Çocuğa dürüstlük, cömertlik gibi kavramları öğretmek

ÇOCUKLAR MODEL ALARAK ÖĞRENİR

Sosyal Öğrenme Kuramı’nı geliştiren Albert Bandura’ya göre çocuklar davranışı ödül ve ceza ile değil yetişkinleri model alarak öğrenirler. Çocuk ebeveyni gibi giyinmek, ebeveyni gibi konuşmak, ebeveyni gibi davranmak ister. Ebeveyninin davranışını taklit ederek yeni davranışlar edinir.

Buradan çıkan en önemli sonuç şudur: Çocuk anne ve babanın her yaptığını referans olarak yani ‘doğru’ olarak kabul eder. 

Çocukluk döneminde anne baba yanlış bir şey de yapsa bu, çocuğa göre doğrudur. Örneğin anne üzgün ve ağlamaklı, çocuk soruyor “Anne neyin var, neden üzgünsün?” Anne cevap veriyor “İyiyim yavrum, bir şeyim yok.” Annenin, çocuğu üzülmesin diye verdiği bu cevap sonucunda çocuk yalan kavramını öğrenmez.

Peki, çocuk neyi öğrenir; iyi olmanın, iyi hissetmenin böyle bir şey olduğunu öğrenir. Üzgün olma durumunu tanımlayan kelime çocuğa göre artık “iyi” kelimesidir.

DOĞRULUK, DÜRÜSTLÜK, CÖMERTLİK GİBİ SOYUT KAVRAMLAR ÇOCUKLARA NASIL ANLATILIR?

Doğruluk ve dürüstlük, anne babanın davranışları ve sözlerinin birbiriyle uyumu kadardır. Bu uyum oturduktan sonra günlük hayatta karşılaşılan her olay, izlenen her çizgi film, oynanan her oyun çocuğa doğruluk ve dürüstlük kavramlarını anlatmak için harika birer malzemeden ibarettir.

Bu uyumu bozan en önemli darbe ise ebeveynin çocuğa uyguladığı fiziksel ya da duygusal şiddettir. Çünkü bu, çocuğun ebeveyne ve de yaşama olan güvenin sarsıldığı andır. Çocuğun yaşamla bağ kurduğu doğruluk ve dürüstlük kavramları artık önemini yitirmiştir.

Asla olay anında yalanın zararlarından bahsedip, nasihatler verilmemeli. Hiç kimse sinirli olduğu anda ya da mahcup edildiğinde öneri kabul etmek istemez.

Sakin zamanlarda yapılan sohbet, sadece karşılıklı konuşma şeklinde anlaşılmamalı. Yukarıda bahsettiğimiz gibi hikaye anlatma, kukla oynatma v.s. bu amaçla kullanılabilmeli.

Cömertlik, karşılık beklemeden elindekini insanlarla paylaşmaktır. Muhtaçları gözetmek, istemeden vermek ve verdiğini azımsamaktır cömertlik.

PEKİ, CÖMERTLİK KAVRAMINI ÇOCUKLARIMIZA NASIL KAZANDIRIRIZ?

1- Çocuklarınıza, kendilerine ait olan şeylerden bir miktar arkadaşlarına, kardeşlerine veya kuzenlerine vermesini önerin. Yavaş yavaş buna alışkanlık kazanmalarına teşvik edin ve bu davranışı takdir edin. Başlangıçta çocuklara zor gelebilir, onların duygularını anladığınızı fakat harika bir iş yaptığını onlara hissettirin. Tabii ki bu yönteme ara sıra başvurun, çocukları bu işe zorlamamak gerekir.

2- Bazen çocuklarınıza, gelen misafir çocukla oyuncaklarını oynamalarınıza izin vermesini önerin. Yiyecek ve içeceklerini arkadaşlarıyla birlikte yemelerini tavsiye edin.

3- Bazen, cep harçlığının bir miktarını hayır kurumlarına, eğitim kurumlarına ya da doğayı koruma vakıflarına bağış işlerinde kullanmalarını önerin. Bu hareket düzenli olursa etkisi daha fazla olur.

4- Çocuklarınıza, arkadaşlarını eve davet etmelerini ve onları ağırlamalarını önerin. Başkalarıyla birlikte vakit geçirmesi paylaşmayı öğrenmesini kolaylaştırır ve cömertliği pekiştirmesini sağlar.

5-Desteğe, yardıma muhtaç olan insanlara ve diğer canlılara yardım etmenin önemini anlatın, duygudaşlık yapmalarını kolaylaştırın.

Cömertlik, sevginizi çocuğunuza vermekle başlar. Bazen sıcak bir gülümseme, bazen sımsıkı bir kucaklama, bazen ise duygusunu paylaşarak yüreğine dokunabilmek çocuğu için anne ve babanın en cömert olduğu andır.