Çocuklarda dil gelişimi

Bir yaştan itibaren çocuk dede, baba, mama gibi sözcükler kullanarak tek sözcük dönemine girer. 18 aydan itibaren iki sözcüklü kelimeler kullanmaya başlayabilir. Telgraf konuşması denen bu dönemde kelimeler tam bir cümle oluşturmasa da anlam ifade eder. "Anne gel, araba git, baba aç" buna örnek gösterilebilir. 2-3 yaş arası dönemde çocuktan 3-4 kelime kullanarak daha anlamlı ve düzgün cümleler kurması beklenir. 3 yaştan sonra kelime haznesinin gelişmesi ve sosyalleşmenin başlamasıyla çocuk duygu ve düşüncelerini daha rahat bir şekilde dile getirebilecek hale gelir. 5 yaş ve sonrasında çocuğun kullandığı dil artık yetişkin dili kadar net ve anlaşılır olur. Bu dönemde yaklaşık 2000 kelime kullanabilen çocuk, 8-9 yaşlarına geldiğinde ortalama 3000 kelime kullanabilir.

Dil gelişimini destekleyici öneriler

Bebekler dili taklit ederek öğrenmeye başlar dolayısıyla ailenin çocukla etkileşimi dil gelişimi için en önemli etkendir. Yenidoğan döneminden itibaren çocukla iletişim içinde olma, çocuk tepki vermese dahi çevredeki nesneleri, kavramları çocuğa tanıtma, masal anlatma, şarkı söyleme, tekerlemelerden yararlanma gibi pek çok eylem çocukta dil gelişiminin temellerini oluşturur. Bu dönemde çocuğun dil gelişimi için en büyük ihtiyacı ebeveynin sesini duymaktır.

Çocuğun belli ettiği duyguları hakkında konuşun. Örneğin çocuk gülüyorsa, "Bu senin çok hoşuna gitmiş olmalı, komik değil mi?" gibi cümleler kurarak iletişime geçebilirsiniz.

Çocuğun çıkardığı sesleri taklit edin. Bu durum çocuğu daha fazla ses çıkarması için cesaretlendirir.

Çıngırak, rüzgar çanı, doğa sesleri, marakas gibi müzik aletlerinin sesleri çocuğun ses algısını genişletir. Bu nedenle mümkün olduğu kadar çeşitli sesler dinletmeye çalışın.

Yenidoğan döneminden itibaren çocuğa kitap okuyun. Kitap okumak kelime dağarcığını geliştirirerek çocuğun yeni kelimeler öğrenmesini sağlar. Kitabı okurken resimlerini çocuğa göstererek resimler hakkında da konuşabilirsiniz.

Çocuk için en iyi öğrenme yolu oyundur. Teknolojik aletlerden uzak bir şekilde çocuk odaklı oynadığınız her oyun çocuğun kelime haznesini genişletir, dil gelişimini hızlandırır. Oyun sırasında farklı ve yeni kelimeler kullanmaya özen gösterin. Bilmediği kelimeleri mutlaka açıklayarak anlatın.

Çocuk kelimeleri yanlış telaffuz ettiğinde, dalga geçmeden, yargılamadan kelimenin doğrusunu sesli bir şekilde söyleyerek duymasını sağlayın. Çocukla bebeksi değil yetişkin gibi konuşun.

Çocuğun yaşıtlarıyla bir araya gelmesi, etkileşim ve iletişim içinde olması, oyunlar oynaması, yeni kelimeler öğrenmesi için büyük bir fırsattır. Yeni arkadaşlar edinebilmesi için ortam yaratın, beraber etkinliklere katılın.

Ebeveyn olarak her konuda mükemmelliyetçi olmak ve çocuktan her zaman en iyisini beklemek çocuğun üstünde baskı oluşturabilir. Bir yetişkin kadar güzel konuşamayacağını düşünerek bazı kelimeleri söylemeye cesaret edemeyebilir. Bu çocuğun öz güvenini ve dil gelişimini olumsuz yönde etkiler.

Son olarak televizyon, tablet, telefon gibi teknolojik aletler, çocuğun dış çevreyle olan etkileşimini sınırlar, sosyal duygusal  ve dil gelişimi olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle ilk iki yaş çocukları teknolojik aletlerden uzak tutmak, 2 yaş sonrasında da sınırlı bir şekilde kullanmalarına izin vermek gerekir.