Hızlı konuşma sorunu nasıl tedavi edilir?

Kişinin konuşma hızı ve oranı normalden fazladır; konuşma ses ve hece yutma, normal olmayan duraksamalar ve tekrarlarla kesintiye uğrar. Konuşma esnasında ses yer yer incelebilir ya da kalınlaşabilir, konuşma monotonlaşabilir, vurgu ve tonlamalar kaybolur. Türkçe vurgu ve tonlamalarla karakterize bir dil olduğu için bu durumda anlaşılırlık oranı daha da düşer. Konuşma organize değildir; kişi ne söyleyeceğinden ve nasıl söyleyeceğinden tam emin değilmiş gibi görünür.

HIZLI KONUŞMA SORUNUNA NE NEDEN OLUR?

Hızlı konuşma sorununun nedeni tam olarak bilinmemektedir ve yapılan araştırmalar birçok faktörün bir araya gelerek hızlı bozuk konuşma için zemin oluşturduğu üzerinde durmaktadır. Nörofizyolojik etmenler nedenler arasındadır; hızlı bozuk konuşması olan ve olmayan bireylerin konuşma esnasındaki beyin aktiviteleri incelendiğinde farklılık olduğu saptanmıştır. Ayrıca genetik faktörler de oldukça etkilidir. Kişinin 1. derece akrabalarında hızlı konuşma veya kekemelik gibi bir akıcılık bozukluğu olması risk faktörleri arasındadır.

Psikolojik faktörler, hızlı konuşma bozukluğunun artmasına neden olabilir. Özellikle kişi ailesi, sosyal yaşamı veya işiyle ilgili bir sorun yaşadığında ya da stres altında olduğu durumlarda (sunum yapma gibi) konuşma hızı artar ve anlaşılırlık daha da azalır. Genellikle kişiler, böyle dönemlerde konuşma bozukluğunun etkilerinden daha fazla zarar gördükleri için terapi desteği almaya daha yatkın olurlar.

HIZLI KONUŞMA SORUNUNUN TEDAVİSİ NASILDIR?

• Öncelikle ayrıntılı bir değerlendirme yapılarak, eşlik eden bir dil ve konuşma bozukluğu olup olmadığı saptanır; eğer varsa önce tespit edilen diğer problemler çözülür. Ardından hızlı bozuk konuşma terapisine başlanır.
• Tedavinin en önemli basamaklarından birisi kişinin konuşma hızıyla ilgili farkındalık kazanmasıdır. Bunun için ses kaydı, süre tutma gibi teknikler, işitsel geri dönütün geç verilmesini sağlayan DAF cihazları ve hız limiti aşımı uyarısı veren spido-metre cihazlarından faydalanılır.
• Kişinin konuşmasını planlı ve organize hale getirmek için dil ile anlatım becerileri bir arada çalışılır ve özellikle anlatım sırasında giriş, gelişme ve sonuca dikkat etmesi sağlanır.
• Terapinin hedeflerinden bir diğeri ise kişinin konuşma esnasında doğru noktalarda durmayı öğrenmesini sağlamaktır.
• Terapi sonucunda kişi basitten zora doğru konuşma hızını kontrol ederek nefes koordinasyonu sağlamayı öğrenir. Bu aşamada nefes kontrolü, abartılı fonasyon, hece ve ses uzatma, yumuşak başlangıç ve ses perdesi kontrolü gibi teknikler kullanılır.
• Terapiden elde edilen başarı kesinlikle kişinin motivasyonu ve öğretilen teknikleri günlük yaşamda kullanmasıyla yakından ilişkilidir.
• Konuşma terapisi ortalama 3 ay sürer ve terapi sonlandırıldıktan sonra hızın tekrar artmaması için belirli aralıklarla kontrol seansları yapılır.

ÇOCUK VE YETİŞKİNLERDE TERAPİ

Çocuklar sorunun tam olarak farkında olmadıkları için terapiye karşı isteksiz olabilirler. Bu nedenle terapide farkındalık oluşturmak büyük önem taşır. Bazı durumlarda da ebeveynler bunun bir konuşma sorunu olduğunun farkına varmayarak; çocuklarının fazla heyecan gibi nedenlerden dolayı hızlı konuştuğunu ve ortada bir sorun olmadığını düşünerek yardım almayı erteleyebilirler.
Yetişkinlerde ise terapide daha kolay ilerleme sağlanır. Bunun nedeni yetişkinlerde farkındalık ve motivasyonun daha fazla oluşu ve kişinin kendi isteğiyle bu sorunu çözmeye yönelik adım atmış olmasıdır. Bu nedenle, hızlı bozuk konuşma şikayetiyle konuşma terapisine başvuran yetişkinlerin oranı çocuklara oranla genellikle daha fazladır.