Çocukları ekrandan uzak tutalım mı tutmayalım mı?
Uzun süredir ebeveynlerin aklı, dijital medya platformlarının çocuk gelişimindeki etkisi hakkında oldukça karışık. Uzmanlar özellikle bebeğin gelişimin ilk yıllarında ekrandan uzak durmaları konusunda uyarıyorlar. Ancak çok yakın zamanda Amerikan Pediyatri Derneği daha önceden ekran ve çocuk gelişimi ilişkisine dair bulunduğu tavsiyesinde önemli bir revizyon yaptı. İşte yıllardır kafaları karıştıran bu probleme Uzman Psikolog Sinem Olcay Kademoğlu açıklık getiriyor.
EKRANDAN ÇOK ÇOCUĞUN YANINDA OLUP OLMADIĞINIZ ÖNEMLİ
Uzun süredir ebeveynlerin aklı, dijital medya platformlarının çocuk gelişimindeki etkisi hakkında oldukça karışık. Amerikan Pediyatri Derneği, yapılan araştırmalar doğrultusunda 1999 yılından beri, 0-2 yaş arası çocukların kesinlikle ekranla karşılaşmaması gerektiğini belirtiyor. Uzmanlar da bu temele dayanarak gerçek etkileşimin önemine vurgu yaparak aileleri gelişimin ilk yıllarında ekrandan uzak durmaları konusunda ciddiyetle uyarıyor. Ancak çok yakın zamanda Amerikan Pediyatri Derneği, ekran ve çocuk gelişimi ilişkisine dair tavsiyesinde önemli bir revizyon yaptı.
Revizyonda ekranın kendisinden çok, çocuk ekrana maruz kaldığı sırada yanında ona rehberlik eden bir büyüğün olup olmamasının önemine vurgu yapılıyor. Yeni tavsiyede, eğer bir yetişkin çocuk için ekrandakileri açıklıyor, adeta resimli bir kitabı birlikte okur gibi ekrana yaklaşılıyorsa fayda sağlanabileceği söyleniyor.
18 AYIN ALTINDAKİ ÇOCUKLAR KESİNLİKLE EKRANDAN UZAK TUTULMALI
Tavsiyedeki bu değişiklik biraz kafa karıştırıcı ve önceki tavsiyeleri boşa çıkarıyor gibi gözükse de aslında uzmanların uzun süredir zaten bildiği gerçek etkileşimin önemi vurgusundan öte bir şey değil. Amerikan Pediyatri Derneği hala 18 ayın altındaki çocuklar için her ne koşulda olursa olsun ekrandan uzak durulması gerektiğini belirtiyor. Bu yaş grubu için sadece ‘facetime’ gibi canlı görüşmelerin, gerçek etkileşimin gelişimsel fonksiyonunu yerine getiremese de duygusal paylaşım potansiyeli bakımından bazı küçük katkılar sağlayabileceği söyleniyor.
18-24 aya arası çocuklar için ise çok az sayıda araştırma, sadece ve sadece ebeveyn doğru şekilde rehberlik edebiliyor yani ekranı birlikte seyrediyor, çocuk için yerinde ve bağlantılı açıklamalar kuruyorsa ekrandan kelime öğrenmenin mümkün olabileceğini göstermiş. İşin özeti, bu kadar erken yaşta çocuklar ekranla karşılaştırılacaksa birlikte resimli bir kitabı inceliyor, çocuğun ilgisi ve ritmi doğrultusunda ona okuyor gibi davranmalıyız. Buna ek olarak araştırmaların büyük çoğunluğu hala erken yaşlarda tek başına ekrana maruz kalma ve dil gelişimi arasında negatif bir ilişki olduğunu tutarlılıkla göstermeye devam ediyor.
DİL GELİŞİMİ GERİLİKLERİNE NEDEN OLABİLİYOR
Dil gelişimi gerilikleri fazla TV izleyen ve TV izlemeye erken başlayan çocuklarda daha yaygın. Tüm bu araştırmaların ortak sonucu, eğer çocukla kurulan gerçek etkileşimin yerini yani aynı anda aynı duruma ilgi gösterip sözel ve duygusal paylaşımda bulunduğumuz anların yerini tek başına ekrana bakma alıyorsa gelişim gerilikleriyle karşılaşmamız oldukça normal.
2-5 YAŞ ARASI ÇOCUKLAR İÇİN DE GÜNDE 1 SAATTEN FAZLA EKRAN ÖNERİLMİYOR
2-5 yaş arası okul öncesi çocuklarının ise ekranda öğrendiklerini gerçek yaşama transfer etme becerisinin çok daha yüksek olduğu biliniyor. Özellikle okuma-yazma, matematik gibi akademik beceriler ile sosyo-duygusal beceri ve olumlu davranışların bu yaş grubunda ekrandan öğrenilebileceği gösterilmiş. Ancak bu noktada araştırmalar, dijital platformların eğitici olabilmesi için oldukça yüksek standartların yakalanması gerektiğini vurguluyor. 2-5 yaş arası çocuklar için de günde 1 saatten fazla ekran önerilmiyor ve daha küçükler gibi bu yaş grubunda da ebeveynle birlikte izlenmesi gerektiği vurgulanıyor.
