Üstü filizlenmiş ve yeşile dönmüş patatesler tehlike saçıyor

Patateslerdeki yeşil lekelerin, ağrılı sindirim sorunları semptomlarının yanı sıra halüsinasyon, felç ve hatta ciddi vakalarda ölüme neden olabilen toksin olan solaninin varlığına işaret ettiği iyi biliniyor. Ancak Dr. Choudhry, zehrin bir ya da iki hafta boyunca hafif ve nemli bir ortama maruz kalan patatesler üzerinde oluşan filizlerde de bulunabileceğini söyledi.

Dr. Choudhury sosyal medyada yayınladığı videosunda Colorado, Denver'dan Maria Harless'in aniden canının patates püresi çekmesi ve sonrasında yaşadığı ibret verici hikâyeyi anlattı. Daily Mail'de yer alan habere göre, genç kadın patates püresini yiyip uyuduktan sonra durumu kötüleşti ve gecenin bir yarısı kusarak ve şiddetli bir baş ağrısı çekerek uyandı. Acil servise geldiğinde ise doktorlar kadının yaşadığı semsptomların filizlenen bir patatesten kaynaklandığını, solanin zehirlenmesi yaşadığını söyledi.

Dr. Choudhury, eğer filizlenmiş ve yeşile dönmüş patatesleriniz varsa onları atıp yenilerini amanızı, patateslerin karanlıkta tutulmadıkları takdirde yeşile döndüğünü ve filizlenmeye başladığını söyledi.

Patatesler çok sıcak, hafif veya nemli ortamlarda saklandığında filizlenip renk değiştirir. Filizlenme, yeşil renk ve acı tat toksinin varlığına işaret edebilir. Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi'ne göre, ne kadar solaninin zehirli olabileceğine dair tahminler değişiyor ancak toksik dozun vücut ağırlığının kilogramı başına 1 mg veya daha fazla solanin olduğu düşünülüyor.

Uzman Diyetisyen İrem Aksoy, yeşile dönmüş ve üzeri filizlenmiş patateslerde biriken solanin ve chaconin gibi toksinler ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğinin altını çizdi ve patates seçerken, saklarken ve tüketirken dikkat edilmesi gerekenleri anlattı:

Öncelikle solanin zehirlenmesi sadece patates kaynaklı mı yaşanır? Başka benzer gıdalarda da benzer risk var mı?

Uzman Diyetisyen İrem Aksoy, solaninin, patates başta olmak üzere bazı bitkilerin dış etkenlerden korunmak için bir savunma mekanizması olarak ürettikleri doğal glikoalkaloidler olduğunu, solanin üretiminin genellikle patatesin hasatından sonra saklama koşullarının uygun olmamasıyla beraber daha çok arttığını, tüketilen patatesin solanin içeriğinin fazla olmasının zehirlenmeye yol açacağını söyledi ve sadece patates kaynaklı değil domates, patlıcan gibi sebzelerde de benzer risklerin olduğunu sözlerine ekledi.

Üzerinde yeşil tabaka oluşan hiçbir patates tüketilmemeli mi? Kabuğu soyulup tüketilemez mi?

Yeşillenen eğer patatesin tamamını kaplamışsa kesinlikle o patatesin tüketilmemesi gerektiğini vurgulayan Aksoy, bazı zorunlu hallerde patatesin yeşil olan kısmının kalın bir tabaka halinde soyulup uzaklaştırıldığında solaninden güvenli hale gelebileceğini fakat bu aşamadan sonra bile hamile ve çocukların yeşil tabaka oluşan patatesi tüketmesinin tavsiye edilmediğini  

Peki filizlenmiş patates soyulduğunda risk ortadan kalkar mı? Patates sağlamsa ve filizler küçükse kalın bir tabaka halinde kesmek toksini ortadan kaldırır mı?

Patates sağlam ve filizler küçükse patatesten filizler ayrıştırıldığında güvenli hale gelebileceğini belirten İrem Aksoy, filizler uzun ve patatesi tamamen çevrelemişse ayrıştırılsa bile tüketilmesinin sakıncalı olduğunu, hamilelerin ve çocukların tüketmemesi gerektiğini ifade etti.

Solanine zehirlenmesi patates tüketiminden ne kadar süre sonra ortaya çıkar? Kaç saatte belli olur?

Gastrointestinal sistem ve nörolojik rahatsızlıklarla belirti gösterebilen Solanine zehirlenmesinin hafif semptomlarının; baş ağrısı, karın ağrısı, bulantı, kusma, baş dönmesi ve ishal olduğunu söyleyen Aksoy, zehirlenen bireylerin vücudunun vereceği tepkiye bağlı olarak süre ve belirtiler değişkenlik gösterebileceğini, belirtilerin genellikle 8-12 saat sonra ortaya çıkabileceğini belirtti. 

Patates zehirlenmesi öldürür mü?

Bu sorumuza İrem Aksoy şöyle yanıt verdi: “Patateste bulunan solanin oranı vücut ağırlığı başına 6 mg’dan fazla alındığında ölümle sonuçlanan vakalar görülebilir. Diğer gıda zehirlenmeleri gibi sağlık açısından ciddi ve önemli durumlar yaşanabilir.”

Patatesleri taze tutmak için saklama koşulları nasıl olmalı? Saklama koşulları zehirlenmeyi önlemekte ne kadar etkilidir?

Öncelikli olarak satın alınan patateslerde yeşil renk, deformasyon ve filizlenmenin olup olmadığı incelenerek alınması gerektiğini söyleyen İrem Aksoy, patatesin kuru, karanlık ve serin ortamda saklanması gerektiğini, diğer sebze veya meyvelerle beraber değil ayrı ve hava alabilen kutularda saklanmasının önemli olduğunu belirtti ve sözlerine şöyle devam etti: “Patates kullanılmadan hemen önce yıkanmalıdır, daha önceden yıkanarak saklanan patatesler çürümeye ve toksinlerin çoğalmasına elverişli hale gelebilir. Özellikle ışık görmeyen, kuru bir ortamda saklanması yeşillenmeyi ve filizlenmeyi engelleyecek ve solanin gibi toksinlerin oluşmasını engelleyecektir.”

Patateslerin buzdolabında saklanması neden tehlikeli?

Buzdolabında saklanan patateslerin sıcaklık ve nem faktörlerinden dolayı  pişirildiğinde normalden daha fazla akrilamid (potansiyel bir kanserojen madde) oluşabileceğine, bu nedenle buzdolabında saklamak yerine kuru, karanlık, hava alabilen serin ortamlarda saklanması gerektiğinin altını çizdi.

Patates zehirlenmesi durumunda ilk yardım ve tedavi yöntemleri nelerdir? Evde tedavi edilebilir mi yoksa mutlaka hastaneye gitmek gerekir mi?

Zehirlenme belirtilerinin ortaya çıkmasıyla beraber hızlıca hastaneye gidilmesi gerektiğini söyleyen Aksoy, Zehirlenmenin boyutunu tespit etmek ve tedavi planı için mutlaka hastaneye gitmek gerektiğini önemle vurguladı.