Katarakt veya yakın görüş ameliyatında doğru mercek seçimi
Ameliyatta kullanılan mercekler, ameliyat sonrası gözlük gerekip gerekmeyeceğini belirler. O nedenle doğru mercek seçimi çok önemlidir. Katarakt gözün içindeki merceğimizin şeffaflığını yitirmesidir. Yaşla birlikte gözümüzün içindeki mercek şeffalığını ve elastikiyetini yitirir. Şeffaflığını yitirmesine “katarakt” adı verilir. Elastikiyetini yitirmesine ise “presbiyopi” adı verilir. Katarakt görme kaybına yol açarken, presbiyopi ise yakını gözlüksüz görememeye yol açar. Katarakt veya yakın görüş ameliyatında, şeffalığını veya elastikiyetini yitrimiş kendi merceğimiz alınır ve yerine yapay bir mercek konur.
Katarakt ameliyatında kullanılan merceklerin üç temel tipi vardır:
1. Tek odaklı (monofokal) mercekler: Bu mercekler uzak ayarlı merceklerdir. Yani monofokal mercekler; uzağı gözlüksüz gösterirken, yakın görüş için okuma gözlüğü gerektirir. Monofokal mercekler diğer mercek tiplerinin aksine gece ışıkların etrafında dağılma yapmazlar.
2. EDOF mercekler: EDOF mercekler uzak ve orta mesafeyi gözlüksüz gösterirken; yakın mesafe için hala düşük numaralı bir gözlük ihtiyacı devam eder. EDOF mercekle gereken yakın gözlüğü numarası, monofokal mercekle gereken yakın gözlüğü numarasından daha düşüktür. Ayrıca EDOF mercekler; orta mesafeyi (60-80 cm) monofokal merceklerden daha net gördürür. EDOF merceklerin kendi içinde farklı tasarımları vardır. Kimi tasarımları gece ışıkların etrafında dağılma yapmazken, kimi tasarımlarda ışık dağılmaları izlenir.
3. Üç odaklı (trifokal) mercekler: Bu mercekler; uzak, orta ve yakın mesafede gözlüksüz net görüş sağlarlar. Ancak gece araba kullanırken karşıdan gelen araba farlarının etrafında “hale” şeklinde ışık dağılması yaratırlar. Bu ışık dağılmaları ilk 6 ay belirgindir; daha sonra “nöroadaptasyon” sayesinde azalırlar ama tamamen kaybolmayabilirler.
Yukarıda saydığımız bu üç tip merceğin ayrıca “torik” olanları; yani astigmatı düzeltenleri de mevcuttur.
Katarakt ameliyatında hangi merceği seçmeliyim?
Her gözün yapısı her mercek için uygun değildir. Göz doktorunuz muayenede aşağıdaki ölçümleri yaparak hangi merceğin size uygun olduğu konusunda size öneride bulunur:
• Kornea tomografisi (gözün şeffaf kısmının şekil ve kalınlık haritası)
• Aberrometre (gözde miyopi, hipermetropi ve astigmatizma dışındaki küçük kırma kusurlarının saptanması)
• Alfa ve kappa açıları (gözün bakış açıları ile merceğin merkezinin üstüste gelip gelmeyeceğini gösteren açılar)
• Makula tomografisi (görme merkezi olan sarı noktanın incelenmesi)
• Optik sinir lifi analizi (göz sinirinin değerlendirilmesi)
• Biyomikroskopi incelemesi (gözün ön kısımlarının mikroskop ile değerlendirilmesi)
• Göz tansiyonu
• Göz dibi muayenesi (gözün ağ tabakasının ve göz sinirinin değerlendirilmesi)
Trifokal merceklerin takılabilmesi için gözde katarakt dışında ek bir hastalık olmaması gerekir. Ayrıca gözün alfa ve kappa açılarının 0.5 değerinden düşük olması gerekmektedir. Gözünde yüksek dereceli aberrasyonları fazla olanlar da trifokal mercek için uygun adaylar değildir.
Mercek seçiminde ayrıca kişinin mesleği ve görsel ihtiyaçları önemlidir. Pilotlar veya uzun yol şoförlerine ışıklarda dağılma yapacak mercekler önerilmez.
Mercek Seçimi İçin Kendinize Sormanız Gereken Sorular
1. Yaşam Tarzınız Yakın Görüşe mi Bağlı?
Belki bilgisayarınızda çalışarak veya dijital cihazlara bakarak çok zaman harcıyorsunuzdur. Eğer bu sırada yakın gözlüğü takmak istemiyorsanız monofokal mercekler size göre olmayabilir.
2. Geceleri Sıklıkla Araba Kullanıyor musunuz?
Gece sürüşü önemliyse trifokal veya bazı EDOF lenslerden uzak durmak isteyebilirsiniz. Parlama, ışıkların etrafında haleler veya kontrast kaybı gibi yan etkiler meydana gelebilir. Bu özellikle geceleri veya loş ışıklı yerlerde geçerlidir. Çoğu insan bu etkilere uyum sağlar, ancak geceleri çok fazla araba kullananlar tek odaklı göz içi lenslerle daha mutlu olabilir.
3. Başka Göz Rahatsızlıklarınız Var mı?
Trifokal ve bazı EDOF lensleri; glokom (göz tansiyonu), makula dejenerasyonu (yaşa bağlı sarı nokta hastalığı) veya diğer göz hastalıklarından dolayı görme kaybı yaşayan kişilere önerilmez.
