Karpuz çekirdeğinin sağlığa faydaları ile ilgili ortaya atılan iddialar kadarı doğru?

Karpuz mevsimi açıldığı andan itibaren “Çekirdeklerini sakın atmayın, faydaları saymakla bitmiyor” başlıklı haberlere sık sık rastlıyoruz.

Karpuzu çekirdeklerini çıkarmadan tüketen pek çok insan var ama sağlığa faydalı olduğunu düşündüğü için özellikle çekirdek  biriktirip avuç avuç tüketenler de var. Karpuzun sağlığa faydalarını hepimiz biliyoruz ama çekirdekleri tüketmek de gerçekten işe yarıyor mu? 

ÇEKİRDEKLERİ TÜKETİRKEN DİKKATLİ OLMAK GEREK

Karpuz çekirdeğinin faydaları ile ilgili iddialara geçmeden önce olası zararlarına bir göz atalım.

Gastroenteroloji Uzmanı Dr. Şule Namlı Koç, karpuz çekirdeğini çiğnemek ve doğrudan yutmak arasında fark olduğunu, çekirdeği çiğnemenin midede daha iyi sindirilmesine yardımcı olabileceğini zira doğrudan yutulan çekirdeğin mide asidinin etkisine dayanabilecek bir yapıya sahip olduğunu belirtti.

Çekirdeklerini çıkarmadan karpuz yemenin genellikle miktarları sınırlı tutulduğunda ve dikkatli olunduğunda çoğu insan için normal kabul edilebildiğini, karpuz çekirdeğinin sağlıklı yağlar, proteinler ve lifler açısından zengin olduğunu ancak yine de çekirdekleri tüketirken dikkatli olmak gerektiğini vurgulayan Koç, ekledi:

“Eğer çekirdekleri tüketmeyi tercih ediyorsanız, çiğnemeye özen gösterin veya çekirdekleri uygun şekilde öğütmek için dikkatli olun. Bazı insanlar için çekirdekler sindirim sistemine ağır gelebilir ve hazımsızlığa neden olabilir. Eğer rahatsızlık hissederseniz, çekirdekleri tüketmeyi bırakmalı veya miktarını azaltmalısınız. Herkesin sindirim sistemi farklı çalıştığı için çekirdekleri tüketme konusunda kendi rahatınıza göre bir denge bulmanız önemlidir."

Peki ya karpuz çekirdeğinin çeşit çeşit faydası olduğuna dair iddialar? Onları da Gastroenteroloji Uzmanı Dr. Şule Namlı Koç, Kardiyoloji Uzmanı Dr. Gülsüm Bingöl, Dermatoloji Uzmanı Dr. Sertaç Sever, Üroloji ve Androloji Uzmanı Dr. Selçuk Sarıkaya, Diyetisyen Gülçin Işık ile tek tek masaya yatırdık...

İDDİA 1: İYİ BİR LİF KAYNAĞI OLDUĞU İÇİN KABIZLIĞA İYİ GELİR

DOĞRUSU: ‘Bağırsak hareketlerini artırarak dışkının kolaylıkla atılmasını sağlar, kabızlık semptomlarını hafifletmeye yardımcı olur’

Gastroenteroloji Uzmanı Dr. Şule Namlı Koç: Karpuz çekirdeği, kabuğu ve içeriği sayesinde lif açısından zengin bir kaynaktır. Lif, sindirim sistemi sağlığı için önemli bir besindir ve kabızlık gibi sindirim sorunlarının giderilmesine yardımcı olabilir. Karpuz çekirdeği, içerdiği liflerle bağırsak hareketlerini artırarak ve dışkının kolaylıkla atılmasını sağlayarak kabızlık semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Ancak, kabızlık sorunu yaşayan bir kişi için sadece karpuz çekirdeği tüketmek tek başına yeterli olmayabilir. Sağlıklı bir sindirim sistemi için, genel beslenme alışkanlıklarınızı gözden geçirmek, yeterli su içmek, lif içeriği yüksek diğer besinleri de eklemek ve düzenli fiziksel aktivite yapmak önemlidir.

Herkesin sindirim sistemi farklı çalışabilir, bu nedenle bir sorununuz varsa ve kabızlık gibi kronik bir durum söz konusuysa, bir sağlık uzmanına danışmak ve kişiselleştirilmiş bir beslenme planı oluşturmak en iyi yaklaşım olacaktır.

İDDİA 2: KEMİKLERİ GÜÇLENDİRİR

DOĞRUSU: ‘Magnezyum, bakır, potasyum açısından zengin olduğu için kemik rahatsızlıklarını önleyebilir’

Diyetisyen Gülçin Işık: Yaklaşık 100 gram karpuz çekirdeğinde; 602 kalori; 51 gr yağ, 11 gr doymuş yağ; 17 gr karbonhidrat; 31 gr protein; 58 mg kalsiyum; 7,9 mg demir; 700 mg potasyum bulunur.

Bu besin değerleri karpuz çekirdeğinin ciddi bir protein alternatifi olabileceğini gösteriyor. Karpuz çekirdekleri, bağışıklık fonksiyonlarını artıran demir ve minerallerle doludur. Çekirdeklerin içerdiği B vitamini kompleksi de bu konuda yardımcı olur. Kemikleriniz zayıfsa ve osteoporoz gibi rahatsızlıklarınız varsa, beslenmenize karpuz çekirdeği eklemeye çalışın. Karpuz çekirdeğini düzenli olarak yemek, magnezyum, bakır, potasyum açısından zengin olduğu için kemik rahatsızlıklarını önleyebilir.

İDDİA 3: METABOLİZMAYI HIZLANDIRIR, ZAYIFLAMADA ETKİLİDİR

DOĞRUSU: ‘Herhangi bir yiyecek zayıflatır ya da kilo aldırır demek doğru değil’

Diyetisyen Gülçin Işık: Kurutulmuş veya çiğ karpuz çekirdeği, vücudunuzun iyi çalışmasına ve hastalıklardan korunmasına yardımcı olan magnezyum ve folat açısından zengindir.

Karpuz çekirdeklerinin folat, demir, çinko, bakır, magnezyum, potasyum, amino asitler ve B vitamini kompleksi gibi besinler açısından zengin olduğu bilinir. Bu besinler, vücudun doğal metabolizmasını düzenlemenin yanı sıra artırmada son derece faydalıdır.

"Karpuz çekirdeklerinin metabolizmayı hızlandırıcı etkisi kabul edilebilir bir gerçek" diyebiliriz ancak herhangi bir yiyecek zayıflatır ya da kilo aldırır demek doğru değil. Her şey için ‘doz’ en önemli parametrelerden biri… Metabolizmayı hızlandırıcı etkisi ve kalori içeriğinin düşük olması sebebiyle ara öğünlerde tercih edilebilir. Böylece kilo vermek konusunda yardımcı bir besin diyebiliriz. Ben özellikle hem sigarayı bırakmaya çalışan hem de kilo vermeye çabalayan danışanlarıma karpuz çekirdeğini öneriyorum ki klasik çekirdeğe yönelmek yerine hem yağ oranı ve kalorisi düşük karpuz çekirdeğini tüketsin, hem de sigarayı bırakan bireylerdeki o ‘sürekli atıştırma halini’ baskılayabilsinler.

Kan şekeri seviyesindeki dalgalanmalardan muzdaripseniz, bu sihirli tohumları diyetinize dahil etmeyi deneyin. Magnezyum, kan şekeri düzeylerini doğrudan etkileyen karbonhidrat metabolizmasını düzenlemeye yardımcı olur. Bu çekirdekler tip 2 diyabetin tedavisine yardımcı olur.

İDDİA 4: SPORCULAR İÇİN PROTEİN TOZUNDAN BİLE ETKİLİ

DOĞRUSU: ‘Protein içeriği yüksek, ancak protein tozları kadar değerli değil’

Diyetisyen Gülçin Işık: Vitamin ve mineraller açısından da zengin içeriği olan karpuz çekirdeği beslenme alternatifi olarak zengin bir besindir. Pek çok insan farkında olmasa da bu lezzetli ve besleyici çekirdekleri acıktığınızda ara öğün olarak tüketebilirsiniz. Bu sizi daha uzun süre tok tutar ve sağlığınızı korumaya yardımcı olur.

Karpuz çekirdeğinin protein içeriği yüksek, ancak protein tozları kadar değerli değil. Protein tozları çoğunlukla hayvansal kaynaklı protein kullanılarak elde ediliyor. Karpuz çekirdeği kullanılarak, vejetaryenler için alternatif geliştirilebilir. Ancak standart protein tozlarındaki kadar etkili diyemeyiz.

İDDİA 5: KALP SAĞLIĞI İÇİN FAYDALI

DOĞRUSU: ‘Doymamış yağ asidi içeriğinin yüksek olması, kolesterol seviyelerini düşürmesi, magnezyumdan zengin olması nedeniyle kalp sağlığı üzerine olumlu etki yapabilir.’

Kardiyoloji Uzmanı Dr. Gülsüm Bingöl: Özellikle yaz aylarında karpuz önemli bir meyve kaynağı olarak seçilebilir. Karpuz hem su içeriğinin fazla olması hem yağ, sodyum, kolesterol içermemesi, hem de kendisinde ve tohumlarında magnezyum ve çinko gibi faydalı minerallerin bulunması nedeniyle çok önemli bir tercih olabilir.

Karpuzun kendisi dışında çekirdeğinin ve hatta kabuklarının bile kalp sağlığı üzerine olumlu etkileri söz konusu. İçeriğinde bulunan maddelerin, kolesterol seviyelerine yardımcı olabilecek kötü kolesterol seviyelerini düşürmesi, kolesterol seviyesini dengeleyebilecek doymamış yağ asidi içeriğinin yüksek olması, aynı zamanda magnezyumdan zengin olması nedeniyle kalp sağlığı üzerine olumlu etki yapabilir. Bu yüzden karpuz çekirdeğinin kuru veya yaş olarak tüketilmesinde bir sakınca bulunmaz ancak diğer kuruyemişler gibi ölçülü miktarda tüketilmesi, günlük belirli bir miktarın üzerine çıkılmaması kalp sağlığını korumak için faydalı olacaktır.

 İDDİA 6: MAGNEZYUM İÇERİĞİ NEDENİYLE CİLDİ GÜZELLEŞTİRİR

DOĞRUSU: ‘Daha fazla bilimsel araştırmaya ihtiyaç var’

Dermatoloji Uzmanı Dr. Sertaç Sever: Karpuz çekirdeğinin güzellik ve cilt sağlığı üzerindeki etkileri hakkında bazı bilgiler var ancak kesin sonuçlar için daha fazla bilimsel araştırmaya ihtiyaç duyuluyor. Bu yüzden şu anda, karpuz çekirdeği hakkındaki bilgiler genellikle geleneksel bilgi ve deneyimlere dayanıyor. Magnezyumun cilt güzelliğini doğrudan etkilediğine dair kesin bilimsel veriler mevcut değil. Magnezyum, vücut için önemli bir mineral olmakla birlikte cilt bakımının anahtarı değildir. Cildin güzelleşmesi için daha çok nemlendirme, UV ışınlarından korunma, dengeli beslenme ve genel sağlığa dikkat etmek önemlidir.

Gözden KaçmasınDünyada yaygınlaşan yaşlanma karşıtı trendler gerçekten işe yarıyor mu? Kızılötesi ışık terapisi, aralıklı oruç, soğuğa maruz kalma, gıda takviyeleri…Haberi görüntüle

İDDİA 7: BÖBREK TAŞLARININ DÜŞMESİNE YARDIMCI OLUR, SERTLEŞME PROBLEMİNE İYİ GELİR

DOĞRUSU: ‘Kan damarlarının gevşemesine olanak sağladığı için penis dokusuna kan akımını artırır, sertleşme kalitesini olumlu yönde etkileyebilir’

Üroloji ve Androloji Uzmanı Dr. Selçuk Sarıkaya: Karpuz çekirdeği içeriğinde magnezyum, A, B ve C vitaminlerinin yanı sıra triptofan, lisin, glutamik asit ve arginin içerir. Arginin birçok biyokimyasal tepkimeye girer ve bu reaksiyonlarla nitrik oksit oluşumu gerçekleşir. Sonuç olarak düz kas gevşemesi ve damar genişlemelerine olanak sağlar. Nitrik oksit bu anlamda oldukça hayati öneme sahiptir.

Karpuz çekirdeği, içeriğinde bulunan bu maddeler sayesinde, üroloji ve androloji konuları kapsamında böbrek taşlarının düşürülmesinde, sertleşme sorunlarının tedavisinde oldukça etkilidir. Böbrek ve idrar kanalı taşlarının düşürülmesinde düz kas gevşemesine aracılık etmesi anlamında etkin rol oynayabilme özelliğine sahiptir. Sertleşme sorunlarının önlenmesinde ise kan damarlarının gevşemesine olanak sağlayarak penis dokusuna kan akışını artırabilir, bu da sertleşme kalitesini olumlu yönde etkileyebilir.

İDDİA 8: SPERM SAYISINI ARTTIR

DOĞRUSU: ‘Antioksidan özelliği sayesinde sperm kalitesini artırır’

Üroloji ve Androloji Uzmanı Dr. Selçuk Sarıkaya: Nitrik oksit cinsel sağlık açısından da oldukça önemlidir. Ayrıca zengin içeriği ve antioksidan özelliği sayesinde sperm kalitesinin artırılmasında, sperm kalitesinin çevresel faktörlerden olumsuz etkilenmesinin önüne geçilmesinde oldukça etkindir.

İDDİA 9: EGZAMA GİBİ CİLT SORUNLARINI YATIŞTIRIR

DOĞRUSU: ‘Bilimsel kanıtı yok’

Dermatoloji Uzmanı Dr. Sertaç Sever: Karpuz çekirdeğinin cildi nemlendirdiği ve egzama gibi cilt sorunlarını yatıştırdığına dair bilimsel kanıtlar yok. Bu nedenle cilt nemlendirme için daha etkili ve bilimsel olarak desteklenen cilt bakım ürünleri ve yöntemlerinin kullanılması gerekir.

İDDİA 10: SAÇLARI GÜRLEŞTİRİR, DÖKÜLMESİNİ ÖNLER

DOĞRUSU: ‘Tek bir besinin saçların güçlenmesini ve dökülmesini engellemesini beklemek gerçekçi değil.’

Dermatoloji Uzmanı Dr. Sertaç Sever: Maalesef ki bu konuda da kesin bilimsel kanıtlar mevcut değil. Saç sağlığı, dengeli beslenme, iyi hijyen alışkanlıkları ve genetik faktörlerle de ilgili olduğundan, tek bir besinin saçları güçlendirmesini ve dökülmesini engellemesini beklemek gerçekçi değil.

İDDİA 11: YAŞLANMA SÜRECİNİ YAVAŞLATIR

DOĞRUSU: 'Tek başına yeterli olamaz'

Dermatoloji Uzmanı Dr. Sertaç Sever: Karpuz çekirdeğinde bulunan çinko, protein sentezi ve hücre bölünmesi için önemli bir mineraldir. Bu nedenle, hücre yenilenmesi ve onarımında rol oynayabilir. Bununla birlikte, yaşlanma sürecini yavaşlatmak için tek başına karpuz çekirdeği veya çinko yeterli değildir. Sağlıklı bir yaşam tarzı, dengeli beslenme, güneşten korunma ve diğer cilt bakım önlemleri yaşlanma sürecini olumlu yönde etkilemede daha etkili olacaktır.

Sonuç olarak, karpuz çekirdeği bazı besin maddeleri içerir, ancak cilt güzelliği ve sağlığı üzerindeki etkileri konusunda bilimsel olarak desteklenen kanıtlar sınırlıdır. Cilt ve saç bakımı için daha etkili yöntemler ve ürünler mevcuttur. Herhangi bir cilt veya saç sorunu yaşarsanız, uzman bir dermatoloğa danışmak en iyisidir.