Evliliğin 3 sigortası

Uzun süreli beraberliklerde ilişki, üç temel kaynaktan yeterince beslenemediğinde zayıflar, hantallaşır ve yaşam enerjisi olmak yerine yük haline gelmeye başlar. Sevgi, saygı ve güven olarak bilinen ve alt başlıklarında onlarca ihtiyacın dengeli bir şekilde karşılanmasını sağlayan bu kavramların ilişkide varlığı, hayatın devamı için gerekli olan güneş, hava ve su gibidir. Bu ihtiyaçlar giderilmediğinde ilişki güç kaybetmeye, canlılığını yitirmeye ve zamanında müdahale edilmediği takdirde kaybedilmeye mahkûmdur. Bu ayakların durumu üzerinden ilişkiyi değerlendirip, kesilmesi gereken kangren mi iyileşmesi istenilen yaşam alanı mı olduğuna siz karar vereceksiniz. Sacayağı olarak gördüğümüz bu üç faktörün ilişkiye yansımalarına kısaca bir göz atalım.

1-SEVGİ (YAKINLIK, ŞEFKAT, AŞK, CİNSELLİK)

Sevgi, var olan potansiyellerimizi hedeflerimiz doğrultusunda hayata taşımak için ihtiyaç duyduğumuz en önemli duygulardandır. İnsan sevildiğini hissederse büyür, güçlenir, değerli hisseder ve kendini ortaya koyar. Değer vermek, yakınlaşmak, dokunmak, karşı taraf ihtiyaç duyduğunda şefkat göstermek gibi sevgi temelindeki paylaşımlar evlilik öncesinden kalan yaraların sarılmasına ve travmaların iyileşmesine katkı sunar. Bir başkası için onarıcı olan bu sevgi, kişinin kendiyle bağ kurmasıyla mümkün olabildiği için, iki tarafa da iyi gelen şifalı bir duygu halini alır.

Cinsel istek ve arzuların sevgiyle yoğrulması sonucunda ortaya çıkan aşk ise ilişkinin güçlenmesini ve iki tarafın birbirinde eriyerek bütünleşmesini sağlar. Tatmin edici cinsel yaşama sahip olmak ve bir ötekine tutkuyla bağlanabilmek yaşanan birçok soruna karşı ilişkinin bağışıklığını arttıran en önemli besin kaynaklarındandır. Eğer eşinin yanındayken: anlaşıldığını ve desteklendiğini hissediyorsa, beğenildiğini ve arzulandığını biliyorsa, dokunmak ve beraber vakit geçirmek istiyorsa, görünmez bir bağla sımsıkı bağlı olduğunun farkındaysa ve zayıf hissettiği anlarda şefkatine sığınabileceğinden eminse sevgi bağlarının kuvvetli olduğu söylenebilir. Yakın hisseden ve sevgi bağları güçlü olan çiftler, yaşanabilecek birçok sıkıntıyı sevgi potasında eritip aşılabilirler. Bu esneklik de zorluklara karşı tahammül düzeyini arttırarak daha etkin çözümler üretilmesine fırsat verir. İlişki, odun gibi gelen ilk darbede kırılmak yerine yumuşak bir plastik gibi bir kısmını tolere eder bir kısmını da geri göndererek zarar görmeden eski haline döner. Eğer eşinizin yanındayken: yakınlık ve sıcaklıkla dokunmak hiçbir zaman aklınıza gelmiyorsa, size ihtiyaç duyduğunu fark ettiğinizde gönüllü olarak yanında olmak istemiyorsanız, bir araya geldiğinizde beğenme ve kendinize yakıştırma hissiyle bütünleşemiyorsanız, cinsel olarak hiçbir şekilde arzulamıyorsanız ve karşı tarafında sizinle ilgili benzer durumlar yaşadığına inanıyorsanız sevgi bağlarında yıprandığı söylenebilir. Bu durum çürük bir halatla yük çekmeye benzer, ne zaman kopacağı ve altında kalacağınız belli olmaz. Tekrar beslenmediği ve güçlendirilmediği takdirde, en küçük sorunlar büyüyecek ve eşinizin yaptığı birçok davranış size batmaya başlayacaktır.

2-SAYGI (KABUL, ÖZSAYGI, KİMLİĞİN ONAYLANMASI)

İnsanın kendiyle barışması ve sahip olduklarıyla değerli hissetmesi için, önem verdiği insanlar tarafından kabul görmeye ihtiyacı vardır. Kimliğinin, sahip olduğu geçmişinin, fiziksel özelliklerinin, ailesi ve kültürünün bir öteki tarafından onaylanması ile özsaygı duygusu sağlamlaşır. Bir yönüyle hayatı boyunca kendilik duygusunu yaşatacağı ruhsal alanın sınırlarını çizme ve önem verdiği kişilerin gözünde geçerli kılma anlamına gelmektedir. Eğer eşinin yanındayken; kendi ailesinin ve kültürünün kabul edildiğini biliyor, ilgi alanlarına ve seçimlerine önem verildiğine inanıyor, bireysel özelliklerinin ve gelişim alanlarının desteklendiğini fark ediyor, mesleğinin ve rollerinin onaylandığını görüyor, iletişim ve paylaşımlarıyla varlığının değerli olduğunu hissediyorsa saygı bağlarının kuvvetli olduğu söylenebilir. Çiftler tanındığı, değer gördüğü ve saygı duyulduğunu hissettiği ilişkide, karşı tarafa da benzer duygular hissettirecek iletişim biçimi oluşturur ve bağlılıkları güçlenir. Eğer eşinin yanındayken; kendi ve ailesiyle ilgili aşağılandığını hissediyorsa, küçük düşürülmüş ve değersiz görüyorsa, sürekli eşinin zihnindeki kendiyle ilgili imajları düzeltmeye çalışıyorsa, seçimleri ve önerileri kale alınmıyorsa, koyduğu sınırlar tanınmıyor ve teslim olunması isteniyorsa saygı bağlarının ciddi düzeyde zarar görmüş olduğu söylenebilir. Saygı duyulmadığını, aşağılandığını ve değersizleştiğini hissettiği ilişkide utanç ve öfke ortaya çıkar. Derinde yer alan utanç, ilişki içerisinde öfke ve nefret olarak kendini gösterir. Küçük mevzulardan ortaya çıkan büyük kavgalar buradan beslenir ve alevler iki tarafı da saracak kadar büyür. Kontrol ve güç mücadelelerinin olduğu diyaloglarda saygısızlık kırılmaya, kırılma utanca, utanç ta öfkeye dönüşür, en son hali şiddetli tartışmaya dönüşür.

3-GÜVEN (SADAKAT, BAĞLILIK, SAHİPLENİLME)

Bir insan hayatını sürdürebilmesi için kaygı, karmaşa ve kaos yaşamadan kendini bırakabileceği bir ötekine ihtiyaç duymaktadır. Yeni doğan bir çocuğun bilinmezlikler içerisinde temas ettiği ve bağ kurmaya çalıştığı annesinin varlığıyla kendini yatıştırıp huzur bulmaya çalıştığı gibi. Eş olmak, herkesten daha yakın olmakla ve güvende hissettirebilmekle mümkündür. Eğer eşinin yanındayken; sıra dışı bir durum olmadığı takdirde terk edilmeyeceğine inanıyor, yaşadığı zorlukların eşi tarafından anlaşılacağını ve imkanları ölçüsünde destek olacağını hissediyorsa, zorda kaldığında ve ihtiyaç duyduğunda amasız fakatsız bir şekilde eşinin yanında olacağını biliyorsa, ihtiyaç duyduğunda eşine ulaşabileceğinden eminse ilişkide güven bağlarının kuvvetli olduğunu söyleyebiliriz. Güven duygusuyla beraber huzur ve mutluluk da artacak, yaşanan sıkıntılarda iki tarafında daha yapıcı olmasını sağlayacaktır. Eğer eşinin yanındayken; her an suçlanacağını, beğenilmeyen yönlerinin ortaya çıkacağını, eşine yetemediği, onu mutlu edemediği ve ansızın terkedileceği gibi düşünceler aklına geliyorsa güven bağlarının zayıf olduğu söylenebilir. Çoğu zaman kaybetmekten ve terk edilmekten korktukları için karşı tarafı daha çok kontrol etmeye çalışacak, karşı taraf boğulup uzaklaşmak isteyecek fakat bu durum terk edilme korkularını daha da arttıracağı için kısır döngü halinde tekrar eden tartışmalara dönüşecektir.

Eğer sevgi, saygı ve güven temelinde sağlıklı bir ilişki yaşıyorsanız, sahip olduğunuz zenginliğin farkında olmanız çok önemli. Farkında olursanız değerini bilirsiniz, hassasiyet gösterirsiniz ve hayatınız üzerinde olumlu etkisinin devamını sağlarsınız. Besledikçe beslendiğiniz bu ilişki, hayatınız boyunca şifa kaynağınız olur ve varlığınızı anlamlandıran en büyük servetiniz haline dönüşür.

ÜÇ SEÇENEĞİNİZ VAR!

Eğer bu kaynaklarınız zayıflamış, ilişkiniz yıpranmış ve yaşanamaz hale gelmeye başlamışsa önünüzde üç seçenek vardır. Birincisi, bu haliyle gittiği yere kadar götürelim deyip kendinize de eşinize de en büyük haksızlığı yaparak sürünceme de bir ilişkiyi devam ettirmek; İkincisi, bu ilişki uğrunda çaba sarf etmeye dönük isteğim ve düzelmesine dair ümidim yok deyip ayrılmaya karar vermek; Üçüncüsü ilişkiyi veya evliliği onarmaya, daha yaşanılabilir hale getirmeye dönük bir sürece başlamaya karar vermektir. Bu üç seçenekten biri ile ilgili karar almak sorumluluk gerektirdiği için gizli olan bir dördüncü seçenek daha vardır, o da hata yapma korkusuyla kararsız kalmaktır.

Bir çeşit donma hali olan kararsızlıktan sıyrılıp birinci seçeneği seçerseniz, freni patlamış bir kamyon gibi olacak yüksek ihtimale yoldan çıkarak kaza yapacaksınız, düşük ihtimalle de yokuş bitecek ve düz yol geldiğinde zaman içerisinde yavaşlayarak süreci kontrol altına alacaksız. İkinci seçeneği seçecek olursanız ve anlaşmalı boşanma dilekçesi verdiğiniz takdirde tek celse de boşanır yeni hayatlar kurarsınız, yok sadece bir taraf isterse ya da çekişmeli olursa yine boşanırsınız ama iki tarafa da daha çok zarar vereceği için yeni hayatlarınızı kurmanızı biraz zorlaştırabilir.

Eğer üçüncü seçeneği seçip ilişkiyi devam ettirmeye karar verecek olursanız sevgi, saygı ve güven temelinde ilişkinizi yeniden yapılandırmanız gerekebilir. İlişkinizi bütün olarak bir gözden geçirmeniz, güçlü olan yanlarına sahip çıkıp zayıf olan taraflarını güçlendirmeniz, geçmiş olumsuz yaşantıların izlerini silmek ve yaraları iyileştirmeye dönük yakın ilişkiler kurmanız, kırgınlıkların öfkenin uygun bir şekilde ifade edilmesi ve yaşanılanların kabul edilip sindirilmesine dönük paylaşımlar yapmanız bu süreçte ciddi değişimler oluşturabilir. Kendiniz ifade etme ve eşinizi dinleyebilme konusunda zorlanmıyorsanız bu süreci yardım almadan da atlatmanız mümkün olabilir. Konuşmaya başladıktan sonra kurulan iletişim, paylaşımlar yerine güç mücadelesine dönüşüyor, haklılık haksızlık tartışmasına bağlanıyor, kontrol çabalarına giriyorsanız bir çift terapistinden profesyonel destek almanız yararlı olacaktır. 

Şanver YEREBAKAN
Klinik Psikolog – Psikoterapist