Alerjisi olan bebeklere evde nasıl bakılmalı?

Alerjiyi, vücudumuzun bağışıklık sisteminin normal dışı çalışması sonucu, zararsız olarak kabul etmesi gereken maddelere karşı aşırı tepki vermesi durumu olarak tanımlayabiliriz. Alerji, çocukların veya bebeklerin ve ebeveynlerinin yaşam kalitelerinin bozulmasının yanı sıra, hayatı tehdit edici reaksiyonlara da neden olabiliyor. Hemen hemen alerjik hastalıkların tamamın da bu döneme özgü zorluklar yaşanabilir. Ancak, bu durum aileleri korkutmamalı, belirtilerin başladığı bu dönemde erken teşhis ile tanı alındığında iyileşme süreci de hızlanacaktır. Diğer taraftan bazı alerji türlerinin geçici olması da aileler için sevindirici bir durumdur.

ALERJİ HAYATİ RİSK TAŞIR MI?

Allerjinin, kişilerin yaşantısını olumsuz etkilemesinin yanı sıra bazı türleri hayati risk taşıyabiliyor. Burada en önemlisi “anafilaksi” olarak adlandırılan alerji reaksiyonunu tanımak, anafilaksiye karşı önlem almak ve anafilaksi gelişmesi durumunda neler yapılması gerektiğini bilmek hayati önem taşımaktadır.

Anafilaksi; yaşamı tehdit eden sistemik bir reaksiyondur. Çoğunlukla bağışıklık sistemimizin aracılık ettiği mekanizmalar ile salgılanan başlıca histamin ve bazı maddelere bağlı olarak gelişir. Anafilaksiye neden olan çevresel faktörler alerji ve immünoloji uzmanı olan doktorunuz tarafından mutlaka ortaya çıkarılmalıdır.

Anafilaksi çok hızlı gelişen bir reaksiyondur. Dolayısıyla, bu reaksiyona neden olan alerjen maddeye maruz kalındıktan sonra dakikalar içerisinde anafilaksi tablosu ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda ise; anafilaksinin belirtileri daha geç saatler içerisinde de ortaya çıkabilmektedir.

Anafilaksiye karşı alınacak önlemlerin başında, bu reaksiyona neden olacak alerjen maddelerden uzak durulması gerekiyor. Ebeveynler olarak çocuklarımızı her ne kadar bu alerjenlerden uzak tutmayı başarsak bile, kreş, okul gibi farklı ortamlarda da bulunabildiklerinden, anafilaksi riskinin olabileceği çocuğun çevresindeki herkes tarafından bilinmesi gerekmektedir. Hızlıca tedavi sağlanabilmesi için, alınacak önlemler arasında bu riski belirten yazıları olan bileklik, kolye gibi tamamlayıcı işaretler taşıması da faydalı olacaktır.

Anafilaktik reaksiyonun gelişmesi durumunda ilk önce yapılması gereken en önemli hayati basamak adrenalin uygulanmasıdır. Bu nedenle çocuğun veya bebeğin bulunacağı her ortamda yanlarında mutlaka adrenalin oto-enjektör bulunmalıdır. Oto enjektör ile adrenalin uygulamasının hemen ardından ise mutlaka bir sağlık kurumuna gidilmesi önemlidir.

ALERJİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Alerji belirtileri ve şiddeti çocuğunuzun/bebeğinizin genetik yapısı, alerjenin türü ve yoğunluğuna bağlı olarak değişebilmektedir. Ancak genel olarak belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz;

• Burun akıntısı, hapşırma, burunda kaşıntı hissi,
• Gözlerde kızarıklık ve kaşıntı,
• Öksürük, nefes darlığı, hışıltılı solunum,
• Ciltte kaşıntı ve kızarıklık (kurdeşen),
• Göz çevresinde ve dudaklarda şişlik,
• Boğazda, dudak ve ağız içinde kaşıntı ve batma hissi,
• Bulantı, kusma ve ishal.

Belirtiler, hafif olabileceği gibi ölümcül sonuçlanabilecek anafilaksi kadar da ağır olabileceği unutulmamalıdır.

ALERJİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Alerjinin teşhis edilmesindeki en önemli adım, ebeveynlerin iyi bir gözlem sonucu çocuklarının/bebeklerinin bulgularını tespit etmesiyle başlıyor. Sonrasında, bu belirti ve bulguları ile doğru branşa yönelmeleri ve teşhise yardımcı tahlillerle tanı konulabiliyor.

Alerjik hastalıkların tanısı çoğu zaman çocuğun veya bebeğin yaşadığı şikayetlerle konulabiliyor. Ancak, hem alerjinin varlığının doğrulanabilmesi hem de alerjen maddelerin tespiti için bazı tetkiklerden de faydalanılabiliyor. Ancak, gereksiz tetkiklerin yapılmaması ve sonuçların doğru yorumlanabilmesi de, doğru branş hekimi ve deneyim gerektirdiği de unutulmamalıdır. Ayrıca, günümüzde bilimsel değeri olmayan testlerin de popülist yaklaşımlarla sıklıkla önerildiği görülse de bu testler konusunda çocuğunuzun alerji ve klinik immünoloji uzmanınızdan görüş almalısınız. Alerjik hastalıkların tanısı sadece laboratuvar testleri ile konulamaz. Bu konuda ebeveynlerin çok dikkatli olması gerekir.

ALERJİYE KARŞI EVDE NASIL ÖNLEMLER ALINABİLİR?

Alerjenlere karşı alınabilecek önlemler, çocuğunuzun veya bebeğinizin neye karşı alerjisi olduğuna göre değişmekle beraber genel olarak dikkat edilmesi gerekenler şu şekilde sıralanabilir:

• Anafilaksi riski olan alerjik çocuk/bebekleriniz için her zaman yanında oto enjektör bulunmalıdır.

• Haftada en az 3 kez, 30-40 dakika süre ile su filtreli veya Hepa 13 Filtreli bir elektrik süpürge ile ortamı süpürmek gereklidir. Elektrik süpürgesinin akarların alerji yapan parçalarını dışarıya atmayan türden olmasına dikkat edilmelidir. Oda süpürdükten sonra mutlaka havalandırılmalıdır.

• Odalar, yaz ve kış aylarında, günde 30-60 dakika pencereler açılarak havalandırılmalıdır.

• Çarşaflar her hafta değiştirilerek, olabilecek en yüksek sıcaklıkta (60 derecede) yıkanmalıdır. Yastık veya organ sentetik malzemeden seçilmeli; kuştüyü, yün, pamuk olmamalıdır. Duvardan duvara halı, kalın kumaş perdelerden kaçınılmalıdır, anti-akar kılıflar kullanılmalıdır. Her ay yastık ve yorganlar çamaşır makinesinde, en yüksek sıcaklıkta yıkanmalıdır.

• Sıcak hava üfleyen elektrikli radyatörlerden kaçınılmalıdır. Giysiler dolapta saklanmalı ve dolaplar sıklıkla havalandırılmalıdır.

• Tüylü ve pelüş oyuncaklar tercih edilmemelidir.

• Odaların sıcaklığı 18-19 derece ve nem derecesi % 50-60 olmalıdır. Düzenli olarak nemli bir sünger ile mobilyaların tozu alınmalıdır.

• Evde hiçbir zaman sigara içilmesine izin vermemelidir.

• Bebeğinizin/çocuğunuzun hijyen ürünlerini anti alerjik olmasını tercih edilmelidir.

• Ayrıca, besin alerjisi olan çocuğunuzu, onun anlayabileceği bir dille ve ürkütmeden bilinçlendirin.

• Tüm aile bireyleri ve varsa bakıcılarını alerjenler konusunda haberdar edin.

• Mümkün olduğunca anne sütü ile besleyin.

• Ek gıdaya geçişte, her besini teker teker ve belli bir gün boyunca deneyin.

• Gıdaları pişirirken, diğer besinlerle bulaşma riski önlemek için tedbirler alın.

• Market ürünleri içerisinde çoğu zaman alerjenler olabilir. Ebeveynler, aile yakınları ve bakıcılar içerik etiketi okuma konusunda alışkanlık kazanmalıdır. Gizli alerjenler konusunda bilgi sahibi olunmalıdır.

• Alerjisi olduğunu bildire işret niteliğinde bilekli gibi hatırlatıcılar takın.

ALERJİ İÇİN BEBEK HANGİ BRANŞ DOKTORA GÖTÜRÜLMELİ?

Çocuğun veya bebeğin alerjisini tespit etmekte en büyük pay yine anne ve babalara düşmektedir. Çünkü çocuğun veya bebeğin herhangi bir maddeye karşı verdiği tepkileri anlık olarak ancak ebeveynler gözlemleyebilir. Bu tepkimeleri gözlemleyen anne babalar için diğer önemli adım; doğru branş hekimine yönelmeleridir. Kulaktan dolma ve bu konuda deneyimi olmayan hekimlere başvurulması durumunda, alerji tanısının doğru konulmasında zaman kaybı olabileceği gibi, bazı durumlarda gereksiz testler yapılabilmekte ya da test sonuçları yanlış olarak yorumlanabilmektedir. Sonuç yanlış tanı ve gereksiz tedaviye neden olmaktadır. Her uzmanlık alanında olduğu gibi alerjik hastalıkların tanısı konusunda testlerin yapılması ve yorumlanması deneyim gerektirmektedir.

Çocuğunuzda veya bebeğinizde alerjik belirti ve bulgular gözlemlemeniz durumunda çocuk alerjisi ve çocuk immünolojisi branş hekimlere başvurunuz.