Araçların kilometresinin düşürülmesinde mal sahibinin hukuki hakları neler?

Sattığı aracın kilometresine düşürüp, alıcıya değerinden fazla fiyata satarak menfaat temin eden satıcılar hakkında dolandırıcılık davaları yıllardır mahkemelerin gündeminden düşmemektedir.

Dolandırıcılık suçuna ilişkin iddianame düzenlenirken şüpheli hakkında kesin, somut, inandırıcı delillerin araştırılmasına girişilmektedir. Kilometresi değiştirilmiş araç satma eyleminin dolandırıcılık suçunu oluşturacağının anlaşılması karşısında ise kovuşturma işlemleri başlamakta ve şüpheliler hakkında ceza davaları açılmaktadır.

Yargılama sırasında aracın ruhsat ve sahiplik bilgileri getirtildikten sonra, varsa önceki servis kayıtları da incelenip, teknik bilirkişi tarafından araç üzerinde inceleme yaptırılarak kilometresinde oynama olup olmadığı, varsa bunun hangi tarihte yapıldığı, haricen satın alınan aracın devrini veren önceki sahibi dinlenilerek araç kilometresi tespit edilip, sanığın sahibi olduğu tarihte olup olmadığı hususları araştırılıp aydınlatıldıktan sonra sanığın hukuki durumunun tayin ve taktiri sağlanmaktadır.

Bu karar bir emsal olur mu?

Bu hususta birçok emsal karar hali hazırda mevcuttur. Suç vasfının tayinine göre dolandırıcılık yerine nitelikli dolandırıcılık da gündeme gelmekte, yani ceza basit dolandırıcılıktan çok daha ağır olabilmektedir.

Bu durumda aracı alan kişinin ne gibi hukuki hakları var?

Araç kilometresinin düşürülmesi halinde satıcının sorumluluğu ayıptan sorumluluktur. Ayıp ile ilgili hükümler Borçlar Kanunun 219. madde ve devamında ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 8. madde ve devamında yer alır.

Araç kilometresinin düşürülmesi halinde gizli ayıba ilişkin hükümler gündeme gelmekte olup olağan bir gözden geçirme ile anlaşılamayacak ve ancak teknik bir inceleme ile ortaya çıkabilecek kötüniyetli bir aldatma eyleminin varlığından söz edilebilir. Gizli ayıp durumunda alıcının derhal gözden geçirip kusurları satıcıya bildirme yükümlülüğü bulunmamakta olup uygulamada aracın kilometresinin düşürüldüğünün fark edilmesi ile satıcıya bir ihtarname ile durumu ve bu durum karşısında mevcut haklarımızdan kullanmak istediklerimizi bildirme yöntemi benimsenmektedir.

Böyle bir durumda alıcının ne gibi hakları olacaktır?

Böyle bir durumla karşılaşan araç malikinin, aracın kilometresinin düşürüldüğünü fark etmesi akabinde aracın satıcısına karşı dolandırıcılık suçundan dolayı şikayetçi olabilmesinin yanında hukuk davalarına konu edilen bir kısım seçimlik hakları mevcuttur:

• İkinci el aracı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme
• Gizli ayıp oranında bedelde indirim talep etme
• Aşırı bir masraf gerektirmediği taktirde ücretsiz tamirat talep etme
• Aracın ayıpsız misli ile değişimi

Uygulamada daha çok aracın kilometresinin düşürüldüğü durumlarda alıcılar ya sözleşmeden dönme yahut ayıp oranında bedelde indirim talep etmektedir.

Kilometresi düşürülmüş aracı alan kişi, aracı iade etmeye hazır olduğunu bildirerek ödediği bedeli talep edebilir. Bedeli almadan aracı iade etme yükümlülüğü altında değildir.

Bu yargılamalarda bilirkişi incelemesi yapılmakta ve kilometrenin düşürülmesinin bedele ne kadar etki edeceği tespit edilmektedir. Sonuç itibariyle kişiye tespit edilen tutarda alacak hakkı doğmaktadır. Bedelde indirim talepleri uygulamada değer kaybının tazmini olarak da anılmaktadır.

Bu metoda göre; satış tarihi itibariyle satılanın, ayıpsız ve ayıplı değerleri arasındaki oranın, satış bedeline yansıma miktarı belirlenmektedir. Başka bir ifade ile satılanın, tarafların kararlaştırdıkları satış bedeli gözetilmeksizin, satış tarihi itibariyle gerçek ayıpsız rayiç değeri ile ayıplı haldeki rayiç değeri ayrı ayrı belirlenerek, bu iki değerin birbirine bölünmesi suretiyle elde edilecek oran, satış bedeline uygulanmaktadır.

Aracı almadan önce soktuğumuz ekspertiz raporu km düşürüldüğünü belirtmez ve sonradan ortaya çıkarsa ekspertiz hakkında da dava açılabilir mi?

Yukarıda satıcı için açıklanan sorumluluklar ekspertizin sorumluluğu kapsamında da yer almakta olup eksperin ekspertiz raporundan sorumluluğu, raporda yer almayan bir ayıbın ortaya çıkması sonucunda doğar. Ekspertizin hukuki sorumluluğundan bahsedilebilmesi için raporun gerçeği yansıtmıyor olması gerekir.

Dava sürerken araç kullanılmaya devam edilebilir mi veya başkasına satılabilir mi?

Dava sürerken aracın kullanılmasında herhangi bir sakınca yoktur. Dava sürerken aracın başkasına satılmasında herhangi bir sakınca yoktur. Ancak bunun için hangi seçimlik hakkın kullanılacağı iyi belirlenmelidir. Örneğin sözleşmeden dönülecekse araç kesinlikle başkasına satılmamalıdır.

Bu şekilde satılacaksa da, aracı satın alacak kişiye kilometrenin düşük gösterildiğine ilişkin bilgilendirme yapılması gerekir. Aksi halde araç kilometresinin düşük olmasına ilişkin sorumluluk, bunu bildiği halde alıcıya bildirmeyen satıcı hakkında da doğacaktır.