Şeker hastaları düzenli yürüyüş yapmalı

Günümüzden binlerce yıl önceden beri tanınan ve bilinen şeker hastalığı, bilindiği günden günümüze kadar her zaman ilerleyici yani kronik bir hastalık olarak tanımlanmaktadır. Genel Cerrahi Uzmanı Dr. Tuğrul Demirel, şeker hastalığı ile yaşamanın sırlarını anlattı.

Artık yaygın bir salgın olarak algılanan ve küresel olarak mücadele planları yapılan şeker hastalığı ile ilgili söylenebilecek en net söz, her geçen gün durumun daha da kötüye gittiğidir. Bu hastalığın ciddiyetini, oluşturduğu sağlık sorunlarını değerlendirerek daha iyi anlatabiliriz;

• Şeker hastalığı doğuştan olmayan körlüğün en sık nedenidir.
• Kaza ya da yaralanmaya bağlı olmayan uzuv kayıplarının en sık nedeni şeker hastalığıdır. Yani dünyada gerçekleştirilen tüm bacak ya da ayak kesilmeleri en sık şeker hastalarına uygulanmaktadır.
• Diyalize giren her 10 hastadan 6’sı sadece şeker hastalığı nedeniyle böbrek yetersizliği olmuştur. Yani şeker hastalığı, diyaliz ihtiyacı olan kronik böbrek yetersizliğinin en sık nedenidir.
• Tüm şeker hastalarının % 75’i ölümcül kalp krizi ile hayatlarını kaybetmektedir. Özellikle kalp damar hastalıkları, şeker hastalığının yol açtığı en önemli ve hayati sorundur.

  ---

Şeker hastalığı nedir, nasıl oluşur?

Şeker hastalığı (diyabet) enerji kaynağı olarak alınan şekerin vücut tarafından kullanılamaması nedeniyle kanda birikmesi sonucu oluşur. Şeker, bağırsaklardan emilebilmesi için en basit ve küçük haline kadar parçalanır. Şekerin kullanılabilir en basit şekline glukoz adı verilir. Besinlerle alınan şeker, bağırsaklarımızda glukoza çevrilir ve hızla emilerek kana karışır. Şekerin kandan dokulara geçmesini ve enerji kaynağı olarak yakılmasını sağlayan insülin adı verilen hormondur. İnsülin pankreasdaki beta hücreleri tarafından üretilir.

Şeker hastalığı (Diyabet) olan insanlarda, insülin hormonunun azlığı ya da insülin hormonunun etkisizliği nedeniyle, glukoz halindeki şeker, kaslar ve diğer dokular tarafından olması gerektiği gibi kullanılamaz. Kan şekeri artar. Bu duruma Hiperglisemi adı verilir. Kandaki şeker yani glukoz miktarı arttığında (hiperglisemi), bu yüksek şeker seviyesini düşürebilmek için beta hücreleri, daha fazla insülin üretmeye başlarlar. Kandaki insülin miktarı da artar. Bu duruma Hiper insülinizm adı verilir.

Diyabet ile yaşamayı öğrenin

Şeker hastalığı kronik bir hastalıktır. Yani uzun yıllar boyu hastayla beraber gider. Şeker hastalığını kontrol etmek ve onunla birlikte yaşamayı kolaylaştırmanın temel kuralları vardır. Bunların esaslarına uymak, sizi şekerin birçok sıkıntısından büyük oranda kurtaracaktır.

En temel kural başta şeker olmak üzere 3 tehlikeli beyazdan uzak durmaktır.

Şeker, un, tuz: Şeker hastası olarak şeker kısıtlaması yapmanız ve özellikle rafine edilmiş saf şekerli gıdalar tüketmekten uzak durmanız her şeyin başında yapmanız gereken bir zorunluluk. Bunu tatlı yemekten kaçınmak gibi basitçe özetleyebiliriz. Şeker yan ısıra, un ve tuz kısıtlaması da çok önem taşır. Çünkü un içerdiği nişasta nedeniyle kan şekerini hızla yükseltir. Tuz ise şeker hastalığının er ya da geç yapacağı damar hasarının çok daha erken ve çok daha ağır hale gelmesini kolaylaştıran bir faktördür. Özellikle böbrek ve damar sağlığınız için tuzdan kesinlikle uzak durmak faydalıdır.

Bol protein ve lifli besinler tercih edin

Kan şekerini en çok yükselten besinler rafine edilmiş saf şekerle zenginleştirilmiş gıdalardır. Bunların başında şerbetli tatlılar, kremalı yiyecek ve içecekler gelmektedir. Ancak bunlardan kaçınmak yetmez, çünkü beyaz ekmek ya da hamur işlerinde de yoğun miktarda nişasta, tuz ya da bol rafine şeker bulunmaktadır. Bu nedenle şeker hastaları makarna, pilav, beyaz ekmek ya da hamur işi yerine; kuru bakliyatlar, pişmiş ya da taze sebzeler, bol bol protein ve yağdan arındırılmış hayvansal ürünler tüketmelidirler. Beyaz ekmek yerine kompleks karbonhidratlar dediğimiz kepekli ve tam rafine edilmemiş karbonhidratlı ürünleri tercih etmelidirler. Kepekli ya da kabuklu kompleks karbonhidratlar, ince barsağa geçtiklerinde hemen kolayca parçalanmazlar. Bu nedenle içerdikleri nişasta ya da şeker hemen hızla emilmez ve pankreası çok fazla yormaz. Ayrıca sık aralıklarla beslenmek hem yemek porsiyonlarını küçültür hem uzun süreli aç kalmayı önler hem de aşırı insülin salgılanma ihtiyacını bertaraf eder.

Ara öğünlere önem verin!

Pankreası yoran en önemli şey uzamış açlıklardır. Çünkü bu durumda beta hücreleri glukoza karşı daha duyarlı hale gelmekte ve aşırı uyarılabilmektedir. Hele bir de bu uzun açlık döneminden sonra alınan gıdalar saf şekerli gıdalar ise kan şekerinin kontrolü çok güçleşir ve pankreas rezervlerini daha hızla tüketmeye başlar. Bu nedenle sık sık ama azar azar beslenmek hem açlığı hem de pankreasın yorulmasını engeller.

Düzenli uyku çok önemli

Şeker hastalığı özellikle beslenme zorunluluklarından dolayı, kesinlikle düzenli, disiplinli ve programlı bir gündelik yaşamı zorunlu kılar. Düzenli uyku stres faktörünü azaltır. Stresin azalması stres ile artan sempatik sinir aktivitesinin azalmasına neden olur. Stres azalıp, sempatik sinir aktivitesi azaltıldığında, vücutta stres hormonu adını verdiğimiz kortizol başta olmak üzere, adrenalin gibi horonlar daha normal düzeylerde salgılanır. Bu hormonların aşırı salgısı korku yada travma gibi hayati durumlarda olur ve vücudun içinde bulunduğu durumdan kurtulması için gerekli enerji ihtiyacını sunmaya yönelik olarak meydana gelir. Stres hormonları bu nedenle insüline karşıt çalışır ve hızla kan şekerini arttırmaya yönelik düzenlemelerde rol alırlar. Düzenli uyku işte bu anormalliği kontrol altına alarak her şeyi olması gerektiği duruma getirir.

Düzenli olarak yürüyün

Kandaki şekerin en büyük kullanıcısı kesinlikle kaslarımızdır. İstemli ya da istemsiz bütün kaslarımız enerji kaynağı olarak glukozu kullanırlar. Hareketsizlik, kan şekerinin kullanılamaması nedeniyle yükselmesine neden olur. Bu nedenle bütün şeker hastalarının her gün düzenli olarak yürüyüş yapmaları en önemli işleri olmalıdır. Düzenli yürüyüş kasların enerji ihtiyacını arttırır ve kan şekerinin kaslarda kullanılarak düşürülmesini sağlar.