Kürtaj

Kürtaj veya gebelik sonlandırılması rahim içindeki bir gebeliğin özel yöntemlerle sona erdirilmesidir. İstenmeyen gebeliklerin sonlandırılması ülkemizde reşit kadınlara tanınan yasal ve çağdaş bir haktır.

Kürtaj (orjinal söylenişi ile küretaj) işlemi, yalnızca "Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı" tarafından sağlık kuruluşlarında veya muayenehanelerde uygulanır. Bu işlem tabii ki hekimle hasta arasındadır.

Yasalarımıza göre istenmeyen gebelikler kadının isteğiyle 10. gebelik haftasına kadar sonlandırılabilir. Gebe evliyse eşinin de onayı gerekirken, evli değilse ve 18 yaşını doldurmuşsa kendi isteği ve rızası yeterli olur. Yaşı 18’den küçük bayanlarda ise velinin onayı gereklidir. Ayrıca bu gibi durumları yetkili makamlara da bildirmek gerekir.

Gebeliğin anne veya bebek için tıbben sakıncalı olması halinde ise (bebeğin sakat olması ya da annenin gebeliği sürdüremeyecek kadar hasta olması hallerinde ) 10 haftadan daha büyük gebelikler de sonlandırılabilir. Böyle bir durumda birden fazla uzman doktorun heyet kararı vermesi gereklidir.

Kürtajın tüm riskleri gebelik haftası büyüdükçe artar. Yasal sınır da bu sebeplerle tespit edilmiştir. 10 haftadan daha büyük gebeliklerin sonlandırılması tıbbi olarak daha fazla problemlidir. Bu yüzden kürtaj kararı alındığında yasal sınır olan 10. haftanın geçirilmemesi gereklidir. Adet gecikmesi olmasa bile gebelik şüphesinde mutlaka bir jinekoloğa gidilerek muyene yapılmalıdır. 

Sıkça sorulan sorulardan birisi kürtaj olmak yerine gebeliğin bazı ilaçlar kullanılarak sonlandırılıp, sonlandırılamayacağıdır. Yurt dışında bazı ülkelerde kullanılan düşük ilacı Türkiye'de satılmamaktadır. Ayrıca adet gecikmesinde kullanılan ve halk arasında adet söktürücü olarak tanınan hap ve iğneler ise gebelik sonlandırılmasında bir işe yaramazlar.

Gebelik sonlandırılması vakum tekniği ile yani enjektör içerisine negatif basınçla çekme şeklinde uygulanmaktadır.

Kürtajın aslında kelime anlamı olarak "kazımak"dır. Rahim içersinden doku almak gibi değişik amaçlarla da uygulanabilir. Yani aslında kürete etmek (kürtaj) sadece gebelik sonlandırma için değil diğer durumlar için de kullanılabilir.

Kanama bozukluklarında ve menopoz sonrası kanamalarda teşhis amaçlı küretaj yapılabilir. Ayrıca infertilite (kısırlık) araştırmalarında yumurtlama olup olmadığını anlamak içinde ender olarak kürtaj uygulanabilir.

Gebelik sonlandırılması amacıyla yapılan kürtaj işleminin tekniği nedir, kürtaj nasıl uygulanır?

Vajina ve rahim ağzı, işlem esnasında mikrop kapmasın diye dezenfektan sıvılarla temizlenir ve rahim ağzını sabitlemek için spekulum takılarak rahim ağzı tek dişli denen bir aletle tutulur. Bu işlem uyutularak ya da lokal uyuşturularak yapılabilir. Lokal anestezi daha önce normal doğum yapmış bayanlarda daha rahat uygulanabilir.

Daha sonra rahim ağzı buji denen aletlerle yeteri kadar genişletilir. Karman kanül denen plastik malzeme ile rahim içine girilir. Kanül vasıtasıyla negatif basınç uygulanarak rahim içi boşaltılır.

Kürtajdan sonra ne olacak ?

Kürtaj sonrası eger uyutulmuşsanız bir süre gözlem altında tutulmanız isabetli olur. Ortalama yarım saat dinlendirmek yeterlidir. Lokal anestezi ile işlem yapılırsa bu durumda gözlem daha kısa tutulabilir. Kanama kontrolü yapmak çok önemlidir. Eğer bir sorun yoksa reçete yazılarak eve gönderilebilirsiniz. Reçetede antibiyotik, ağrı kesici ve gerekirse kanama durdurucular yer almalıdır. Yeme içme serbesttir. Eğer uyutulmuşsanız araba kullanma veya dikkat gerektiren işler yapmaktan 8-10 saat kaçınmalısınız.

1 hafta sonra mutlaka kontrole gelmelisiniz. Ateş yükselmesi, aşırı kanama ve aşırı ağrı hallerinde mutlaka doktunuzu haberdar etmelisiniz.

O gün ve sonraki birkaç gün kasıklarınızda hafif şekilde adet sancısı benzer ağrılar olabilir. Ağrı kesiciler kullanılabilir.

İşlem sonrası 3-4 gün kadar lekelenme tarzında kanamanız olabilir. Kanama ile birlikte ufak pıhtı ya da parçalar da gelebilir. Bu tamamen normal bir durumdur ve hatta biraz kanama rahim içinde pıhtı kalmaması için faydalıdır. Buna karşılık kanamanın hiç olmaması da anormal bir durum değildir. Bu durumda rahim içinde pıhtı birikebilir. Daha sonra şiddetli ağrılara yol açabilir. Bir anda kan boşalmaları olabilir. Aşırı kanama oluşursa da doktorunuzu haberdar etmelisiniz.

İşlemden sonra ayakta banyo yapabilirsiniz ancak kanama devam ettiği sürece havuza, denize girmek sakıncalıdır.

İşlemden sonra bir hafta kadar ilişkiye girilmesi de rahim ağzı genişletme işlemi uygulandığından uygun değildir. Kanama devam ettiği sürece de cinsel ilişki sakıncalıdır. Kanama bittikten sonra ilişkiye girebilirsiniz.

Eğer kürtajdan sonra beklenmeyen bir şekilde ateş yükselmesi olursa mutlaka hekiminizle temas kurunuz.

İlk gebelikte kürtaj olan bayanlar bir daha gebe kalabilir mi?

Bir diğer sık sorulan soru da ilk gebelikte kürtaj olan bayanların bir daha gebe kalıp kalamayacakları konusudur. Uygun koşullar altında, tecrübeli jinekologlarca gereği gibi yapılan gebelik sonlandırmalarında herhangi bir tehlike söz konusu değildir. Eski dönemlerde vakum tekniği kullanılmadan sadece “küret” kullanılarak yapılan kürtajlarda rahim içerisinin zedelenme ihtimali daha fazla idi. Ayrıca yine önceki yıllarda, etkili dezenfektan ve antibiyotikler olmaması nedeniyle yapılan işlem sonrasında enfeksiyon (iltahaplanma) ihtimali daha fazla olduğundan böyle bir inanış geçmişten günümüze kadar gelmiştir. 

Ancak günümüzde hijyenik bir ortamda ve uygun teknikle tecrübeli jinekologlarca yapılan kürtajlarda ilk gebelik de olsa işlem sonrası istenmeyen bir problem oluşma olasılığı yok denecek kadar azdır.

Dikkat!

Çok küçük gebeliklerde bazen gebelik ürünü boşaltılamayabilir ve gebelik rahim içersinde büyümeye devam edebilir. 5 haftadan küçük gebelikler için bu durum daha da sık görülür. Fark edildiğinde 1 hafta sonra kürtajın tekrarı gerekebilir. Bu nedenle kürtajın en erken 5-6. haftalarda yapılması ve kontrole de gidilmesi önemlidir.

Kürtaj sonrası "parça kalması" nedir?

Yasal gebelik tahliyesi sınırları içerisinde (10. gebelik haftası) ve usulüne uygun olarak yapılan kürtajlarda yaklaşık olarak %3-5 oranında gebeliğin bazı parçalarının tam olarak alınanaması sorunu ortaya çıkabilir. Özellikle de rahim içersinde miyom varsa ve rahim içi boşluğun miyom yüzünden normal anatomisinin bozulduğu durumlarda bu sorun ortaya çıkabilir.

Bu durum kendini bir iki hafta geçmesine rağmen devam eden kanama şeklinde belli eder. Bazen de özellikle büyük gebelik haftalarında uygulanan kürtaj işleminde parça kalırsa vajinadan kanamayla birlikte parça atıldığı da gözlenebilir.

Kürtajdan sonra adet gecikmesi

Kürtaj sonrasi ilk adet genellikle 4-6 hafta sonra görülür. Kürtajın yapıldığı gün adet kanamasının ilk günü olarak kabul edilir ve normalde kaç günde bir adet görülüyor ise o kadar süre sonra ilk adetin olması beklenir. Bazen de bu süre 50-60 güne kadar uzayabilir.

Eğer beklenen günde adet görülmez ise mutlaka jinekolojik değerlendirme yapılmalıdır. Eğer adet gecikmesine sebep olan şey gebeliğin devam etmesi veya rahim içersinde oluşan Asherman Sendromu (rahim içersinde yoğun yapışıklıklar oluşması ve buna bağlı olarak adet az görme veya adet görememe) gibi bir problem değil ise ilaçlar kullanılarak adet görülmesi sağlanır.

Kürtajda ne tür anestezi Kullanılır?

Gebelik sonlandırılması uyutma veya lokal anestezi ile yapılabilir. Daha önce doğum yapmamış bayanlarda rahim ağzı küçük ve kapalı olduğu için uyutarak rahim ağzı açılma işlemi yapılması daha konforludur. İşlemin kendisi 10-15 dakika, uyutma durumunda ise tüm işlem ortalama 30 dakika kadar sürmektedir. Daha önce normal doğum yapan kadınlarda lokal anestezi ile kürtaj uygulaması da yapılabilir.

Lokal anesteziyle yapılan kürtaj uygulamalarında işlem esnasında en sık rastlanan sorunlar nelerdir?

Lokal anestezide uygulanan anestezik maddeye aşırı duyarlılık oluşması veya ani bayılma hissi yaşanabilir. Bu, geçici ve selim bir durumdur. Yaklaşık %1-2 oranında görülür.

Kürtajdan hemen sonra en sık görülen sorun bulantı ve kusmadır. Bazen bayılma hissi de oluşabilir. Bu durum da yaklaşık %1-2 oranında görülür ve hayati tehlike yaratmayan geçici bir haldir.

Bazen rahim ağzı kanülün geçmesine izin vermeyecek şekilde sert ve dar olabilir ve işlemin yarıda bırakılmasına yol açabilir.Tahliye rahim ağzını açıcı bir ilaç uygulamasını takiben birkaç gün sonrasına ertelenir.

Uyutularak uygulanan kürtaj işlemi

Uyutularak uygulanan kürtaj işlemi bittikten yaklaşık 1 saat sonra evinize dönebilirsiniz. Bir hafta sonra kontrol için tekrar gelmeniz şarttır. Bu kontrol muayenesinde size ayrıca aile planlaması hakkında bilgi verilecek ve size uygun olan korunma yöntemi anlatılacaktır.

İsteğe bağlı kürtaj yasal olarak on haftadan sonra yapılamaz. Ancak tıbbi gereksinim varsa bu durum kanıtlarıyla beraber 3 uzman tarafından belgelenerek hastane ortamında yapılabilir ve gerekli mercilere bu durum bildirilir.