Stresi tanıma ve onunla başa çıkabilme

Günlük yaşamımızda ağzımızdan düşmeyen kavramlar arasında ilk sırayı “stres” alıyor. Peki nedir bu stres, nasıl oluşur, belirtileri nelerdir? Stresi önlemenin yolları neler?

Heyecan ve gerilim hayatımızın kaçınılmaz bir parçasıdır. Hayatımızı daha kaliteli, anlamlı, yaşanılır bir hale getirebilmek için stres kaynaklarının farkına varıp etkili bir biçimde baş edebilmeyi öğrenerek yolumuza daha sağlıklı devam edebilmek mümkün. Peki, ama nasıl? Önecikle stres altına gimemize sebep olan olumsuz yaşantıları mümkün olduğu kadar kaynağında çözümleyerek hayatımızın diğer alanlarına temas etmesini engelleyerek işe koyulabiliriz. Bir başka deyişle, stressiz bir hayat beklentisi yerine stresle başa çıkabilme becerisini amaçlamalıyız.

Stres kişinin karşılaştığı yeni bir durum karşısında psikolojik ve fizyolojik sınırlarının zorlanması anlamına gelebilir. Bu yeni duruma uyum sağlayabilmek için metabolizma belirli tepkiler gösterir. Buna tıp literatüründe stres tepkisi denir. Dışsal ve içsel uyaranlar olarak strese kaynak oluşturabilecek yeni veya travmatik durumlara aşağıdaki durumlar örnek verilebilir;

Dışsal uyaranlar için iş, ev, okul değişikliği, boşanma, evlilik, çocuk sahibi olma, yeni bir şehre taşınmak, maddi kayıp, sevilen birinin kaybı gibi durumlar...

İçsel uyaranlar için fiziksel ve ruhsal hastalıklar, buhran, depresyon, duygusal travmalar...

Bu uyaranların dozu tehdit edici bir hal almaya başladığında ise beden kendini koruma refleksi ile savunmaya geçer ve beyin kimyasındaki stres hormonlarının meydana getirdiği değişimler sayesinde kaçınma davranışı veya savaşma davranışı sergiler. Bu süreçte vücudumuz 3 farklı stres reaksiyonunda bulunur.

ALARM: Bir stres kaynağı ile karşılaştığımız zaman bedenimiz buna hazır hale gelmek için stres hormonlarını salgılar, kan basıncı yükselir ve terleriz.

DİRENÇ: Stres kaynağı olan problemi çözdüğümüz zaman, bedenimizin alarm aşamasında ortaya çıkardığı tepkiler azalarak kaybolur.

TÜKENME: Stres oluşturan durumla etkili bir şekilde baş edemediğimizde ya da stres kaynakları çoğaldığında adaptasyon kapasitesimiz zorlanır ve alarm sürecindeki tepkiler devam eder ve/veya kronik stres belirtileri ortaya çıkar.

STRES DURUMUNDA EN SIK GÖRÜLEN BELİRTİLER

• Ajite olma, sinirlilik hali
• Duygusallık veya duyarsızlık
• Kaygılı, huzursuz ve gergin olma
• Nefes darlığı
• Kalp çarpıntısı, ellerde titreme
• Mide krampları
• Sese karşı aşırı duyarlılık
• Baş ağrısı, halsizlik, yorgunluk
• Soğuk-sıcak basması
• Sindirim problemleri
• Boyun, bel, sırt ağrısı
• Uykusuzluk, düzensiz uyku
• Konsantre ve organize olamama
• Unutkanlık
• Sosyal hayattan uzaklaşma isteği

STRESLE BAŞA ÇIKMAK İÇİN NELER YAPILABİLİR?

İlk adımda stresin kaynağı olabilecek olumsuz yaşantıları veya travmatik geçmiş yaşantıları kontrol altına alabilmek ve yaşam olaylarını daha tahammülle değerlendirebilmek adına prpfesyonel bir destek alabiliriz. Bunun yanı sıra ise fiziksel ve zihinsel egzersizler (yoga, spor, pilates, nefes egzersizi), kas gevşetme egzersizleri, hobi faaliyetleri, sıkça sosyal yaşam ortamları oluşturma, kısa süreli mini tatillere zaman ayırıp yıl sonunu beklemeksizin küçük molalar vererek zihni dinlendirme ve sigara, alkol, teknoloji bağımlılığı veya alışkanlığını aza indirmek fayda sağlayacaktır.