Sperm testinde motilite (Hareketlilik) niçin önemli?

Bu şekilde, meni içerisinde bulunan spermin sağlığı ve canlılığı gibi önemli veriler elde edilebilmektedir. Buna göre sperm sağlığını ölçmek için test süresince diğer özelliklere ilaveten üç ana faktör dikkatle incelenmektedir:
• Sperm sayısı,
• Spermin şekli ve
• Sperm motilitesi olarak da bilinen sperm hareketliliği.

Erkeğin üreme potansiyelinin ölçülmesi adına oldukça önemli sonuçların elde edilebildiği bu testte bakılan değerlerden biri olan sperm motilitesi (hareketliliği), spermin verimli hareket etme yeteneğini doğrudan ortaya çıkarmaktadır. Doğurganlık sürecinde motilitenin rolü oldukça büyüktür. Bunun nedeni ise zayıf sperm motilitesinin, erkek faktörü kısırlığının bir nedeni olmasıdır. Bir başka deyişle çocuk sahibi olmak isteyen erkeklerin sperm hareketliliği gebeliğin sağlanmasında oldukça önemlidir.

Sperm motilitesi nedir?

Cinsel ilişki sırasında erkeğin boşalması ile kadın rahmine giren spermler, kendilerinde bulunan ve kuyruk olarak adlandırılan bölümlerin yardımıyla fallop tüplerine doğru ilerlemektedir. Bu tüplere ulaşmasının ardından kadın yumurtası ile birleşen spermler sonucunda ise üremenin ilk adımı (döllenme) gerçekleşmiş olur. Öyle ki spermin bir kadının yumurtasını döllemek üzere servikal mukustan geçmesi için saniyede en az 25 mikrometre ilerleyici hareketliliğe sahip olmaları gerekir.

Zayıf sperm motilitesi veya astenozoospermi ise etkin olarak aktif ileri hareket edebilen sperm sayısının yaklaşık %32 oranında daha az bulunduğu durumlarda konulan teşhisin tıbbi ifadesidir. Bu durumda spermler, yumurtaya ilerlemekte zorlanır ve bunun bir sonucu olarak da üreme süreci olumsuz etkilenir.

Normal sperm motilitesi ve diğer değerler

Sperm testi sonuçlarında elde edilen değerlerin normal olup olmadığına dair yapılan incelemede, birkaç farklı veri üzerinden hareket edilmektedir. Buna göre laboratuvardan gelen sonuçlar doğrultusunda uzman hekim tarafından;
• Spermin şekli
• pH değeri
• Sperm sayısı
• Sıvılaşma süresi
• Akışkanlığı
• Rengi
• Sperm hareketliliği de incelenmektedir. 

Sperm motilitesinin (hareketliliğinin) normal sayılabilmesi ve yumurtanın döllenebilmesi için boşalma sonrasındaki ilk 1 saat içerisinde toplam sperm hareketliliğin %40’ın üzerinde olması ve aktif ileri hareketliliğin ise %32’nin üzerinde olması gerekmektedir.

Spermde hareket azlığının nedenleri nelerdir?

Düşük sperm motilitesinin nedenleri genellikle değişkendir ve birçok hastada temel sorun tespit edilememiştir. Bununla birlikte spermleri üretmek ve depolamakla görevli olan testislerin zarar görmesi, sperm kalitesini doğrudan olumsuz etkileyebilmektedir. Testis hasarının bilinen yaygın sebepleri şunlardır:
• Testis kanseri,
• Enfeksiyonlar,
• Doğuştan gelen sorunlar,
• Künt darbeler veya tekmeler,
• İnmemiş testis,
• Motor kazaları, düşmeler veya ateşli silah yaralanmaları,
• Testis ameliyatları ve
• Uzun süreli anabolik steroidlerin kullanımı.

Bunun yanı sıra skrotumdaki damarların genişlemesi olarak açıklanabilen varikosel de düşük sperm hareketliliğine neden olan etkenler arasında gösterilmektedir.

Anormal sonuçlar ne anlama gelir?

Sonuçların normal dışı çıktığı sperm testi, spermin yumurtalara ulaşmakta zorlandığı ve bu nedenle de gebelik ihtimalinin düştüğü yönünde değerlendirilmektedir. Buna göre anormal sonuçlar, aşağıdaki problemlerle ilişkilendirilmektedir:
• Kısırlık
• Enfeksiyon
• Hormonal dengesizlikler
• Diyabet ve benzeri hastalıklar
• Genetik faktörler ve
• Aşırı radyasyona maruz kalma.

Sperm testi nasıl yapılır?

Semen analizi, doğurganlık problemi olan erkeklerdeki temel sorunu tespit etmek adına en temel ve faydalı testtir. Testin gerçekleştirilmesinden hemen önce çiftlerin, uzman bir hekim ile görüşmesi ve detaylı anamnezin alındığı bir ön muayeneden geçmeleri gerekmektedir. Sonrasında ise gerekli görüldüğü takdirde erkekten sperm örneği almak adına test istemi yapılır. Test ile sperm oluşumu ve bunların seminal sıvıda nasıl etkileştiği değerlendirilmektedir.

Örnek genellikle mastürbasyon yoluyla toplanır. Meni hacmini artırmak için numuneyi almadan önce erkekten 2-7 gün arasında cinsel perhiz yapması istenmektedir. Test sonuçlarının tam olduğundan emin olmak için boşalma sırasındaki tüm sıvının steril bir kaba konması gerekmektedir. Daha sonra örnekler, özel teknikler ile incelenir. Aşamalı hareketli sperm yüzdesi 32'den azsa, tanı zayıf sperm hareketliliği olarak yorumlanabilir.

Sperm motilitesi nasıl artırılır?

Her şeyden önce bazı yaşam tarzı değişiklikleri ile sperm kalitesi ve buna bağlı olarak da hareketliliği artırılabilmektedir. Bununla birlikte sağlıksız beslenmenin, alkol ve tütün ürünleri kullanımının ve hareketsizliğin doğurganlığı azalttığı ve sperm motilitesini olumsuz etkilediği bilinmektedir. Vücut kitle indeksi 25 veya daha fazla olan aşırı kilolu erkeklerde de bu sorun sıklıkla görülmektedir. Ayrıca, skrotumun sıcaklığının artması ile sperm kalitesinde azalma meydana gelmesi arasında bir bağlantı olduğu da yapılan çalışmalarla ortaya konulmuştur. Bu nedenle bol iç çamaşırları giymek ve testisleri serin tutmak için basit önlemler almak da sperm motilitesini artırmaya yardımcı olabilmektedir. Bunun yanında tamamlayıcı tedavilerin ve gıda takviyelerinin ise sperm motilitesini iyileştirmede etkili olduğuna dair farklı görüşler bulunmaktadır.