Kalp hastalarında Covid aşısı: Efsaneler ve gerçekler

Aşılanma oranının artmasıyla hastalığın eskisine göre çok daha hafif geçirildiğini, yoğun bakım ihtiyacı gelişen hasta sayısındaki kayda değer düşüşü biz sağlık çalışanları birebir gözlemledik. Aşıların etkili ve güvenli olduğu, bugüne kadar yapılan çalışmalarla kanıtlandı. Ancak tüm bu olumlu sonuçlara rağmen aşı sırası geldiği halde henüz hiç aşı yaptırmayan 22 milyondan fazla insanımızın olması, aşılara karşı olan önyargı ve güvensizliğin canlı kanıtı gibi.

Günlük yaşantıda ve hastaların yönelttiği sorulardan yola çıkarak, özellikle yeni teknoloji mRNA aşılarına çekimser yaklaşıldığını görüyorum. İnternet ve sosyal medyadaki bilgi kirliliği ve hiçbir bilimsel temeli olmayan yorumların aşılara karşı olan bu güvensiz ortamın sorumlusu olduğunu düşündüğümden, bu yazımda aşıların kalp hastalıkları ile ilişkisini sizlerle paylaşmak istedim. Şimdi günlük hayatımda bana sıkça yöneltilen sorularla bu konulara değinelim:

1- Kalp-damar hastasıyım, Covid-19 aşısı olabilir miyim/olmalı mıyım? Hangi tip aşı bana uygun?

Tüm kalp hastalarının Covid-19 aşısı olarak hastalıktan korunmaları çok önemlidir, dolayısıyla aşı olmanızı tavsiye ediyorum. Vücuttaki her türlü enfeksiyon kalbin üzerindeki yükü arttırır, damar tıkanıklığını tetikler. Kalp hastalarının Covid-19’a yakalanmaları halinde, hastalığı ağır geçirme ve ölüm dahil ciddi sorunlarla karşılaşma riski diğer insanlara kıyasla çok daha yüksektir. Bu nedenle ritim bozukluğu, kalp yetmezliği, tansiyon, şeker, damar sertleşmesi/tıkanıklığı, akciğer embolisi veya felç geçirmiş hastaların her türlü koruyucu önleme başvurmaları gerekir. Aşı en güçlü önleminiz olacaktır. Sinovac veya Biontech aşılardan herhangi birini seçebilirsiniz, ikisi de tüm kalp hastalarına uygulanabilir.

2- Aşı, kalp hastalarını nasıl etkiler?

Aşı çalışmalarında kalp hastalarında, aşılanan diğer insanlardan farklı herhangi bir etki görülmedi; yani uygulama bölgesinde ağrı, yorgunluk, baş ve kas ağrısı, titreme, hafif ateş gibi yaygın ve hafif yan etkilerin dışında ciddi bir yan etki beklenmiyor. Özellikle ikinci doz sonrası bu yan etkiler daha fazla görülebilir ancak 24-48 saat içinde geçecektir. Ciddi alerjik reaksiyon riski ise 2 milyonda birdir. 

3- Aşıdan sonra kan sulandırıcı iğne/aspirin kullanmalı mıyım?

Hayır, ülkemizde uygulanan aşılar için böyle bir öneri veya gereklilik yok.

4- Kan sulandırıcı ilaç kullanıyorum, ya aşı yerinde kanamam olursa?

Mevcut Covid-19 aşıları üst koldan ve kas içine uygulanıyor, bu nedenle küçük de olsa uygulama bölgesinde kanama riski olacaktır. Özellikle birden çok kan sulandırıcı ilaç kullanan hastalarda bu risk daha fazladır ve bu hastalara daha ince (23-25 gauge) iğne uçları ile aşı uygulanabilir. Aşıdan sonra bölgeye en az 2 dakika boyunca sıkıca bastırmak da olası bir kanamayı kontrol altına almak için yeterli olacaktır. Bazı hastalarda INR seviyeleri doktorlarınca istenen düzeyin üstünde değilse aşı olabilirler. Aşı yapılan koldaki aşırı morarma ve ağrı takip edilmelidir.

5- Aşı, kalp ilaçlarımla etkileşebilir mi?

Hayır, aşının herhangi bir kalp ilacı ile bilinen etkileşimi yok. Bu nedenle aşı günü de tüm ilaçlarınıza aynı düzende devam etmelisiniz.

6- Aşının kalp kası ve kalp zarı iltihabı (miyokardit ve perikardit) yaptığı doğru mu?

Yeni geliştirilen mRNA aşılarında (Pfizer-BioNTech, Moderna), aşı sonrası kalp kası iltihabı (miyokardit) veya kalp zarı iltihabı (perikardit) vakaları bildirildi. Bunlar aşının nispeten ciddi yan etkileri olsa da, yapılan aşı sayısına oranlandığında, bu vakaların görülme sıklığı yaklaşık yüz milyonda bin, yani oldukça nadir bir yan etki. Bu yan etki çoğunlukla 30 yaşın altındaki genç erkeklerde, ikinci dozdan sonra ilk birkaç gün içinde görülmüş, çoğu da tedavi ile tamamen iyileşmiş. Bunlar mRNA aşılarının ciddi sayılabilecek yan etkileri olsa da, virüsün kendisi ile hastalığa yakalanıldığında da miyokardit/perikardit gelişebileceğini ve hatta çok daha ağır seyredebileceğini de biliyoruz. Bu nedenle bir fayda-zarar terazisine konulduğu zaman aşının tartışmasız faydası, bu nadir yan etkilere göre çok daha ağır basacaktır. Yine de ilk doz aşıdan sonra böyle bir yan etki gelişmiş olan biri, ikinci doz aşıyı olup olmama kararını kardiyoloji hekimi ile birlikte vermelidir. Kalp iyileşmiş olsa dahi tekrarlama riski olduğundan, virüsle temas riski düşükse maske, sosyal mesafe ve el hijyeni gibi genel kurallara sıkı riayet etme koşulu ile ikinci doz aşı atlanabilir.

Kısaca özetlemek gerekirse; Covid kabusundan kurtulmanın yolu aşılanmaktan geçiyor, aşılar etkili ve güvenli, hem Avrupa Kardiyoloji Derneği hem de Amerikan Kalp Derneği tüm kalp hastalarının aşılanmasını şiddetle tavsiye ediyor. Tüm kalp hastaları gönül rahatlığı ile aşılarını bir an önce tamamlayabilir. Maskesiz, mesafesiz ve sağlıklı günlere…