Adım adım tuvalet eğitimi

Birçok gelişim teorisyeni çocuk yetiştirmede tuvalet eğitimi sürecinin önemine vurgu yapmıştır. Öyle ki bazı yaklaşımlarda yanlış giden tuvalet eğitimi sürecinin bireyin yetişkinlikteki karakterini etkilediği ve inatçı, katı, takıntılı davranışlarla bütünleşen bir benlik yapısıyla ilişkili olduğu öne sürülmüştür. Tuvalet eğitiminin, yetişkinliğe etkisinin ne derece ve nasıl olduğu sorgulanabilir ama tuvalet eğitimi sürecinde yaşanan çatışmanın en azından erken dönemde ebeveyn-çocuk ilişkisini ve çocuk gelişimini olumsuz etkilediği tartışmasızdır.
Tuvalet konusu, çocuk gelişiminde bedenin işleyişiyle ilgili tüm diğer fizyolojik konular (Örneğin, beslenme, sıcaklık-doku gibi bedensel hisler vb.) gibi dışarıdan müdahaleye aslında kapalıdır. Yani cesaretlendirme, teşvik, ödül gibi yönlendirmeler ya da sonucunu yaşatma gibi kontrol gelişimine yönelik uygulamalar tuvalet eğitimi sürecinde işe yaramaz, aksine inatlaşmaya sebep olur. Özetle, her ne kadar ‘tuvalet eğitimi’ diye bir ifade kullanıyor olsak da aslında tuvalet konusu bir eğitim meselesi değil çocuk için doğal, kendiliğinden gerçekleşen bir öğrenme tecrübesidir. Ebeveynin tek rolü çocuğun gerçekten hazır olduğuna emin olduğunda ve konuya ilgisini gördüğünde çevresel imkanları sunmaktır.

ÇOCUĞUN TUVALET EĞİTİMİNE HAZIR OLDUĞUNA NASIL KARAR VERİLİR?

Aslında tuvalet becerisi, çocuğun gelişimdeki zihinsel, sosyal, duygusal, fizyolojik ve çevresel birçok unsurla ilintilidir. Örneğin, mesane kontrolü tam gelişmemiş yani uzun süreli çişini tutamayan bir çocuğa tuvalet eğitimi yönlendirmesi yapamayız. Ama uzun süreli çişini tutabiliyor, örneğin öğlen uykusundan kuru kalkıyor olması da eğitime başlamaya tek başına yeterli değildir. Çünkü çocuk fizyolojik olgunluğa ulaşmış olsa bile belki yetişkinlerin nasıl tuvaletini yaptığına ilgi duymak ve onları taklit etmeye çalışmak gibi bir sosyo-duygusal olgunluğa ulaşmış değildir. Çocukların tuvalet eğitimine hazır olduğuna emin olmak için fizyolojik olgunlukla birlikte; verilen uzun süreli komutları yerine getirebiliyor olmak, yetişkinlerin birkaç adımlı kurgularda taklidini yapabiliyor olmak, eşyalar ve ait oldukları yerler konusunda bir farkındalık geliştirmiş olmak, oturmalı aktivitelere ilgi duymak gibi pek çok davranışsal gelişim unsurları da kontrol edilmelidir.

TUVALET EĞİTİMİ NASIL VERİLİR?

Bunlar ve çocuğunuzun gelişimine özgü olabilecek diğer tüm hazırlık işaretlerini gördükten sonra, bezi bırakma süreci yani tuvalet eğitimi için olan yönlendirme adım adım yapılabilir. Adım adım yönlendirme şu anlama gelir: Örneğin, sabah saatlerinde çocuğunuzun bezini açıp tuvalete gitmesi için teklifte bulunur ve bu deneme tamamlandıktan sonra tekrar bezi takarsınız. Eğer çocuğunuz ilk teklifinize olumlu cevap verdi, yani en azından beraberce gelip oturağına oturduysa gün boyunca aralarda yine denemelerinizi sürdürürsünüz. Teklifler arasındaki sürede de bez kalmaya devam eder.

Bu yaklaşım, halk arasında yaygın olan bez çıkarıldıktan sonra kafa karıştırmamak için bir daha geri takılmamalıdır inancına tersine bir uygulamadır. Yine de 2-2,5 yaş civarı bilinçli öğrenme seviyesindeki bir çocuğa tuvalet eğitimi veriyorsak gelişimsel olarak en güvenli yaklaşımdır. Çocuğunuzun hazır olduğunu düşündüğünüz için bir anda bezi bırakmak ve hiç geri takmamak sık kaza yaşanması anlamına gelebilir ve çocuğunuzun konuya olan ilgi ve yetisini hızlıca bozabilir. Bu noktada çok dikkatli olmalısınız. Teorisyenlerin yanlış giden tuvalet eğitimi süreci diye kastettiği şey hazır olmadığı ya da tercih etmediği halde tuvalet eğitimine farkında olarak ya da olmayarak çocuğun zorlanması durumudur.

Özetle, tuvalet eğitiminde kontrol çocukta olmalıdır. Sadece ve sadece o hazırsa ve gerçekten istiyorsa siz adımlarınızı ilerletebilirsiniz. İlgisini yitirdiğini ya da yapamadığını gördüğünüz ilk yerde rahatlıkla beze geri dönebilirsiniz. Daha sonra rahatlıkla yeniden denenebilir.
Tuvalet eğitimi sürecindeki tün anne babalara kolaylıklar, sevgiler…