Çoğu insan haplarını yutamıyor çünkü bu hataları yapıyor... İşte hap yutamayanlar için çözüm önerileri
Basit bir sorunmuş gibi görünse de pek çok insan hap yutarken zorlandığı için ilaçlarını alamıyor, koca koca insanlar minicik hapı yutmak için şekilden şekile giriyor. ‘Hap yutmak ne kadar zor olabilir ki’ diye düşünebilirsiniz ama bu sorunu yaşayan insan sayısı sandığımızdan çok daha fazla. İnsanların yaklaşık yüzde 40'ı hap yutarken zorlanıyor ancak yutma teknikleri de dahil olmak üzere birkaç basit çözümle bunun üstesinden gelmek mümkün. Eğer siz de böyle bir sorun yaşıyorsanız uzmanların önerilerine kulak verin.
Kimi bir yudum su ile koca hapı boğazında yağ gibi kaydırır kimisi de minicik hapı koca bir şişe suyla bile yutamaz. Hap yutarken zorlananlar hapın boğaza takılma kokusu ya da yutamama korkusu ile öğürme refleksi geliştirir.
İnsanların yüzde 40’ının hap yutmakta zorlandığı, yüzde 10’unun ise bu nedenle tedavide sorun yaşadığı göz önüne alındığında bu oldukça önemli bir sorun. Ancak basit değişikliklerle hap yutamama sorununun üstesinden gelinebilir.
“Washington Post’un haberine göre 2014 yılında yapılan bir araştırma, sağlıklı insanların haplarını yutmalarına yardımcı olmak için biri tabletler ve diğeri kapsüller için olmak üzere iki tekniğin etkili olduğunu buldu.”
TABLET İÇİN ŞİŞE YÖNTEMİ
Eğer tablet şeklindeki hapınızı yutmakta zorlanıyorsanız bu yöntemi deneyebilirsiniz.
-- Plastik bir su veya soda şişesini suyla doldurun ve tableti dilinizin üzerine koyun.
-- Ağzınızı şişenin ağız çevresine tamamen dayayın ve bir yudum su alın.
-- Suyu alırken hava almayın ve su şişesinin dar ağzının basıncını kullanın.
Bu yöntemi kullanmak, 5 kişiden yaklaşık 3'ünün tabletlerini yutmasına önemli ölçüde yardımcı oluyor.
KAPSÜL YUTARKEN BAŞINIZI GERİYE DOĞRU EĞMEYİN
Kapsüller için, yöntem biraz daha farkı. Hap yutarken çoğumuz başımızı geriye doğru atarız ama kapsül hapları yutarken başınızı geriye doğru eğmek yerine öne eğmek gerekiyor.
-- Kapsülü dilinizin üzerine yerleştirin ve biraz su alın ama suyu hemen yutmayın.
-- Bunun yerine çenenizi hafifçe göğsünüze doğru eğin ve ardından yutkunun. Garip görünebilir ama öne eğilme yöntemi, insanların yaklaşık yüzde 89'unda hap yutmayı kolaylaştırdı.
Yapılan çalışmalarda başın geriye doğru atılarak yutmanın oldukça zor olduğu, hafifçe öne doğru eğilerek yutmanın daha kolay olduğunun gözlemlendiğini yineleyen Dr. Murat Arslanhan, kişinin kendisini yutma konusunda hangi pozisyonda daha rahat hissediyorsa o pozisyonda ilaç içmesini önerdi.
DOKTORUNUZA HAPINIZI DEĞİŞTİRMEYİ SORUN
Hapları yutmak söz konusu olduğunda boyut kesinlikle önemli. Bir ilaç ortalama 1 santimetreden daha büyük olduğunda insanlar hapı yutmakta zorlanır ama hap çok küçük olduğunda da (4 milimetreden küçük) ağızda tutması ve hissetmesi sinir bozucu derecede zor olabilir.
Genel olarak çoğu kişi, kapsül formundaki hapları tabletlerden daha kolay yutuyor. Hapın dokusu, tadı ve kokusu bile onları ne kadar kolay yutabileceğinizi etkileyebilir. Eğer size reçete edilen ilacınızı yutmakta zorlanıyorsanız ilacınızın muadilini kullanma konusunda doktorunuzla konuşun.
HER İLAÇ KIRILARAK İÇİLMEZ
Bazen tabletler kırılabilir ve kapsüller açılabilir. Ancak bunu tüm ilaçlarla denememeniz gerektiğini bilmek çok önemli. Haplarınızı kolay yutmak için ikiye bölerek içmeden önce doktorunuza ya da eczaneye mutlaka sorun. Çünkü bazı ilaçlar yanlış alınırsa, aşırı doza da yol açabiliyor.
Massachusetts General Hospital'da ve Harvard Medical School'da doktor olan sağlık yazarı Trisha S. Pasricha, ‘Kliniğimde biri haplarını yutmakta zorlandığını söylediğinde, ilacın parçalanan bir tablet halinde mi yoksa eczanelerde bulunabilen sıvı veya toz halinde mi geldiğini kontrol ederim. Ben hastalarımın reçetelerini sıklıkla kapsül formuna çeviriyorum” dedi.
Dr. Murat Arslanhan, tablet ilaçları parçalayarak içmenin hap yutmakta zorlananlar için bir yöntem olabileceğini ama kapsül şeklindeki ilaçların açılıp içilmesinin ilacın hem etkinliğini azaltacağı hem de ilaç mideye veya bağırsaklara geçmeden yemek borusunda veya ağzı içerisinde bir yerlere yapışıp o bölgede değişik sorunlara neden olabileceği konusunda uyardı.
Arslanhan, bunun yerine mümkünse aynı etken maddeli ilaçların başka formlarının kullanılmasını, örneğin suda eriyen veya enjekte edilebilen formu varsa bunların tercih edilebileceğini ifade etti ve ekledi: "İlaçların kırılarak içilmesi yemek borusu veya dil kökünde mantar benzeri yaralara da neden olabilir."
Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Dr. Murat Arslanhan, yutma eyleminin aslında kompleks bir olay olduğunu, yapılan çalışmalarda yutma eyleminin ileri yaşta ya da özefagiyal motor bozukluğu olan hastalarda oldukça zorlaştığının görüldüğünü belirtti. Arslanhan, yutma zorluğu olan hastalarda sadece yaşa bağlı veya psikolojik nedenlere bağlı bir sebep olabileceği gibi Parkinson, hipofarenks kanseri, reflü ve inme gibi rahatsızlıkların da araştırılması gerektiğini vurguladı.
İLACI YUTARKEN ÇOK BOL SU İÇİN
Bunu söylemeye gerek yok ama hapları sıvı olmadan almak zor ve oldukça tehlikelidir. Hapların yemek borusundan sorunsuz bir şekilde geçmelerini sağlamak için en az 50 mililitre sıvı gerekir ancak bazı ilaçlar için çok daha fazla su içmek gerekir.
İlacın su dışında herhangi bir şeyle alınmasının güvenli olup olmadığını mutlaka kontrol edin. Örneğin, demir takviyelerini sütle almamalısınız. Bazı ilaçlar da emilim sorunları nedeniyle greyfurt suyuyla alınmamalıdır.
NEDEN BAZILARI HAP YUTMAKTA ZORLANIYOR?
Peki, neden bazı insanlar çok kolay hap yutabiliyorken bazıları yutmakta zorlanıyor?
Bunun yutmanın kompleks bir koordinasyona bağlı olmasıyla açıklanabileceğini belirten Dr. Murat Arslanhan yutma esnasında soluk borusunun kapanmasının ve akciğerlere yiyecek veya sıvı kaçışının engellenmesi gerektiğini, bu küçük parçaların kaçtığı bazı hastalarda boğulma hissinin yutma fonksiyonunu zorlaştırdığını belirtti.
Hapları yutmada sürekli zorluk, herhangi bir sıvıyı veya genel olarak yiyecekleri yutmada zorluk, yutkunma sırasında ağrı veya boğazınıza bir şey takılmış gibi hissetme gibi bir durumunuz söz konusu ile bu durumu mutlaka doktorunuzla konuşmalısınız. Örneğin, Parkinson hastalığının erken belirtilerinden biri yutma güçlüğüdür. İnme veya bunama durumlarında da düzgün çiğneme ve yutma yeteneği bozulabilir. Yemek borusu, ağız kuruluğu ve hapla ilgili kaygı sorunları da bu problemi tetikleyebilir.
Grafik: Harun Elibol
Hap yutmayla ilgili korku ve endişe, çoğunlukla daha önceden hap alırken yaşanan boğulma veya öğürme deneyimlerinden sonra ortaya çıkabiliyor. Bu bağlamda hap yutamamanın psikolojik boyutunu da Uzman Klinik Psikolog M. Berk Karaoğlu ile konuştuk.
Karaoğlu, bu şekilde yutkunamamanın psikolojik nedenleri arasında her ne kadar geçmişte yutkunma, boğulma, ya da birinin bu konuda yaşadığı bir olaya şahit olma gibi anılar etken olsa da bu tarz travmatik anılar olmadan da psikolojik olarak yutkunma probleminin ortaya çıkabileceğini belirtti.
İnsan zihni her anı, düşünce ve duyguyu sembolleştirip bazı davranış ve beden duyumlarına aktarabilir. Örneğin bireyin kendini ifade edemediği, olayları kontrol altına alamadığı ana veya bazı küçük gibi görünen pekişmiş örüntülerin bireyin boğazında bir yumru varmış hissi verebileceğini belirten Karaoğlu, bu hissin kısır döngü halinde bir şey yiyememe durumunu tetikleyip işin içinden çıkılamaz bir hale dönüşebileceğini ifade etti ve bu sorunun tedavisi hakkında konuştu:
“Yutkunma probleminin psikoterapisinde her ne kadar bilişsel-davranışçı çalışılsa da yani zihinsel anlam yüklemeler ve bazı maruz bırakma yöntemleri uygulanabilse de, aynı şekilde bir beden dışa vurumu olan yutkunamamanın kaynağı olan duyguların da eş değer anılarına giderek EMDR terapisi (göz hareketleri ile duyarsızlaştırma ve yeniden işleme) ile olumsuz düşünceleri normale ve pozitife döndürmek oldukça işe yarar.”
