Çölyak hastalığı erkeklerde kısırlık sebebi mi?

Bununla birlikte, teşhis edilmemiş çölyak hastalığı olan erkeklerde anormal hormonal seviyelerin yanı sıra anormal sperm oranlarının da çok daha yüksek olduğu görülmektedir.

Çölyak hastalığı nedir?

Çölyak hastalığı, gluten duyarlılığı nedeniyle sindirim sistemini bozan ve vücudun duyarlılığını artırarak kendi dokusuna saldırmasına yol açan ciddi bir hastalıktır. İshal, karın ağrısı ve şişkinlik gibi çeşitli semptomlarla kendini gösteren çölyak hastalığı, ince bağırsaklara verdiği zararla besin emilimini engellemektedir. Bu sindirim sistemi hastalığı, bağırsaklarda sindirimi sağlayan villus adlı oluşumların yapılarını da bozmaktadır. 

Arpa, buğday, çavdar gibi tahıllarda bulunan gluten, unlu mamullerde de yer alan ve oldukça sık tüketilen bir gıda grubudur. Hamura elastikiyet kazandıran bu glüten, çölyak hastalarında ise alerjik reaksiyona yol açmaktadır.

Çölyak hastalığı belirtileri nelerdir?

Çölyak belirtileri, yetişkinlerde ve çocuklarda farklı şekillerde ortaya çıkmaktadır. Buna göre yetişkinlerde sıklıkla görülen belirtiler:
• İshal veya kabızlık,
• Karın ağrısı ve gaz sancısı,
• Hızlı kilo kaybı,
• Tekrarlayan ağız yaraları,
• Koordinasyon, denge ve konuşma bozuklukları,
• Ellerde ve ayaklarda ödem,
• Kaşıntılı döküntü,
• Kas zayıflığı ve kansızlık,
• Kemik ağrıları ve
• Nedeni bilinmeyen karaciğer hastalıklarıdır.

Çocuklarda görülen belirtiler ise şöyledir:
• Kusma,
• İshal,
• Karında şişlik,
• İştahsızlık ve
• Gelişim geriliği.

Erkek infertilitesi (kısırlığı) nedir?

İnfertilite, genellikle bir çiftin korunmasız, sık cinsel ilişkiye girmesine rağmen bir yıl boyunca gebeliğin oluşmaması olarak tanımlanır. Erkek kısırlığında ise üreme sistemi ile ilgili sorunları araştırmak gerekmektedir. Buna göre; yumurtayı dölleyebilecek sağlıklı ve yeterli hareketliliğe sahip spermlerin oluşmaması, düşük sperm üretimi ve spermi taşıyan kanallarda tıkanıklık meydana gelmesi, erkek kısırlığının önemli sebeplerindendir. Bunun yanı sıra kronik hastalıklar, çevresel faktörler ve kötü yaşam tarzı da kısırlığa yol açan etkenler arasındadır.

Kısırlıktan ne zaman söz edilebilir?

Erkek kısırlığındaki temel belirti, çocuk sahibi olamamaktır. Bazı durumlarda ise çeşitli hormon dengesizlikleri ve cinsel fonksiyon bozuklukları da kısırlıktan söz edebilmek için ipuçları vermektedir. Öte yandan düşük sperm sayısına sahip olmak ve testis veya prostat hastalıkları da kısırlığa işaret eden belirtilerdir. Bir yıl düzenli cinsel birlikteliğe rağmen çocuk sahibi olamayan çiftler kısırlık (infertilite) yönünden araştırılmalıdır.

Çölyak hastalığının erkek infertilitesine etkisi

Daha önce yapılan bazı araştırmalar, çölyak hastası erkeklerin sperm morfolojilerinde çeşitli bozulmalar saptandığını ortaya koymuştur. Bu durumda akıllara çölyak ile kısırlık arasında bir bağlantı olup olmadığı konusunu getirmiştir. Öyle ki sperm morfolojisi bozukluğu yaşayan erkeklerin beslenme şekilleri değiştirilip, çölyak diyeti uygulandıktan sonra, spermin büyüklüğü, şekli ve görünümünde düzelme olduğu da ortaya çıkmıştır. Ayrıca, glutensiz beslenme şekli ile devam eden erkeklerin hormon seviyelerinin normale döndüğü de tespit edilmiştir.

Çölyak hastalığında tüketilen glutenin bağırsaklardaki villusları olumsuz etkilemesi; sperm üretimi için gerekli çinkonun, folik asidin ve D ve E vitaminlerinin ve çeşitli minerallerin emilememesine de neden olmaktadır. Bağırsakların bu anahtar vitaminleri emme yeteneği ortadan kaldırıldığında, erkeklerde kısırlık sorunlarının yaşanması da muhtemeldir. 

Erkek kısırlığı tedavisi 

Erkek kısırlığı için tedaviler şunları içerir:

- Ameliyat: Kısırlığın temel sebebinin varikosel gibi bir hastalık olduğu durumlarda, sorunu cerrahi operasyonlarla düzeltmek mümkün olmaktadır. Bununla birlikte menide sperm bulunmadığı durumlarda, sperm elde etme teknikleri kullanılarak genellikle doğrudan testislerden veya epididimden sperm alınabilir.

- Enfeksiyonları tedavi etmek: Kısırlığın sebebi üreme sistemi enfeksiyonları ile ilgiliyse, uygun antibiyotik tedavilerine başlanabilir. Ancak, bu durumda üreme yeteneğinin her daim geri gelme garantisi olmadığı unutulmamalıdır.

- Cinsel ilişki sorunları için tedaviler: Çeşitli ilaç kullanımları veya cerrahi müdahaleler ile erektil disfonksiyon ve erken boşalma gibi durumlarda etkilenen üreme yeteneğini iyileştirmeye yardımcı olunabilmektedir.

- Hormon tedavileri ve ilaçlar: Eğer hastada, belirli hormonların yüksek veya düşük seviyelerine bağlı bir infertilite söz konusuysa, tedavi için hormon replasmanı veya ilaçlar önerilebilir.

- Yardımcı üreme teknikleri: Tedavilerden sonuç alınamama durumlarında aşılama veya tüp bebek gibi yardımcı üreme tekniklerinden yararlanılarak çocuk sahibi olunabilir.

Çölyak tedavisinin erkek kısırlığına etkisi

Çölyak hastalığının tedavisinin temelinde glutensiz diyet ile beslenmeye geçmektir. Hastalığı uyarıcı etken olan glutenin diyetten çıkarılması ile belirgin rahatlama sağlanabilir. Bunun dışındaki diğer uygulanacak tedavi yöntemleri ile de barsak fonksiyonları yeniden iyileştirilmeye çalışılmakta ve hastaların diğer semptomları azaltılmaktadır. Tüm bu uygulamaların erkek kısırlık tedavisi üzerine de olumlu etki edebileceği düşünülmektedir. Sperm sayı, hareketlilik ve şekil bozukluklarında düzelme beklenmektedir.