Mutfakta sıkça kullandığımız bitki ve baharatların faydaları
Mutfağımızda yemeklerimize lezzet ve aroma vermek amacıyla kullandığımız bitkilerin ve baharatların birçok faydası bulunuyor. Yapılan çalışmalarda baharatların kanser riskini azaltabileceği, kan yağlarını düzenlediği, kan şekerini düşürücü etki gösterdiği, sindirimi kolaylaştırdığı, antienflamatuar etki gösterebileceği ve kuvvetli antioksidan etkileri olduğu görülmüştür.
Peki, hangi baharat neye faydalı? İşte günlük kullanımda sıklıkla tercih ettiğimiz baharatlardan bazıları ve faydaları…
Maydanoz: Hemen hemen her yemeğimize giren maydanoz iştahı açar, hazmı kolaylaştırır, bağırsak gazlarını azaltır. Ağız kokularının giderilmesi için çiğnenerek tüketilir. Mükemmel bir ödem atıcıdır, idrar söktürür. Özellikle kökleri diüretik etkisi dolayısıyla böbrek taşlarını hareket ettirerek düşmesini kolaylaştırabilir. İdrar yolu enfeksiyonlarının giderilmesi ve tansiyonun düşürülmesinde faydalı olabilir. Yapraklarında bulunan apiol adlı maddeyle adet ağrılarının hafiflemesine yardımcı olur.
Karabiber: İştah açıcı, bağırsak gazlarını giderici, hazmı kolaylaştırıcı etkisi vardır. Antioksidan özellik gösterir. Karabiber metabolizmayı hızlandırır, antibakteriyal etki gösterir. Bazı ilaçlarla birlikte aşırı tüketimi ilacın iyileştirici etkisini azaltabilir.
Zerdeçal: Hint safranı olarak da adlandırılan zerdeçal antienflamatuar, antibakteriyal, anti-diyabetik ve antioksidan özellik gösterir. Suda çözünürlüğü az olması dolayısıyla çay olarak tüketmek yerine baharat olarak zerdaçalın kendisini tüketmek çok daha faydalıdır. Hayvanlarda yapılan bazı çalışmalara göre zerdaçal, Alzheimer hastalığında faydalı olabilir. Crohn hastalığı, ülseratif kolit gibi enflamatuvar bağırsak hastalıklarında iltihabı azaltıcı etki gösterir. Ayrıca eklem iltihabında da faydalıdır. Zerdeçalın; kolon, pankreas, cilt kanserleri üzerinde faydalı olabileceğine dair çalışmalar yürütülmektedir. Ağızdan alınan zerdeçalın (kurkumin) bağırsaklardan emilimi az olması dolayısıyla karabiberle ve yağla birlikte tüketilmesi zerdeçalın emilimini artırır. Balla birlikte karıştırılarak da tüketilebilir.
Nane: Birçok nane türü vardır. Dolayısıyla etki ve lezzet bakımından farklılık gösterirler. Nane, kokusu ve lezzetiyle iştah açar, yapraklarının çiğnenmesi ağız kokularının giderilmesinde faydalı olur. Spazm giderici etki gösterir, safra artırıcı özelliği bulunmaktadır. Mide bulantılarına iyi gelir, gaz söktürücü özelliği vardır.
Kimyon: Hazmı kolaylaştırıcı, iştah açıcı ve bağırsak gazlarını giderici etki gösterir. Ayrıca terletici ve yatıştırıcı etkileri de vardır. Emziren annelerde süt üretimini artırmaya yardımcı olur.
Tarhun: İştah açıcı bir bitkidir. Safra kesesinin çalışmasını artırır. Ayrıca mide suyunu artırır. Hazmı kolaylaştırır, sindirime yardımcı olur. Antiseptik özelliği vardır. Uykuyu düzenlemeye yardımcı olur.
Kişniş: Aş otu adıyla da bilinen kişniş; hazmı kolaylaştırıcı ve bağırsak gazlarını giderici etki gösterir. İştahı açar. Kötü kolesterolün düşmesine yardımcı olur, kalp ve damar sağlığına faydalıdır.
Zencefil: Zencefil, çeşitli nedenlerden dolayı ortaya çıkan mide bulantısına çok iyi gelir. Antiseptik özelliği vardır. Baş ağrısı, adet sancıları ve soğuk algınlığı gibi durumlarda zencefil çayı fayda sağlayabilir. Osteoartrit ağrılarının giderilmesinde faydalı olabilir. Kan sulandırıcı etkisi vardır. Soğuk kış günlerinde yudumlayacağınız bir fincan zencefil çayı ısınmanıza yardımcı olur.
Fesleğen: İştahı açar, sindirimi kolaylaştırır ve bağırsak gazlarının giderilmesine yardımcı olur.
Dereotu: Anne sütünü artırıcı etki gösterir. Bebeklerde gaz sancılarını gidermeye yardımcı olur. İştahı açar, hazmı kolaylaştırır.
Kekik: Spazm ağrılarını azaltıcı etkisi vardır, balgam söktürücü özellik gösterir. Anti-bakteriyal, anti-fungal ve antiviral etki gösterir. Soğuk algınlığı ve gribe iyi gelir, öksürüğün azalmasına yardımcı olur. Soğuk algınlığına karşı çayını yapmak isteyenler için 1 ya da 2 çay kaşığı kuru ya da taze kekiğin üzerine sıcak su ekleyerek üzeri kapalı bir biçimde demleyin. Balla tatlandırarak tüketin.
Biberiye: Vücuda zindelik veren bir baharattır, yorgunlukta vücut direncini artırır. Antiseptik ve antioksidan özelliktedir. Yapılan bazı çalışmalara göre biberiye belleği güçlendirmeye yardımcı olur. Kas ve eklem ağrılarına iyi gelir. Biberiye çayı vücuttaki ödemi atmaya yardımcı olur.
Baharatlar günlük kullanımda yiyeceklere eklediğimiz miktarlarda genellikle herhangi bir olumsuz etkiye sebebiyet vermez. Ancak miktar abartıldığında ve aşırı tüketiminde birtakım istenmeyen etkilere sebep olabilirler. Önerilen ölçülerde kullanılmalıdırlar. Bazı baharatlar gebelikte düşük riskine neden olabilir ya da bazı ilaçların etkisini artırabilir. Alerji riski olanlar, hamileler, herhangi bir sağlık problemi olanlar ve ilaç kullananlar tüketmeden önce hekimlerine danışmalıdırlar.
HÜRRİYET AİLE ÖZEL
