Bedelli askerlik yapanlar kıdem tazminatı alabilir mi?

55. Madde, “bedelli askerlik hükümlerinden yararlananların temel askerlik eğitimi süresince çalıştıkları iş yeri, kurum ve kuruluşlar tarafından aylıksız veya ücretsiz izinli sayılacaklarını” hükme bağlamıştır. Burada iş sözleşmesinin “kanundan kaynaklı olarak askıda kalması” söz konusu olup; işçinin iş görme borcunun, işverenin de ücret ödeme borcunun askıda kalması söz konusu ise de iş sözleşmesi esasen varlığını sürdürmektedir.

Kanunun yürürlükte olduğu dönemde bedelli askerliğin kıdem tazminatına hak kazandırıp kazandırmadığına ilişkin genel görüş söz konusu kanun döneminde bedelli askerlik yapmak için iş yerinden ayrılan işçinin kıdem tazminatına hak kazanamayacağı yönündeydi.
Bedelli askerlik uygulamasına ilişkin yeni düzenlemeler hakkında ise emsal bir Yargıtay kararı bulunmadığından, mahkemeler konu hakkında kendi kanaatleri uyarınca hüküm kurarak bazı mahkemeler kıdem tazminatı taleplerini reddederken, bazı mahkemeler kıdem tazminatı taleplerini kabul etmektedir.

7179 sayılı kanun ile 1111 sayılı kanun yürürlükten kaldırılmış olup böylece bedelli askerlik kurumuna ilişkin güncel ve yürürlükte olan düzenleme, 26.06.2019 tarihinde yürürlüğe giren 7179 sayılı kanunun 9. Madde'si olmuştur. Bu düzenlemeyle temel askerlik süresi bir aya çıkartılmış, belirlenecek bedeli peşin olarak ödeyen ve bir aylık temel askerlik hizmetini yerine getirenlerin askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılacakları belirtilmiştir.

Söz konusu maddede ise 7146 sayılı kanun döneminde yer alan ve “askerlik hizmetini bedelli olarak yerine getirenlerin ücretsiz izinli sayılacağına dair” düzenleme getiren herhangi bir hüküm bulunmamaktadır.

Yeni düzenleme ile bir önceki dönemde yer alan “askerlik hizmetini bedelli olarak yerine getirenlerin ücretsiz izinli sayılacağına dair” hükmün kaldırılması, bir önceki dönemin aksine “işçinin kıdem tazminatına hak kazanacağı” görüşünün ağırlık kazanmasına yol açmıştır.

1475 sayılı eski iş kanununun halen yürürlükte olan 14. Madde'sine göre işçinin iş sözleşmesinin muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla feshedilmesi halinde, işçiye kıdem tazminatı ödenmesi gerekmektedir. Burada dikkat edilecek husus işçinin askerlik nedeniyle işten ayrılıp ayrılmadığıdır. Bedelli askerlik uygulamasında, işçi 1 gün bile olsa askere alınıyorsa kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Bunun dışındaki sadece birliğe dekont götürülerek bedelli askerlik yapan işçiler kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır.

Zira 7179 sayılı kanunda da bedelli askerlik yapan işçilerin kıdem tazminatı ve ücretsiz izin gibi haklarına herhangi bir atıfta bulunulmadığından, kıdem tazminatını düzenleyen 1475 sayılı kanunun yürürlükteki 14. Madde'si doğrudan uygulanabilir.

Bu kapsamda 7179 sayılı kanunun bedelli askerliği düzenleyen 9. Madde'sinde işçilerin bedelli askerlik sebebiyle işten ayrılmaları halinde ücretsiz izinli sayılacaklarına ilişkin bir düzenlemeye yer verilmemiş olması karşısında; bedelli askerlik için işten ayrılan işçilerin kıdem tazminatına hak kazanacakları söylenebilir. Zira 7179 sayılı kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte aksi görüşün (bedelli askerlik için işten ayrılan işçilerin kıdem tazminatına hak kazanamayacakları) yasal bir dayanağı da kalmamıştır.