Fazla kilolu kişilerde şeker hastalığı görülebilir

Şeker hastalığının en önemli üç belirtisi sık idrara çıkma, sık susama hissi ve iştah artışıdır. Halsizlik, yorgunluk, ani kilo kayıpları, erkeklerde sertleşme problemleri, ciltte kuruluk, yaraların geç iyileşmesi de şeker hastalığına işaret edebilir.

ŞEKER HASTALIĞININ TANISI

Şeker hastalığına tanı koymak için birden fazla yöntem vardır. Şeker hastalığına tanı koymak için açlık kan şekeri düzeyine bakılması, yemekten sonra 2. saat tokluk kan şekeri düzeyine bakılması, şeker yükleme testi, 3 aylık kan şekeri ortalamasını gösteren HgbA1c testinin yapılması gerekir. Bunlar içerisinde kesin teşhis için en önemli olan 0. ve 2. saat kan şekeri düzeyine bakılan şeker yükleme testidir. Şeker yükleme testi yalnızca kesin teşhis için önemli değildir. Risk altındaki kişilerin saptanması için de oldukça önemlidir. Şeker hastalığı için herhangi bir belirti taşınmıyor ya da risk grubuna girilmiyor ise bile, bu hastalık tüm erişkin nüfusta görülebileceğinden, yılda bir defa oldukça kolay bir yöntem olan, parmak ucu kan şekerine bakılması erken tanı için önemlidir. Risk faktörü olan kişilerin, özellikle ailede şeker hastalığı olan, obezitesi olan, kan yağ düzeyleri yüksek olan kişilerin aile hekimlerine başvurması ve bu hastalık için tetkiklerini yaptırması gerekir.

ŞEKER HASTALIĞI NEDEN OLUR?

Vücudumuzda midenin arka bölümünde pankreas ismi verilen bir bez vardır. Bu bez, kan şekerini düzenleyen hormonların salgılanmasıyla görevlidir. Bu hormonlardan biri de insülindir. İnsülinin salgılanamaması ya da etkisiz kalması neticesinde hücrenin enerjisini karşılamak gibi oldukça mühim bir işlevi olan glukoz hücreye giriş yapamaz. Hücreye giriş yapamayan bu şeker kanda toplanmaya başlar. Kandaki şeker olması gerekenden daha fazla şekilde birikir ve tüm hücrelere zarar verir. Şeker hastalığı kalıtsal olabilirken, dış faktörlerle de oluşabilir.

ŞEKER HASTALIĞININ BELİRTİLERİ

Şeker hastalığı (diyabet) belirtileri yanında mutlaka birçok sendromu da getirir. Aşağıdaki belirtiler, genellikle şeker hastalığına işaret eder:

•     Sık sık idrara çıkma,
•     Sık sık susama,
•     Bulanık görme,
•     Halsizlik, bitkinlik,
•     Beklenmedik kilo kaybı,
•     Acıkma hissi,
•     Mide bulantısı,
•     Kusma,
•     Nefes kokusu,
•     Sık idrar yolu enfeksiyonuna yakalanma,
•     Adetten kesilme,
•     Kuru ve kaşıntılı deri,
•     Yaraların kolay kolay iyileşmemesi.

ŞEKER HASTALARINA ÖNERİLER

Beslenme: Şeker hastalığı olan hastalarda, kan şekerinin normal seviyelerde olması için beslenmeye önem vermek gerekir. Önemli olan, hastanın az yemesi değil, yeterli yemesidir. Besinler 4 gruba ayrılır:

• Sebze ve meyveler: portakal, elma, muz, havuç,ıspanak gibi…
• Hububatlar: tahıllar ve ekmek (buğday, pirinç, arpa, yulaf),
• Mandıra ürünleri (süt, krema, yoğurt gibi)
• Etler (kümes hayvanları,balık,yumurta vs.)

Yukarıdaki bu besin gruplarından mümkün olduğunca günlük olarak tüketilmesi gerekir. Bu şekilde vücudun ihtiyaç duyduğu tüm besinler alınır.

Şeker hastalığı için en uygun besinler: Fasulye, bezelye, mercimek, tahıllar, hububatlar, sebze ve meyvelerdir. Proteinler içinde ise en uygun besinler; hafif etler ve az yağlı mandıra ürünlerdir. Lif olarak zengin besinler, kan şekeri ve yağ seviyelerini düşürmek için en sağlıklı gıdalar olarak kabul edilir. Şeker hastaları çok fazla yağlı yememeye dikkat etmelidir. Tuzu da olabildiğince azaltmalıdırlar.

Egzersiz: Düzenli yapılan egzersizler, vücutta olan fazla şekerlerin yakılmasını sağlar. Bu sayede kan şekeri düzeyleri de düşer. Doktorunuzun önerdiği egzersizlerin yapılması ve egzersiz ardından kan şekerlerinin ölçülmesi gerekir. Fazla egzersiz, kan şekerini aşırı düşürebilir. Bu sebeple dikkat edilmesi gerekir. 

Stres ve hastalıklar: Psikolojik olarak yoğun stres altında olmak ya da soğuk algınlığı, grip, bakteriel enfeksiyonlar sebebi ile de kişiyi strese sokabilecek durumlar, insülinin, gerektiği gibi işlevlerini yerine getirememesine yol açar. Kalp krizi gibi sorunlar ya da büyük travmalar kan şekerini yükseltebilir. Stres ve hastalık gibi durumlarda kan şekerinin sık sık kontrol edilmesi gerekir.

Alkol: Alkol, karaciğerden glikozun serbest kalmasını engeller. Kan şekerini oldukça düşürür. Alkol tüketiminde uzak durulmalı, uzak durulamıyor ise oldukça kabul edilebilir bir seviyede içilmelidir. Alkol tüketmeden önce de kesinlikle bir şey yenmelidir.

KİMLER ŞEKER HASTALIĞI RİSKİ ALTINDA?

Şeker hastalarının büyük bir genelinde erişkin tipi diyabet meydana gelir. Bu sebeple şeker hastalığı konusunda genellikle tip 2 diyabet kast edilir. Tip 2 diyabet için risk grupları ise:

• Ailesinde şeker hastası olanlar,
• Fazla kilolu insanlar,
• Hızlı yemek yiyenler, oldukça çabuk acıkanlar,
• Yüksek tansiyon hastaları,
• Kandaki yağ miktarı fazla olan hastalar,
• Hareketsiz bir yaşam tarzını benimseyenler,
• Yaşın ilerlemesi, yaş ilerledikçe hastalık riski artar.

Tüm bu etkenlerle beraber, yağları vücudun bel bölgesine toplanmış kişiler de risk grubundadır. Bel çevresi erkekte, 102; kadında ise 88'i geçmemelidir. Bu rakamları geçenler risk altındadır.

Genel Cerrahi Uzmanı
Op. Dr. Tuğrul Demirel