Kadının soyadı meselesi

• Çift soyadı kullanımı için nasıl bir yol izlenmeli?

“Kadın evlenmekle kocasının soyadını alır; ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir” şeklinde kanunda karşılığını bulduğu üzere, kadın evlenmeden önceki soyadını kullanmak istiyorsa dava yolu dışında evlilik işlemleri sırasında veya nikahtan sonra nüfus müdürlüğüne başvuru yolunu kullanabilir.

Evlilik soyadıyla birlikte kızlık soyadını kullanmak isteyen kadının müracaat anında kayıt masasından temin edeceği kayıt dilekçesini doldurarak beyanda bulunması veya yeni kimlik başvurusu sırasında bir dilekçe ile nüfus müdürlüğüne başvuruda bulunması yeterlidir.

• Kadınlar evlendikten sonra sadece bekarlık soyadını kullanabilir mi?

30 Eylül 2015 tarihinde Yargıtay Genel Kurulunun vermiş olduğu karara kadar evlenen kadın sadece Anayasa Mahkemesi’ne başvuruda bulunması halinde kocasının soyadını kullanmaksızın yalnızca kendi soyadını kullanabilmekteydi. Bu tarihten önce Yerel Mahkemeler tarafından evli kadının sadece bekarlık soyadını kullanamayacağı şeklinde kararlar verilmekteydi, mahkemeler onay verse bile Yargıtay, evli kadınların sadece bekarlık soyadını kullanmalarını havi kararları bozmaktaydı.

Ancak Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E. 2014/2-889 K. 2015/2011 T. 30.9.2015 tarihli kararı ile kadının evlenmekle aldığı kocasının soyadının iptaline ve sadece kızlık soyadını kullanmasına karar verilmiş ve evlendikten sonra sadece kendi soyadını kullanmak isteyen kadınların Aile Mahkemelerinde açacakları dava ile kendi soyadlarını kullanabilmelerinin önü açılmıştır.

• Evlenen kadın kendi soyadını kullanmak isterse ne yapmalı?

Yalnızca kendi soyadını kullanmak isteyen kadının mahkemeye başvurması gerekir.

Evlendikten sonra eşin soyadını alma zorunluluğunun, eşitlik ilkesine ve Anayasaya aykırı olduğunu vurgulayan bahsi geçen kararın temini için haklı gerekçe gösterme zorunluluğu olmayıp Aile Mahkemesine başvuru ile kadın kendi soyadını kullanabilir.

İdari bir işlemle yapılabileceği eleştirilerine tabi tutulan kadının kendi soyadını kullanması meselesinde Nüfus İdaresi’nin sadece Medeni Kanunu uygulayacağı, yargı içtihatlarını dikkate almayacağı göz önünde bulundurularak Medeni Kanun'un 187. maddesinde değişiklik yapılana kadar direkt idareye başvuru yolunun zorlanmasından vazgeçmenizi tavsiye ederiz.

• Boşanan kadın boşandığı eşinin soyadını kullanmaya devam edebilir mi?

Kadın boşanırsa ve hiçbir başvuruda bulunmazsa, doğumla babasından kazandığı soyadını geri alması genel kural olup, boşanma davası ile birlikte yahut boşanma hükmünün kesinleşmesinden itibaren bir yıl içinde başvurması halinde ve kocasının soyadını kullanmakta bir menfaatinin olduğunu ve bu durumun kocaya zarar vermeyeceği ispat edilmesi halinde kocasının soyadını boşanmış olmasına rağmen kullanmaya devam edebilir.

• Boşandıktan sonra eski eşinin soyadını kullanmaya devam eden kadın, yeniden evlenmesi halinde ilk eşinin soyadını kullanmaya devam edebilir mi?

Kendi soyadını ve boşandığı kocasının soyadını birlikte kullanan kadın, tekrar evlenmesi halinde yeni kocasının soyadını tek başına kullanabileceği gibi önceki iki soyadından birini seçmek şartıyla yeni kocasının soyadından önce kullanmak şartıyla iki soyadı da kullanabilir.

Eski eşin soyadının kullanılmaya devam ettiği tüm bu hallere ilişkin olarak eski eşin zarar gördüğü ve menfaatinin etkilendiği gerekçesinin haklı bulunması halinde ise kadının kocasının soyadını kullanması engelleneceğinin her zaman göz önünde bulundurulması gerekir.