görülmesi tipiktir. Çoğu kişi gayri ihtiyari olarak çıkık diz kapağını eliyle yerine oturttuktan sonra doktora başvurur. Hastanın hikayesinden, fizik muayene bulgularıyla ve MR incelemesiyle tanı koymak mümkündür.

Travmaya bağlı olan diz kapağı çıkığı daha nadirdir ve direkt darbe sonrasında olur. Bu tipte anatomik bir bozukluktan ziyade direkt darbenin etkisine bağlı bağlarda yırtılma ve eklemin çıkması söz konusudur. Bulgular kendiliğinden olan diz kapağı çıkığıyla hemen hemen aynıdır, sadece travmaya bağlı olan diz kapağı çıkığında kıkırdak hasarının olma ihtimali daha yüksek olduğu için ağrı ve dizde şişlik daha belirgin olabilir.

Diz kapağı çıkığı kendiliğinden veya travmatik olsun fark etmez, mutlaka tedavi edilmelidir çünkü tedavi edilmeden bırakılan ve takip edilmeyen durumlarda tekrarlamalar olabilir. Bu da kısa ve orta dönemde geriye dönüşümsüz kıkırdak hasarına yol açabilir. Tedavide belirleyici olan olayın ilk olup olmamasıdır. Eğer ilk çıkıksa ve kıkırdak hasarı yoksa, genelde tedavi dizlik ve kas güçlendirici fizik tedavi yöntemlerinin uygulanmasıdır. İlk çıkma olmasına rağmen eğer kıkırdak hasarı oluşmuşsa, kıkırdağın onarımına yönelik cerrahi tedavi gerekebilir. Birden fazla olan çıkıklarda ise cerrahi yöntemler ön plana çıkmaktadır. Bunlar bağ onarımı, diz kapağının yönünün ve yüksekliğinin ayarlanması gibi anatomik değişikliklere yol açacak cerrahi yöntemlerdir. Çok farklı yöntemler olması nedeniyle seçilecek cerrahi işlem hastada bulunan soruna göre farklılık göstermektedir.