Azospermi tedavisi

Azospermi tıkayıcı bir sebeple olabileceği gibi tıkayıcı olmayan nedenlerle de meydana gelebilir. Azospermi, tüm erkeklerin yaklaşık %1’ inde ve çocuk sahibi olamayan erkeklerin %10’unda görülmektedir.

Azospermi neden olur?

Genetik hastalıklar, hipofiz bezinin hasarı, radyasyon, inmemiş testis, sperm üretemeyen testisler, Klinefelter sendromu, kabakulak, tümörler, geçirilen ameliyatlar, varikosel ve sperm kanallarında tıkanıklıklar en sık görülen azospermi nedenleridir.

Azosperminin belirtileri nelerdir?

En sık görülen belirti erkek kısırlığıdır. Çiftler bir boyunca düzenli cinsel birliktelikleri olmasına rağmen çocuk sahibi olamadıklarında doktora başvurdukları zaman ortaya çıkar. Bunun dışında cinsel dürtü azlığı (libido azalması), saçlarda ve vücut tüylerinde azlık, sertleşme sorunu ve küçük testisler olması durumunda azospermiden şüphelenilebilir. Tüm bu belirtiler azospermiye özgü bir durum olmayıp çocuk sahibi olamayan erkeklerde görülebilen belirtiler arasındadır.

Azospermi nasıl teşhis edilir?

Teşhis uygun bir laboratuvarda sperm analizi yapılarak konur. Azospermi teşhisi koymak için, ilk analizden sonra en az bir kez daha testi tekrarlamak gerekir. Bazen toksik ajanlar, çevresel faktörler, enfeksiyonlar ve iyatrojenik durumlara sekonder olarak geçici azospermiler görülebilir. Gençler arasında kullanılan vücut geliştiriciler, protein tozları ve enerji içeceklerinin bir kısmının da azospermi ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir. Aynı günde ardışık semen örnekleri alınarak sperm bulma şansı artırılabilir. Azospermi tanısı konduktan sonra nedenini anlamaya yönelik tanısal testler yapılır.

Azospermi tedavisi nasıl yapılır?

Azospermi tedavisi nedene yönelik yapılır.  Azospermik erkeklerin yaklaşık üçte birinde obstrüktif nedenler (tıkayıcı), üçte ikisinde obstrüksiyon dışı nedenler (tıkayıcı olmayan) saptanır. Azosperminin nedeni bir tıkanıklık ise bu tıkanıklığı gidermeye yönelik tedavi yapılır. Tıkayıcı azospermi nedenleri pek çok çeşittir. Genellikle erkek üreme sisteminde bulunan kanalların herhangi birinde tıkanıklık olmasına bağlı olarak görülür. Bazı durumlarda ise bu kanallar doğuştan oluşmamaktadır.

Daha önce geçirilmiş olan verem, bel soğukluğu ya da diğer iltihabi hastalıklar sonucunda bu tarz tıkanıklar meydana gelebilmektedir. Ayrıca bir meni kanalları ya da testis bölgesine olan yaralanmalar sonrası oluşan kanama da bu kanallarda akışın sağlanmamasına neden olmaktadır.

Sperm taşıyan kanallarda tıkanıklık varsa bu cerrahi olarak düzeltilebilir. Kanallarda yapısal bozukluk veya gelişememe söz konusu ise yapılandırmaya gidilir. Varikosel (yumurtaya giden damarlarda aşırı genişleme olması) kaynaklı azospermi vakalarında varikosel ameliyatı yapılır.

Operasyondan sonra doğal sperm hücrelerinin oluşumu mümkün olmaktadır. Ancak bazen ameliyattan sonra da sağlıklı sperm hücrelerine ulaşmak mümkün olmamaktadır. Bu durumda tüp bebek yöntemi ile çocuk sahibi olmak mümkündür. Tıkanıklığa bağlı olarak gelişen erkeklerde kısırlık tedavisinde çeşitli cerrahi müdahaleler söz konusu olmaktadır.

Tıkayıcı olmayan azospermi nedenleri ise çeşitli genetik hastalıklar inmemiş testis, kemoterapi, ışın tedavisi, enfeksiyon, travma gibi nedenler sayılabilir. Azosperminin bu türünde sperm elde etmek için mikroTESE adı verilen ameliyat yöntemi kullanılır. Bu yöntem dışında gen tedavileri, hücre kültürleri ve kök hücre gibi ileride tedavi için umut olabilecek uygulamalar mevcuttur.

Tıkanıklık olmayan azospermi hastalarında nedeni bulmaya yönelik olarak çeşitli hormon testleri yapılır. Ayrıca kromozom analizi yapılır. Eskiden tanı için kullanılan testisten parça alma işlemi şimdilerde pek tercih edilmemektedir.

Bu hastaların tedavisinde amaç, hormonları normal fizyolojik düzeylerine çekmektir. Fazla olan hormonların düşürülmesi ve az olan hormonların artırılması suretiyle hormonal denge sağlanmaya çalışılmakta ve yeni sperm hücresi elde edilmeye çalışılmaktadır. Ağızdan alınan ilaç tedavileri yanı sıra iğne şeklinde uygulanabilen hormon ilaçları da mevcuttur.

Tüm bu tedaviler ile yanıt alınamayan durumlarda cerrahi olarak testislerin içlerinden sperm araması işlemi yapılmaktadır. Bu işlem sırasında sperm elde edilebilirse ya dondurulmakta ya da aynı işlem sırasında kadın yumurtasına aktarılarak tüp bebek işlemi başlatılmaktadır.

Doğru tanı, uygun tedavi ve gerekli cerrahi girişimler ile azospermili hastaların da çocuk sahibi olabilmeleri sağlanmaktadır.