Özdisiplinli çocuk yetiştirmenin yolları

İnsanın kendiliğinden bir işe başlama ve başladığı işi bitirebilme kapasitesine öz disiplin diyoruz. Ebeveynler bir çocuğun içsel bir disiplin becerisi geliştirmesine acaba nasıl katkı sağlar? Bir çocuğun iyi not getirirse tablet alınacağı için ya da çalışmazsa hafta sonu havuza gidemeyeceğinden korktuğu için ders çalışmak yerine ödevlerin önemini içsel olarak kavradığı için, kendi isteğiyle yapmasını acaba nasıl sağlarız?

ÖZDİSİPLİNLİ ÇOCUK YETİŞTİRMEK İÇİN EBEVEYNLER NELER YAPABİLİR?

Kendi ilgi ve isteklerine odaklanmasına izin verin

Bir çocuğun öz disiplin kazanabilmesi için kendi istek ve ihtiyaçları doğrultusunda davranmayı öğrenmesi gerekir. Erken yaşlarda çocuğunuza kendi istekleri doğrultusunda hareket etmenin iyi sonuçlar doğuracağını göstermek için liderliği ona bırakacağınız eğlenceli birebir oyun vakitleri yaratın. Güvenli oyun ortamlarında bırakın istediği yapsın.

Az komut verin, az soru sorun, az yönlendirin. Oyun vakitlerinde daha çok pasif bir rol benimseyin ve sadece çocuğunuzun yapmayı tercih ettiklerini ona geri anlatmakla yetinin. Yeni ve yaratıcı bir oyun başlatmak, çocuğunuza bir şeyler öğretmek zorunda değilsiniz. Eğer küçük çocuğunuzla oyun oynarken böyle bir yaklaşım benimserseniz çocuğunuz sizinle ve çevreyle etkileşime geçmenin zevkli olduğunu ve isteklerini elde etmek için nasıl hareket edeceğini öğrenme kendi planlarını yapmak fırsatı kazanır. Bu elbette ki fazlasıyla zaman ve pratik gerektirecektir.

Çocuğunuzla birlikte problem çözmeye çalışın ve çözümün her adımda sözel açıklamalar yapın

Örneğin küçük çocuğunuzun oyun oynamak için dışarı çıkmak istiyor olsun. O gün hava soğuk olduğu için çıkmadan önce sıkıca giyinmeniz gereksin. Dışarı çıkmak için şapka ve paltonuzu giymek üzere çocuğunuzla birlikte kapıya doğru yürürken, kedinin su kabının boşaldığını ve eğer doldurulmazsa kedinin siz yokken susayacağını söyleyebilirsiniz. Bu çocuğunuz için güzel bir özdisiplin tecrübesi olacaktır. Çocuğunuz kedinin sus kabını almaya doğru koşarken ona suyu kendisinin doldurmak isteyip istemediğini sorabilirsiniz. Büyük ihtimalle küçük çocuğunuz bu teklifi kendini büyümüş hissettireceği için mutlulukla kabul edecek ve gururla yapacaktır. Daha sonra kabı kedinin yanına taşımasına izin verin ve yere damlayan suları da peçeteyle silmesine izin verin. Böylece ikiniz birlikte giyinip çıkmaya hazır hale gelirsiniz. Dışarı çıkıp oyun oynayana kadar çocuğunuz pek çok küçük iş yaptı ve bir sürü problem çözdü. Bu özdisiplin kazanmak için harika bir fırsattı.

NAZİK AMA NET ŞEKİLDE SINIRLAR KOYUN

Örneğin oyunu bitirip eve dönmek istemeyen çocuğunuza sınır koyarak büyük bir öz disiplin tecrübesi yaşatabilirsiniz. Varsayalım ki çocuğunuz dışarıda oynayıp yeterince eğlendikten ve yorulduktan sonra bile eve gitmeye itiraz ediyor, dönüyoruz dediğinizde kızgın bir şekilde tepki vererek sizden kaçıyor ve arabaların geçtiği caddeye doğru koşuyor. Böyle bir durumda yapmanız gereken çocuğunuzu yakalamak ve net şekilde sınır çizmek kuralı hatırlatmaktır. Böyle bir durumda çocuğunuzu sıkıca tutarak hareketini kısıtlamalı onun göz hizasına inmeli ve ona isteklerini söze dökmesi gerektiği, kızdığı için koşarak kaçamayacağını ciddi bir tonda söylemelisiniz. Çünkü çocuğunuz kendi kontrol edemediği dürtüleri için sizin kontrolünüze güvenmektedir. Çocuklar onu kısıtladığınız için kızgın gözükebilir ama eğer tutarlı sınırlar koyuyorsanız bu sınırları duymaya duygusal olarak açıktır. Çünkü çocuğunuz sizin yaşadığı bütün keyiflerin, eğlencenin ve güven duygusunun temeli olarak algılar. Küçük bir bebek için annesi tarafından karnı doyurulduğu, altı değiştirildiği oyun oynandığı zaman kendini güvende ve iyi hissettiği zamandır, büyüdükçe vazoyu devirmek ya da kardeşinin saçını çekmek istediğinde sizin “hayır hayır” demeniz de o güven ve iyilik hissi için özel bir anlam taşır.

PROBLEMİ KENDİ ÇÖZME KONUSUNDA ÇOCUĞUNUZA BÜYÜDÜKÇE DAHA FAZLA İNİSİYATİF VERİN

Okul çağı çocuklarında öz disiplin sayesinde işleri takip etme, nihayete erdirme yani sebat gösterme becerisi artar. Akademik, sanatsal, sportif tüm alanlarda başarı için sebatkarlık olmazsa olmaz bir bir özellik olduğu için çocuğunuzun ödevlerinde her geçen gün daha fazla inisiyatif almasını sağlayın. O ödevini yaparken başında dolaşıp çocuğunuzu bunaltmayın, bütün soruları cevaplamış mı diye takip etmeyin.

Size soru sorduğunda yardımcı olun, ilginizi gösterin ama eğer sizden yardım istiyorsa spesifik sorular sormasını isteyin. Eğer çocuğunuzu size soru sormadan önce kendini hazırlaması gerektiğini bilirse kendini öz disiplinli becerikli bir kişi olarak hissedecektir. “Anneme sormadan önce anlamadığım şeyin ne olduğunu keşfettim, anlayamadığım için yıkılmadım ve her zaman denediğim ve işe yaradığını bildiğim kaynaktan yardım istedim.”

Yarını düşünmesini ve gelecek için aksiyon planı oluşturmasını teşvik edin

Bir çocuğun gelecek zamanı düşünmesi henüz tecrübe etmediği bir durumda bile neler hissedebileceğini anlamasına, gelecekteki zorlanma ve hayal kırıklığını beklemesine ve bunları çözmek için aksiyon planı hazırlamasına yardımcı olur. Eğer çocuğunuz organize olamıyor, ödevlerini zamanında teslim etmiyor, sınavlarına çalışmıyorsa gelecekte karşılaşacağı başarısızlık için endişe duyabilir. 

Çocuğunuza gelecekle ilgili korkusunu yenmesi ve durumu kontrol altına alabilmesi için neler yapabileceğini gösterebilirsiniz. Arkadaşını arayıp ödevleri sormaya ne dersin? Okul çıkışı öğretmeninle konuşmak nasıl bir fikir? Özel ders ayarlayalım mı? Çocuğunuzun organize olabilmesi için ajanda kullanmayı öğretebilirsiniz. Renkli kalemler ve çizimler kullanarak ödev teslim tarihlerini, gelecek sınavları, etüt saatlerini, sanat ve spor faaliyetlerini not etmesini sağlayın. Eğer size soruyorsa cevap verebilirsiniz ama büyüdükçe asıl amacımız kendi işleri kendisinin adım adım takip etmesi ve nihayete erdirmesidir.

Okul çağı çocuğunuzla sıcak ve destekleyici ama yeri geldiğinde net şekilde konuşarak çocuğunuzun geliştirmesi gereken içsel sesin modelini verirsiniz. Eğer çocuğunuz böyle sıcak ve yönlendirici bir iç sese sahip olursa öz disiplinli bir yetişkin olacak demektir. Çocukların ve özellikle de ergenlerin istekleri beklentileri sıkça değişir ama ona disipline olmayı hatırlatan iç sesine daha fazla odaklanmayı öğrendikçe anlık tatminlere takılmayıp geleceğine odaklanmayı başaracaktır- bütün harika çocuklar da bunu yapar.