Ek gıdaya geçiş sürecinde dikkat edilmesi gerekenler

ANNELERİN SANCILI DÖNEMİ: EK GIDAYA GEÇİŞ…

Annelerin en yoğun sınav verdikleri dönemlerin başında ek gıdaya geçiş dönemi gelir. Sadece anne sütüyle ya da mamayla beslenen bebeğin hayatının yeni döneminin başladığı bu zamanlar bazı anneler için keyifli olsa da bazıları için askerlik anıları kadar yıllarca anlatılabilecek olayları içerisinde barındırabilir.

EK GIDAYA GEÇİŞİN ZAMANI ÇOK ÖNEMLİ!

İlk 6 aylık dönemde sadece anne sütü ile beslenmesi gereken bebekler, 6. ay bitiminde anne sütünün yanı sıra ek gıda ile kademeli olarak tanıştırılmalıdır. Artan enerji ihtiyacı, vitamin ve mineral gereksinimleri bu dönemin yavaş yavaş başlaması gerektiğinin sinyalidir. Besinlere geçiş dönemi, bebeğin metabolik ihtiyaçları değişmeye başladığından 6. aydan sonraya da bırakılmamalıdır. Aynı zamanda, ek gıda alımına erken başlanması da en az geç başlanması kadar bebeğin metabolizmasını etkileyen bir süreçtir.

6. AYDAN ERKEN BAŞLARSANIZ...

6. aydan önce başlanan gıdalar ile birlikte bebekte anne sütü alımının azalmasıyla karşılaşılabilir. Bu durum bebekte protein açığına yol açarak büyüme ve gelişmede gerilik görülmesine neden olabilir. Yapılan çalışmalar, erken dönemde ek besinlere geçiş yapıldığında bebekte alerjik rahatsızlıkların görülme sıklığının arttığını göstermektedir. Aynı zamanda erken dönemde başlanan ek gıdalar bebekte ishal, kabızlık ve gaz sancılarına yol açabilir.

METAL YERİNE SİLİKON KAŞIK KULLANIN

Beslenmeyi tamamen bebeğin sindirim ve metabolik işlevlerinin gelişimi belirler. Ek besinlere geçiş döneminde yutma refleksi zayıf olduğundan kaşıkla verilenleri ağızdan çıkarma eğilimi olabilir. Bu dönemde diş etlerine zarar verebileceğinden metal yerine silikon kaşık tercih edilmelidir. Besinsel içeriği yüksek gıdalardan başlanmalı, 1–2 yaşına kadar (ortalama ilk 15 ay boyunca) anne sütü de asla devre dışı bırakılmamalıdır.

Son yıllarda ek gıdaları 6–12 ay arası kademeli artırarak, anne sütünün azaltılması önerilmektedir. Buna göre:

• 6–8 ay arası günlük enerjinin %70-80’i anne sütünden gelmesi gerektiğini unutmayın.

• Ek gıdaya geçişte besin çeşitlerinden her gün 2 tanesini seçerek verin.

• 8 ayı tamamlamadan 4 öğün + kahvaltıya geçmeyin

• Eğer anne sütü yok veya yeterli değilse; yasak olanlar hariç, alıştıktan sonratüm besin çeşitlerini vermeye başlayın.

• Ek gıdaya teker teker ve az miktarlar ile başlayarak bebeğinizin alımına göre artırın.

• Her yeni eklenen besin sonrasında döküntü, ishal veya kusma olursa o besini kesin. Daha sonraki aylarda tekrar deneyin.

• Ek besinlere geçilirken elma, şeftali, armut gibi meyvelerle, patates, havuç ve kabak gibi sebzelerin kaşık ile rendelenen püreleri tercih edin. Bu sebze ve meyveleri kolayca rendelemek için az miktar su ile haşlayarak suyunu daatmayın. Pürtüklü halde olması çocuğa katı gıdaları yutmaya alışmakta yardımcı olacaktır. Aynı zamanda evde mayalanan yoğurt, pirinç unu, sade ya da formül süt ile hazırlanan muhallebi ve yumurta sarısı da verebilirsiniz.

• Ek gıdalara özellikle çocuğunuzun aç iken başlayın ve yumuşak kaşık tercih edin.

• Bebeğinize sevmediği bir yemeği zorla yedirmeyin.

• Hızlı beslemekten kaçının ve bebeğinizi kusturacak şekilde zorlamayın.

• 7. aydan sonra et ve et suyu, etli sebze yemekleri, pilav, makarna, köfte ve ekmeği beslenmesine ekleyin.

• Mevsim sebzelerini tercih edin.

• Patates ve havuç ile başlayıp, ıspanak, pazı gibi yeşil yapraklı taze sebzeleri ekleyin. Yeşil fasulye içindeki taneleri çıkararak ekleyebilirsiniz. Bazı bebeklerde patates kabızlık yapabilir, miktarını ona göre ayarlayabilirsiniz. Bal kabağı ve yer elması gibi sebzeler glisemik indeksleri yüksek olduğundan yani kan şekerinde gereksiz dalgalanmalara ve insülin salgısında artışa neden olabildikleri için tercih etmeyin.

• Yemeklere tuz ilave etmeyin.

Meyve Püresi

Mevsimine uygun gaz yapma kapasitesi düşük elma, armut, ayva, kayısı vb. meyveler tercih edin. Meyveleri çatalla ezerek veya cam bir rende yardımıyla rendelendikten sonra püre haline getirebilirsiniz. Aralarda başlangıçta 2-3 çorba kaşığı olarak verip, yeme kapasitesi arttığında yavaş yavaş artırabilirsiniz. Vitamin ve mineral içeriğini bozduğu için blender ve rondo gibi aletler kullanmayın. Meyvelerin suyu diğer bir ara öğün seçeneği olarak da kullanılabilir.

Muhallebi

Bu ayda başlanabilecek en sade ve bebeğinize en uygun ek gıdalardan biri de sütlü pirinçli muhallebidir. Burada süt kelimesi sizi yanıltmasın, muhallebi inek sütü ile değil; bebeğin yaşına uygun formül süt ile yapılır. Bunun için hazır kaşık mamalarını tercih edebileceğiniz gibi, aşağıdaki tarife göre evde kendiniz de hazırlayabilir, gün içinde veya akşam 1 öğün olarak verebilirsiniz.

Malzemeler:

• 1 su bardağı su (200 ml),
• 1silme yemek kaşığı (10 gr) pirinç unu,
• 6 ölçek hazır mama (formül süt)

Yapılışı:

Pirinç ununu bir miktar su ile ezin ve suyu ilave edin. Hafif ateşte sürekli karıştırarak pişirin. Ocaktan indirdikten sonra toz mama ilave edin. Ancak bebeğiniz bu miktarı yiyemeyebilir, hele de bol bol anne sütü alıyorsa… Bebeğinizin istediği kadarını yedirin.

Yoğurt

İlk ek besin olarak yoğurt kullanabilirsiniz; fakat mümkün olduğunca evde mayaladığınız yoğurdu tercih edin. Mayalama sırasında günlük pastörize süt kullanımı oldukça büyük önem taşır. Başlangıçta 1–2 çorba kaşığı kullanıp, alerji problemi yaratmadığı takdirde 5 günden sonra ne kadar tüketebiliyorsa o kadar vermeye başlayın. Ara öğün olarak anne sütü aldığı saatlerin haricinde tüketmesini sağlayın.

Mayaladığınız yoğurdu 2 gün süresince bebeğinize güvenle yedirebilirsiniz. Mayalanma işlemi inek sütünün alerjik özelliklerini büyük oranda azaltır. Ancak çok ağır inek sütü alerjisi olan bebeklerde yoğurt da alerji yapabilir. O yüzden yoğurt vermeden önce bebeğinizin dudağının üstünde renksiz olan bölgeye yoğurdu sürün ve 40-60 saniye bekledikten sonra silin, eğer 4-5 dakika içinde sürülen bölgenin dışına kabarıklık ve kızarıklık olursa inek sütü alerjisinin erken belirtisi görüldüğü için yoğurt denemesini 3-4 ay erteleyip tekrar deneyin.

Yine olursa inek sütü alerji testi de yapılabilir. Anne sütüyle yoğurt yapma denemeleri gereksiz ve aşırı bir uygulamadır, çoğu zaman da başarısızlıkla sonuçlanır.

MAMA İLE YOĞURT TARİFİ:

Malzemeler:

• 100 ml hazırlanmış 2 numara devam maması
• 1 çay kaşığı yoğurt

Yapılışı:

90 ml kaynamış-ılınmış suya 3 ölçek katılarak hazırlamış olduğunuz mamanın için ılık iken 1 çay kaşığı yoğurt ilave ederek mayalayın. Kımıldatmadan üzeri örtülerek 3–4 saat mayalanmaya bırakılır.

İNEK SÜTÜ İLE YOĞURT TARİFİ:

Malzemeler:

• 1 litre pastörize günlük inek sütü
• 1 yemek kaşığı yoğurt

Yapılışı:

Sütü kaynatın ve elinizin dayanabileceği sıcaklığa geldiğinde (40–45 derece) 1 yemek kaşığı yoğurt ilave ederek üzerini kapatın ve kalın bir örtü ile sararak oda sıcaklığında mayalanmaya bırakın. 3–6 saat sonra açarak buzdolabında 1 gün bekletin. Mayalanan yoğurdu 2 gün boyunca güvenle kullanabilirsiniz.

Kıyma

6. ayın bitiminde tüketmeye başlayacağınız ilk yiyecek grubu olan sebze püresinin içerisine dana eti ve tavuk eti ilave ederek bebeğinizin aldığı protein miktarını artırabilir; büyüme gelişme, demir ihtiyacı ve bağışıklık sistemine bu sayede katkıda bulunabilirsiniz. Çok pütürlü olduğundan, ağızdan çıkarma eğilimi ile karşılaşabilirsiniz. Blenderdan geçirip vermek gerekir.

Yumurta Sarısı

1 yaşına kadar yumurtanın yalnızca sarısını verebilirsiniz. Ailede alerji; bebekte konak, infantil kolik gibi alerji düşündürebilecek erken bulgular yoksa 6. ayın sonuna doğru başlayabilirsiniz. Aksi halde yumurtanın sarısı da 9–10 ay hatta 1 yaş sonrasına kadar ertelenebilir. Alerji yapma ihtimaline karşı 1/8’i ile başlanıp miktarı yavaş yavaş artırmalısınız. 4 gün bu şekilde tüketmesini sağlandıktan sonra ¼ yumurta sarısı verebilirsiniz. 2 gün de bu şekilde devam ederek alerji olmadığı süre içerisinde ½ ve 1 tam yumurta sarısına geçiş yapabilirsiniz. Eğer alerji problemi ile karşılaşırsanız bir süre ara verip sonrasında tekrar 1/8 yumurta sarısı deneyebilirsiniz.

Su

Ek besinlere başlamasıyla birlikte su da verebilirsiniz; fakat biberon değil silikon kaşık kullanmalı ve kaynatılıp ılıtılmış su vermelisiniz. 6-8 ay arası anne sütünü çok bol alabiliyorsa, çiş sayısında bir azalma, çiş renginde bir koyulaşma yoksa ve bebek talep etmiyorsa vermeyebilirsiniz.

EKMEK İÇİ

Kaynamış ve ılıtılmış su yardımıyla güzelce ezerek verebilirsiniz. Fakat 6–7. aydan önce kesinlikle tüketmesine izin vermeyin. Gluten alerjisi ve ishal görülme riski yüksektir.

1 YAŞINA KADAR BEBEĞE VERİLMEMESİ GEREKEN GIDALAR:

• Bal, içeriğindeki alerjenler ve kalpte ritim bozukluğuna yol açabilecek bazı toksinler dolayısıyla bebekler için tehlikeli sonuçlar doğurabilir.

• Balık dışı deniz ürünleri alerjik reaksiyonlara sebep olabilir.

• Sakarin, aspartamgibi tatlandırıcı içeren her türlü hazır gıda, doğal olmayan meyve suları içirmeyin.

• Yumurtanın beyaz kısmı, yapısındaki proteinler nedeniyle yüksek alerjik özelliğe sahiptir. Alerjisi olmayan bebeklere 12 aylıktan sonra çok az miktarlarda başlanarak denenebilir.

• İnek sütü çiğ ve muhallebi içinde alerji riski taşır. Yoğurt ve peynir haline geldikten sonra protein yapısı değiştiği için zararlı etkileri ortadan kalkar.

• Salam, sosis ve sucuk gibi işlemden geçirilmiş etler, konserveler; içeriğinde kimyasal maddeler bulunmasının yanı sıra yağ ve kolesterol yönünden zengin oldukları için zararlı olabilir. 1 yaşından sonra da mümkünse tüketmemesini sağlayın.

• Sakatatlar, özellikle beyin, virüs taşıma ihtimali nedeniyle bebeklere verilmese daha iyi olur. Kuzu ciğeri veren yayınlar, ekoller de vardır. Ancak yüksek yağ içeriği dolayısıyla, beslenme alışkanlığı açısından önermiyoruz.

• Tütsülenmiş balıklar (somon veya alabalık) tazeliklerini korumak için genellikle nitratlarla işlem görmeleri nedeniyle zararlıdır.

• Kafein içeren kola, kahve, kakao, çikolata gibi besinler içerdiği kafeinle bebekte sinirlilik ve gerginlik yapabildiği gibi uykusuzluk problemi de yaratabilir. Kalsiyum gibi önemli minerallerinde vücutta kullanılmasını engeller.

• Gazoz, kola, kutu meyve suları gibi asit-gaz ve/veya bol şeker içeren meşrubatlara hiçbir zaman alışmamasında fayda vardır.

• 1 yaşın altındaki bebeklerin yemeklerine tuz eklenmemelidir.

• Çay besleyici değeri olmayan bir içecektir. Bebek beslenmesinde yeri yoktur.

Sağlıklı ve mutlu günler dileğiyle…