Polikistik over sendromu nasıl tedavi edilir?

POLİKİSTİK OVER SENDROMU NEDİR?

Ergenlik çağından itibaren başlayan ve her beş genç kadından birinde oluşan PCOS, kadınlarda en sık görülen hormonal bozukluklardan biridir. Adet gören kadınlarda, normal adet döngüsü içerisinde yumurtlama meydana gelir. Bu sendromda ise yumurtlama mekanizması bozulur. Birden fazla yumurta olgunlaşmaya başlar ancak hiçbiri gerçek anlamda olgunluğa ulaşamaz ve yumurtlama olmaz. Böylece overlerde çok sayıda, periferik yerleşimli içi sıvı dolu kesecikler yani kistler oluşur.

Polikistik over sendromunun diğer tipik özellikleri ise adet düzensizliği (seyrek adet görme), kanda androjen (testosteron yani erkeklik hormonu) fazlalığı ve obezitedir. Androjen fazlalığı tüylenmede artış, hirsutizm, sivilcelenme, yağlı cilt, erkek tipi saç dökülmesine neden olur. Olguların yarısında kilo fazlalığı veya obezite görülür. PCOS’nin kilo almaya yatkınlık yapması tartışmalı olsa da; kilo fazlalığının PCOS’da tüm bulguları olumsuz yönde etkileyen bir risk faktörü olduğu kesindir.

Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte hastalık oluşumunda genetik faktörler önemlidir. Yani annede, akrabalarda PCOS varsa bireyde PCOS gelişme riski artar. Ek olarak hareketsiz yaşam, stres, obezite, hormonal bozukluklar da (insülin direnci) hastalık oluşumuna katkıda bulunur. PCOS ile aşırı kilo ve insülin direnci arasında bağlantı vardır. İnsülin direncinin artması ile birlikte PCOS riski de artar.  

TEDAVİ NASIL PLANLANIR?

Öncelikle PCOSun kesin, hastalığı tamamen ortadan kaldırıcı bir tedavisi yoktur. Tedavi hastalığın bulgularını ve olası zararlı etkilerini önlemeye yöneliktir. Hastanın tedavisindeki en önemli ve birinci basamakta hasta fazla kilolu ise öncelikle normal kilosuna ulaşması hedeflenir. PCOS’lu genç kızlar ve kadınlardaki kilo alımı erkek tipindedir, yani yağlanma karın çevresi ve üst gövdededir. Bel çevresi belirgin artmıştır. Bu tip yağlanmada başka metabolik hastalıkların ortaya çıkma riski artar. Hastalarda insülin direnci, gizli şeker (%40 civarında) ve yaklaşık %10 oranında ise aşikâr şeker (tip 2 diyabet) hastalığı gelişebilir. Kilo kontrolüne ek olarak, insülin direnci için tedavi verilmeli ve düzeltilmelidir. Ek olarak yüksek kolesterol oranları (dislipidemi), hipertansiyon ve koroner kalp hastalıkları riskleri artar. Bu hastaların yaşam tarzı değişikliği yapıp, düzenli egzersiz yapmaları ve sağlıklı beslenmeleri önemlidir. 

Adet düzensizliği ve tüylenmede artış, hirsutizm, saç dökülmesi (özellikle temporal bölgelerde), ciltte yağlanma, yüzde-sırtta sivilce artışı şeklindeki cilt değişlikleri PCOSun önemli bulgularındandır. Bunların tedavisinde doğum kontrol hapları ve anti-androjen (erkeklik hormonlarını baskılayan) ilaçların kullanılması gerekir. Gerekirse birden fazla ilaç birlikte kullanılabilir.

Gebelikle ilgili tedavide yumurtlamayı sağlayan ilaçlar kullanılır. Eğer bunlara rağmen, gebelik oluşmazsa tüp bebek yöntemi önerilir.
Özetle, PCOS tedavisindeki temel amaç hormonal dengenin tekrar sağlanması ve başka hastalıkların tetiklemesinin önüne geçilmesidir. Hastalığın ağırlaşmadan, ciddi yan etkiler oluşturmadan erken ve doğru teşhis edilmesi ve tedavisinin başlanması önemlidir.

[fotogaleri=2313,3888]