Çocuğunuz okula uyum için gerekli becerilere sahip mi?

Okulların açılması, hem çocukların hem ebeveynlerin hayatında önemli değişiklikleri beraberinde getiren büyük bir geçiştir. Bazı çocuklar yeni şeyler öğrenecekleri ve arkadaşlarla bir araya gelecekleri için büyük bir heyecan duyarken bazıları için okulun getirdiği yoğun değişiklik stresli, bunaltıcı ve endişe verici olabilir.

Okula uyumun başarılı ve kolay olması çocuğun zihinsel, sosyo-duygusal ve davranışsal açıdan sağlıklı gelişmesine bağlıdır.

Araştırmalar, erken dönem okul uyumunun gelişimsel pek çok faydasını tespit etmiştir. Erken dönemde gözlemlenen okul uyumu ilerleyen yıllardaki okul başarısıyla yakından ilişkilidir. Ayrıca, erken dönem okul uyumu çocuğun öz güvenini yükseltmekte ve ilerleyen yaşlardaki tüm sosyal ilişkilerini olumlu etkilemektedir. Bu sebeple çocukların, ebeveynle olan birebir ve korumalı bakım ortamından ilk kez çıkıp grup bakım ortamına girmesi yani okula başlaması en kritik gelişim adımlarından kabul edilir.

Ebeveynler çocukların okula geçişi ve uyumunda önemli bir rol oynar. Okul ve öğretmenlerle işbirliği halinde çocuğunuzun sosyo-duygusal gelişimini ve öğrenme becerilerini desteklemeniz okula uyumun temeli olacaktır.

Okula uyum sürecinde çocuğun güçlü yönlerinin ön plana çıkarılması, zayıf yönlerin ise desteklenmesi önemlidir.

Her çocuk farklı derecelerde olsa da yaşamın ilk yılları boyunca okula uyumu belirleyen pek çok beceri geliştirir. Bazı çocuklar sosyo-duygusal açıdan iyi gelişirken bazıları ise öğrenme becerileri ve zihinsel gelişim bakımından avantajlı olabilir. Sağlıklı bir okul uyumu için gerekli becerileri bilmek ve kendi çocuğunuzun güçlü ve zayıf yönlerini fark etmek okula geçişte çocuğunuzu desteklerken yol göstericiniz olacaktır. Aşağıda okula uyum için bir çocuğun sahip olması gereken beceriler ve bu becerilerin gelişimini desteklemek için ebeveynlerin neler yapabileceğine dair fikirler sunulmuştur. Çocuğunuz özelinde bu becerilerden birkaç tanesini belirleyip önümüzdeki haftalar boyunca destekleyerek çocuğunuzun okul uyumunu arttırabilirsiniz.

SOSYO-DUYGUSAL BECERİLER

Arkadaşlık Becerileri Kazandırın: Çocuğunuza yeni bir arkadaşla karşılaştığında kendini nasıl tanıtacağını ve diğer çocukların oyununa nasıl katılıp onlarla işbirliği yapabileceğini öğretmeye çalışabilirsiniz. Çocuğunuzla iyi bir arkadaşın özellikleri hakkında konuşabilirsiniz. Örneğin; eşyaları paylaşan, oyun seçerken diğerlerine de söz hakkı veren, kibar konuşan…

Paylaşmayı ve Sıra Beklemeyi Teşvik Edin: Çocuğunuzla birebir oyun oynamanız, oyun sırasında onun liderliğini izlemeniz ve beraberce eğlenmeniz çocuğunuzun sosyal becerilerini geliştirir. Basit kutu oyunları ya da kart oyunları oynamanız çocuğunuzun paylaşma ve sıra bekleme becerilerini destekler. 

Diğer Çocuklarla Bir Araya Getirin: Çocuğunuzu ev ortamında da bir akranıyla bir araya getirmek arkadaşlık kurmasına ve sosyal becerilerini ilerletmesine yardımcı olur. Evinizde düzenlediğiniz oyun buluşmalarında yapılandırılmış aktiviteler sunmaya (Örneğin, karton ev maketini beraberce boyamak vb.) ve oyun sırasında rahatsız edici olamadan çocukları denetlemeye özen gösterin.

Çocuğunuzla Sohbet Edin: Çocuğunuzla konuşmanız ve onu da günlük sohbetlere katmanız çocuğunuza iletişimin temel kuralları olan sıra bekleme, fikrini söyleme ve bölmeden karşı tarafı dinleyebilmeyi öğretir.

Çocuğunuza Duygularla Başa Çıkmayı Öğretin: Hisleri tanımak, ifade edebilmek, anlamlandırmak ve yönetebilmek en temel duygusal becerilerdir. Çocuğunuzun duygusal becerilerini desteklemek için onunla ihtiyaçlarına karşı duyarlı, sıcak ve sevecen bir ilişki kurmanız ve birebir vakit geçirebilmeniz gerekir. Çocuğunuzla günlük tecrübeleri hakkında konuşun ve duygularını tanımlayabilmesi, isimlendirmesi için yardımcı olun.

BAĞIMSIZLIK

Öz-bakım Becerilerini Destekleyin: Çocuğunuzun yemek yeme, giyinme, soyunma, ellerini yıkama ve tuvalete gidebilme gibi fiziksel bakım becerileri okul ortamında oldukça önemlidir. Çocuğunuzu bu becerileri kazanması ve kendi işini kendisinin yapabilmesi için baştan itibaren cesaretlendirin ve bu konuda kendisine güvenmesini sağlayın.

Sorumluluk Duygusu Verin: Çocuğunuza sofrayı kurma, çamaşırları kirli sepetine atma gibi küçük ev işlerinde sorumluluklar verin. Bu işler çocuğunuzun kendini önemli hissetmesini sağlar ve özgüvenini arttırır.

Eşyalarına Sahip Çıkmayı Öğretin: Oyuncakları toplamak, kalemleri kutuya koymak gibi işlere yönlendirerek çocuğunuza kendi eşyalarını takip etmeyi ve önemsemeyi öğretin.

Karar Verme Süreçlerine Çocuğunuzu Dahil Edin: Çocuğunuza basit konularda seçenekler sunmak okul ortamında bolca gereken karar verme becerisinin gelişimine katkı sağlar. Günlük konularda ikili seçenekler sunarak çocuğunuzun karar verme sürecinde kendine güvenini arttırabilirsiniz. Örneğin; üstünü giyerken mavi ya da kırmızı kazağını, çantasına koyacağı atıştırmalık olarak elmayı ya da muzu seçmesi bile önemlidir.

Çocuğunuzun Sosyal Kuralları Anlamasını Sağlayın: Çocuğunuzla farklı ortamların farklı beklentileri olabileceği hakkında konuşun. Örneğin, yüzme havuzunda, parkta ya da arabadaki farklı güvenlik kurallarını anlatabilirsiniz. Bu konuşmalar çocuğunuzun, okul ortamının evden farklı olan kurallarına uyumlanabilmesine katkı sağlar.

ÖĞRENME BECERİLERİ

Erken Dönem Okuma-Yazma ve Sayma Becerilerini Destekleyin: Okula başlamadan önce çocukları harfler ve sayılarla tanıştırmak için aslında bolca fırsat vardır. Örneğin, düzenli kitap okumak, şarkı ve tekerlemeler söylemek, oyun oynarken oyuncakları saymak okul için önemli bir hazırlıktır.

Çocuğunuzun Bir Aktiviteye Odaklanmasını Teşvik Edin: Çocuğunuzun belirli bir süreliğine oturup önündeki aktiviteye odaklanması önemlidir. Örneğin, legolardan ev yapmayı, resim çizmeyi, yap-boz yapmayı teşvik edebilirsiniz. Bu odaklı aktiviteler sırasında çocuğunuzun yanında oturarak ya da belirli aralıklarla yanına gelerek olumlu geribildirimde bulunmanız faydalı olur. Örneğin, “Ooo, şu yaptığın gökdelene bak! En üst katında bir de gözlem kulesi olacak mı?” diyebilirsiniz.

Dinleme Becerilerini Destekleyin: Kitap okumak ya da kayıttan bir hikaye dinlemek okulda fazlasıyla gerekli olan dinleme becerilerinin gelişmesi için faydalıdır. Hikaye hakkında sorular sormak da çocuğunuzun anlama ve iletişim becerilerini destekler. Örneğin, hikayede ne olduğunu, bundan sonra neler olacağını, karakterlerin neler hissettiğini sorabilirsiniz.

Çocuğunuzun Komut Alma Becerisini Destekleyin: Çocuklar iki-üç adımlı talimatları hatırlayıp uygulamakta zorlanırlar. Bu becerisini geliştirmek için önce çocuğunuza tek adımlı komutlar verin ve istenileni yapmasını bekleyin. Örneğin, “Odandan çorabını alıp gelebilir misin?” diyebilirsiniz. Daha sonra “Önce bardağı mutfağa bırakıp sonra odandan çorabını getirir misin?” diyebilirsiniz.

Doğal Öğrenme Tecrübelerini Teşvik Edin: Günlük olaylar ve oyunlar çocuklar için doğal öğrenme tecrübeleridir. Çocuğunuzu müzeye, kitapçıya ya da tren istasyonuna götürdüğünüzde bir sürü yeni şey keşfetme ve öğrenme fırsatı elde etmiş olur. Ayrıca çocuğunuzun doğal ilgilerini takip etmeniz önemlidir. Örneğin; parkta birlikte kozalak toplayabilirsiniz. Bu çocuğunuza öğrenmenin aynı zamanda eğlenceli bir şey olduğunu gösterir. Ayrıca, çocuğun aşçı, itfaiyeci, anne gibi farklı karakterlere girdiği “–mış gibi” oyunları hayal gücü ve yaratıcılığı destekler.

El-göz Koordinasyonunu Destekleyin: Makas kullanmak, kağıt yapıştırmak, çizmek, küplerle kule yapmak, kurabiye yapmak ya da top atıp tutmak gibi işler çocuğunuzun el-göz koordinasyonunu geliştirerek okulda öğreneceği okuma ve yazma becerisi için altyapı oluşturur.
Tüm çocuklara ve ailelere keşif, mutluluk ve başarı dolu bir eğitim yılı dileğiyle…