Covid-19 sürecinde grip ve grip aşısı

Mevsimsel grip (İnfluenza) nedir?

Mevsimsel grip hastalığının etkeni influenza virüsleridir ve bu virüsün pek çok alt sınıfı vardır. En sık görülen İnfluenza A (H1N1, H3N2 gibi) ve İnfluenza B (Yamagata, Victoria) alt sınıfları mevsimsel grip etkenleridir.

Adı üzerinde olan mevsimsel grip, kuzey yarım kürede genellikle kış aylarında, Ekim ayında başlayıp Mart sonu Nisan başına kadar sık görülen bulaşıcılığı çok yüksek olan solunum yolu hastalığıdır.

Mevsimsel grip nasıl bulaşır?

İnfluenza virüsü hava, doğrudan temas veya çevresel yollarla bulaşabilmektedir. Aynı Covid-19 virüsünde olduğu gibi hasta kişinin konuşurken, öksürmesi veya hapşırması ile çıkardığı virüs içeren damlacıklar 1.5-2 metre ve daha yakınındaki sağlıklı kişilerin ağız, burun, göz mukozalarına geçerek hastalık bulaşır.

Ayrıca virüs içeren damlacıkla kirlenmiş yüzeylerde virüs 48 saate kadar canlı kalabilir. Bu yüzeylere sağlıklı kişilerin elleri ile dokunması ve sonrasında ellerini ağız, burun ve gözlerine değdirmesi ile de bulaşıcılık olmaktadır.

Mevsimsel grip belirtileri nelerdir?

Grip virüsünü vücuda aldıktan 1-4 gün içinde şikayetler başlar. Belirtiler yaklaşık 2-7 gün sürer. Bulaşıcılık ise belirtilerin başlamasından  1 gün öncesinden başlar ve bitene kadar yaklaşık 9 gün sürer.

Hasta kişiler genellikle yaklaşık 7-15 gün içinde iyileşir. Fakat yaşlılar, gebeler, kronik hastalığı olanlar ve çocuklar gibi risk faktörü olan kişilerde grip hastalığının neden olduğu komplikasyonlara bağlı hastanede yatışlar ve hatta ölümler görülebilmektedir.

Yüksek ateş, titreme, yorgunluk, kuru öksürük, halsizlik, boğaz ağrısı, burun akıntısı, burun tıkanıklığı, baş ağrısı, eklem ağrısı, yaygın kas ağrısı (miyalji), ishal, bebeklerde huzursuzluk, uyuklama sık görülen belirtilerdir.

Grip, soğuk algınlığı değildir. Soğuk algınlığı burun akıntısı, burun tıkanıklığı, hapşırma, hafif boğaz ağrısı ile seyreder. Soğuk algınlığında yüksek ateş, titreme, yaygın kas eklem ve baş ağrıları olmaz.

Grip hastalığının neden olduğu komplikasyonlar nelerdir?

Çoğu kişi grip hastalığını evde yatak istirahati ile ek ilaç kullanımına gerek kalmadan atlatırken, özelikle risk grubu altındaki kişilerde grip virüsünün kendisi ya da vücudun savunma sisteminin düşüklüğüne bağlı yeni başka virüslere/bakterilere bağlı akciğerleri tutarak görülen bronşit ve zatürreye (pnömoni), kalp kasını tutarak kardiovasküler hastalıklara ve birçok organı tutarak  çoklu organ yetmezliğine  neden olabilir.

Grip ile ilişkili komplikasyon riski yüksek olan kişiler kimlerdir?

- 5 yaş altı ve 50 yaş üzerindeki kişileri,

- Kronik akciğer, kalp, karaciğer, böbrek, nörolojik, kan hastalıkları, romatolojik hastalığı olan kişiler, metabolik hastalığı (diyabet dahil) olanlar,

- 19 yaş altı uzun süreli salisilik asit türevi ilaç kullanan kişileri,

- Obez kişiler (BMI>40),

- Bağışıklık sistemi zayıflamasına neden olan hastalıkları (HIV/AIDS, lösemi gibi kanser türleri) olan kişiler veya bağışıklık sistemi zayıflatan ilaç kullanımı olan kişiler, 

- Gebeler ve lohusalar (gebelikten 2 hafta sonrasına kadarki dönem),

- Uzun süreli bakım evinde kalan kişiler,

- Sağlık personeli.

Grip nasıl tedavi edilir? Antibiyotik etkili midir?

Grip olan çocuklarda gribe bağlı komplikasyon gelişmediyse yatak istirahati, bol sıvı gıda alımı, sık burun temizliği, uygun dozda ve aralıkta ateş düşürücüler verilir.

Özellikle risk grubunda olan kişilere şikayetlerin başlamasından 48 saat içinde influenza virüsüne etkin antiviral ilaçlar başlanabilir.

Antibiyotikler virüsler üzerinde etkili değildir. Grip viral bir enfeksiyon olması nedeni ile grip tedavisinde antibiyotiğin yeri yoktur.

Gripten nasıl korunabiliriz?

Grip halen en yüksek risk değerlendirmesine sahip enfeksiyonlardan biridir. Mevsimsel grip enfeksiyonunun görüldüğü kış aylarında kalabalık ve kapalı ortamlarda bulunulmaması, sarılma, öpüşme, el sıkışmanın en aza indirilmesi, maske takılması gereklidir.

Sağlıklı beslenmek, kişisel hijyen kurallarına uymak, sık ve doğru teknik ile el temizliği yapmak gerekir. 

Dünya Sağlık Örgütü ( DSÖ), Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC) ve Amerikan Aile Hekimleri Akademisi ( AAFP) gripten korunmanın en etkili yolunun grip aşısı olduğunu söylemektedir. Grip aşılaması tüm yaşlarda grip hastalığına yakalanma sıklığını (insidansını) azaltmaktadır.

Grip aşısı nedir?

Grip etkeni olan influenza virüsünün her sene yapısal değişiklik göstermesi nedeni ile grip aşısının içeriği bir yıl önce salgın yapan influenza virüs tiplerinin belirlenmesi ile geliştirilmektetir. Aşının içeriği de buna bağlı olarak her yıl yeniden hazırlanır. Bir önceki yılın aşıları kullanılmamaktadır.

Aşı içeriğinde bir önceki yıl en çok hastalık etkeni olan 4 alt tip (quadrivalan) influenza virüsü inaktif (ölü) olarak bulunur.

Amaç, kişiyi hasta etmeden, kişinin virüse karşı bağışıklık cevabı oluşturmasını sağlamaktır.

Grip aşısı sonrası aşıya bağlı grip olur muyuz?

Grip aşısı inaktif, yani canlı bir aşı değildir. Aşı içeriğinde virüse ait antijenik yapılar mevcuttur.

Bu nedenle grip aşısı, grip hastalığına asla neden olmaz.

Grip aşısını ne zaman yaptırmalıyız?

Grip aşısı yapıldıktan 2-3 hafta sonra virüse karşı bağışıklık oluşur. Bu nedenle ideali, grip mevsimi başlamadan 2-3 hafta önce grip aşısı yapılmasıdır.

Grip mevsimi genellikle Ekim ayında başlayıp Mart sonu Nisan başına kadar devam etmektedir. Son yıllarda grip enfeksiyonlarının önemli bir kısmı Ocak ve Şubat aylarında ortaya çıkmıştır. Aşılanmamış kişiler mevsimsel grip sezonu boyunca aşı yaptırabilir. Salgının başlamış olması aşılamaya engel değildir.

Her yıl grip aşısı yaptırmalı mıyız?

Grip aşısının koruyuculuğu yaklaşık 6-8 aydır ve her sene bir önceki grip virüsüne karşı yeni aşı hazırlanması nedeni ile her yıl grip mevsiminde aşı yapılmalıdır.

Bir önceki sene grip hastalığına yakalanmış olmak ya da grip aşısı yaptırmış olmak bu seneki grip virüsünden korumaz.