Çocuk sahibi bir aile olmaya hazır mısınız?

Çiftler çocuk sahibi olmaya nasıl karar vermelidir? Gebelik öncesinde ve sonrasında bilinmesi gerekenler nelerdir? Çocuk sahibi olma konusunda eşlerin ortak bir karar alması gerektiğini söyleyen Psikolog Pınar Ersöz Tezer, bebekten önce ve sonra dikkat edilmesi gereken noktaları paylaştı. Tezer, gebelik konusunda yaşanan endişelere de değindi.

BEBEKTEN ÖNCE…

Artık kendinizi anne olmaya hazır hissediyorsunuz. Peki, hamilelikten önce dikkat etmeniz gereken faktörler olduğunu biliyor musunuz? Gebelik döneminde olduğu gibi öncesinde de anne ve bebek sağlığı açısından bilmeniz gereken noktalar var.

Hamilelikte birçok fiziksel değişiklikler yaşanır. Bu dönemde tat ve koku alma duyuları farklı çalışır. Aynı zamanda kandaki gebelik hormonu da artar ve bulantılar meydana gelebilir. Fakat bedensel değişimler kadar duygusal dalgalanmalar da göz ardı edilemez. ”Gebeliğe hazır mıyım?” “Nasıl bir anne olacağım?” soruları ise her anne olmayı düşünen gebe adayı için kaygı kaynağıdır. Oysa yaşanan değişimler kişiden kişiye değişiklik gösterir, hatta tamamen faklı bir duygu durumu içinde olunabilir. Bazı kadınlar mutlu, enerjik, gebelik öncesindeki yaşamlarından hiç ödün vermeden gebeliği yaşarken, bazıları ise kronik bir yorgunluk hisseder. Bu sürecin nasıl geçeceği ise aslında kişinin gebeliğe hazır olup olmaması ile bağlantılı olan bir durumdur.

GEBELİĞE HAZIRLANMAK NE ANLAMA GELİR?

KORKU VE ENDİŞELERİNİ FARK ETMEK: Anneliği düşünen kadında korku ve endişe söz konusu olabilir. Öncelikle kadının korku ve endişelerini iyi tanıması gerekir. Bu korku duygularının gebelik sürecinden mi, doğum sahnesinden mi yoksa çocuğuna iyi bir gelecek sağlayabileceğine olan endişesinden mi meydana geldiği belirlenmelidir. Tespit edilen sebebin çözüme ulaşması daha kolaydır. Evlilik ile ilgili endişeler varsa, bebek evliliği kurtarmaz, aksine daha da zor bir hale getirebilir, bu nedenle bebeğe karar vermeden önce mutlaka bir çift terapisi alınmalıdır. Korkular, doğum ya da gebelik süreci ile ilgiliyse kadın doğum uzmanı ve bir psikoloğun da desteği ile çözüm çok kolay olabilir.

EŞLERİN ORTAK KARAR ALMALARI: Gebeliğe hazırlanmak için eşlerin ortaklaşa karar vermeleri şarttır. Çiftin, hayatında önemli değişiklikler olacağını kabul etmeleri gerekir; hayatlarının, iş, kariyer, ekonomik yapı, soysal ilişkileri gibi alanlarda oluşacak değişikliklerin farkında oluşları ve bunlarla ilgili gerçekçi bir değerlendirme yapmaları doğru karar almalarını sağlar. Fakat bu karar kesinlikle ortak alınmalıdır. Çift çocuk yapma nedenlerini karşılıklı olarak bilmelidir. Amaç sadece bir çocuk sahibi olmayı isteme olmalıdır. Bazı durumlarda ilişkiye yenilik getireceği, yolunda gitmeyen ilişkiyi düzelteceği düşüncesi ile çocuk sahibi olmak istenmektedir. Bu durum çifte maddi ve manevi yük oluşturacağından bu yaklaşım kesinlikle yanlış olarak değerlendirilmektedir. Eşlerden birinin kararla ilgili tereddütleri varsa, bu karar iyice konuşulup tartışılmalıdır. Eğer çözüme ulaşılmıyorsa çiftin bu kararı bir profesyonel (psikolog, aile terapisti vb.) ile değerlendirmesinde fayda vardır.

PSİKOLOJİK OLARAK BEBEĞE HAZIR OLUŞ: Çocuğun yıllar içerisindeki ruh sağlığının ve psiko-sosyal gelişiminin üzerinde, aile ortamının yoğun etkisi tartışılmaz bir gerçektir. Bu nedenle doğacak bebek için eşlerin psikolojik olarak hazır olmaları önem arz eder. Çocuğun seçme şansı olmadığı anne babası ve mecburen katılmak zorunda olduğu, hayatının ilk evrelerini geçireceği bu aile ortamı onun geleceğinin belirlenmesinde en büyük adımdır. Eşler yeni gelecek aile bireyine karşı daha doğmadan sevgi dolu beklentiler içerisinde olmalıdırlar. Yani hamilelik planlanan, istenilen ve beklenilen bir durum olmalıdır. Yeni bebek onlara anne veya baba olma duygusunu hissettirecek ve anne babalar bu durumdan büyük bir keyif alacaklardır.

BABA ADAYININ GEBELİĞE HAZIR OLUŞU: Gebeliğe sadece anne adayının değil, baba adayının da hazır olması gerekir. Gebelik süresince eşinde oluşacak fiziksel ve ruhsal değişiklikler hakkında baba adayının bilgi sahibi oluşu çiftleri bu sürece hazır hale getirir. Gebelik döneminde anne adayı kendini çirkin hissedebilir, her şeye daha fazla alınır, insanlar arası ilişkilerde daha hassastır, ağlamaları başlamıştır. Bu duruma karşı baba adayı hazırlıklı olmalı, eşinin bu hassas dönemini göz ardı etmemelidir.

BİLGİ SAHİBİ OLMAK: Bebeğin zihinsel, fiziksel ve duygusal gelişimi hakkında bilgi sahibi olmak genellikle sonraki dönemlere bırakılır. Çocuklar büyüdükçe ve geliştikçe, o döneme ait gelişimler takip edilmekte, sorun çıktığında o soruna dair çözümler aranmakta ve yine genellikle geleneksel yöntemler tercih edilmektedir. Oysa çocuk gelişimi ve eğitimi başlı başına teknik bir konudur, bir bilimdir. Hatta birkaç bilim dalı bu konuyla ilgilenmektedir. İnsanın mizacı, bilişsel, duygusal ve fizyolojik gelişimi özellikle yaşamın ilk 6 yılında çok hızlı oluşur. Bu yıllar insan yaşamı yönünden çok önemlidir. Bu dönemde bebeği gelişim özellikleriyle tanımak ve gelişmesi için gerekli ortamı hazırlamak, ona destek olmak çok önemlidir. Bunu göz önünde bulundurduğumuzda anne babanın özellikle 0-6 yaşa ait gelişim özellikleri hakkında bilgi sahibi olmasının önemi görülmektedir.

GEBELİK DÖNEMİNDE YAŞANAN ENDİŞELER

Gebelik döneminde anksiyetemiz yüksek olabilir. Kuruntu, olumsuza fazla odaklanma ve felaket senaryoları sık görülür. Çevremizdeki birçok kişi bize doğum öykülerini anlatır. Oysaki aynı kişinin iki gebeliği de birbirinden farklı olabildiği gibi kimsenin gebelik öyküsü kimseye benzemez. Hamile kadın olumsuz öykülerden çok etkilenir. Olması gereken ilk kural başkalarının gebelik öyküsüne kulak tıkamak, internetten forumları okumamaktır. Gebelik bir hastalık değildir. Bu sebepten hekimin söylediği şekilde hareket etmek ve bu özel günlerin tadını çıkarmak gerekir. Doğumda ise asıl kural doğurtulmayı beklemek yerine doğurmaktır. Gebenin bedenine güvenmesi ve vakti geldiğinde bedeninin doğum sinyallerini vereceğini kendine sık sık söylemesi yararlı olur.

DOĞUM SONRASI DÖNEM

0-2 YAŞ DÖNEMİNİN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ VE ANNE BABA TAVRI

Yeni doğan bebeğin gelişimi ilk yılda çok hızlı olur. Bu dönemin en önemli özelliği bebeğin yetişkine bağımlı olması, o olmadan hayatını devam ettirememesidir. Bebek, fiziksel ihtiyaçları için doğuştan getirdiği bazı reflekslere sahiptir. Ancak refleksler tek başlarına (yani bir yetişkinin desteği olmaksızın) hayatını sürdürmeyi sağlayamazlar.

Bu dönemde bebeğin beslenmesi, temizliği, uykusu kadar önemli olan bir husus da bebeğin sevgi ve şefkatle sevilmesidir. Yapılan birçok araştırma bebeklik döneminde sevgiden yoksun bırakılan bebeklerin çok iyi bakılsalar bile duygusal bazı problemler yaşama olasılıklarının oldukça yüksek olduğunu göstermektedir. Hatta bazı durumlarda yine iyi bakılan çocukların sırf sevgiden yoksun bırakıldıkları için fiziksel ve zihinsel gelişimlerinin bile yeterli düzeye ulaşmadığı gözlenmiştir. İlk yılda bebeğin uyku, beslenme ve temizlik ihtiyacının düzenli ve yeterli karşılanması önem teşkil eder. Bebeğin ihtiyaçlarının zamanında ve yeterli karşılanması bebeğin dış dünyaya ve anneye olan güveninin ilk basamağını oluşturur. Bu yolla hem dış dünya ile ilişki kurmayı ve güven duymayı öğrenir hem de kendisine bakan, onu seven ve ihtiyaçlarını karşılayan kişiye bağlılık geliştirir.

İlk 2 yılda çocuğun bağlanabileceği bir yetişkinin olması önemlidir. Bu bağlılık çocuğun birey olmaya geçiş sürecinde etkilidir ve dış dünya ile ilişki kurmasında ihtiyaçlarının belirtmesinde ve karşılamasında bir araç olarak da kullanılır. Daha sonra kendi ihtiyaçlarını karışlamayı öğrendikçe ve becerileri geliştikçe birey olma özelliği gelişir. Bu dönemde de yetişkine olan bağlılığından kurtularak kendine güvenmeyi öğrenir, bağımsız bir birey olur ve sorun çözebilme yetisini geliştirir. Bebeklerin hareket becerileri geliştikçe, merakları ve çevreye olan ilgileri arttıkça çevreyle olan iletişimleri de artar. Özellikle bebeğin yürümeye başladığı 1 yaş civarında onu fiziksel zararlardan korumak amacıyla hareket etmesine, çevreyi keşfetmesine fırsat vermek bu dönemdeki sosyal, zihinsel ve duygusal gelişiminin desteklenmesi bakımından önem taşır. Bu dönemde çocuğu koruma düşüncesiyle çok müdahale etmek, durdurmak, dokunmasına, becerilerini denemesine izin vermemek ve engelleyici olmak hem çocuğun kendine güvenmesini olumsuz etkiler hem de becerilerini geliştiremez ve bu nedenle de bağımlı hissetme olasılığı artar.

Aynı şekilde 2 yaş civarında çocukların hareketliliklerinde ciddi bir artış gözlenir. Motor koordinasyonları artmıştır, birçok şeyi kendi kendilerine yapmak isterler. Bu dönemdeki destek, çocuğun deneyimleyerek öğrenmesini arttıracağı için hem zihinsel gelişim açısından hem de yine benlik saygısının gelişimi açısından büyük önem taşır. Yine bu dönemde çocuk ev eşyalarını ve çevresini tanıma ihtiyacındadır. Oyun oynama konusunda desteğe ihtiyaç duyar. Hareketli oyuncaklar ilgisini çeker. Sosyal olarak yeterince gelişmedikleri için yaşıtlarıyla oyun kuramazlar. Bu nedenle anne babayla veya kendilerinden büyük, kendisini idare edebilecek daha büyük çocuklarla oynarlar. Anne babanın çocukla oynaması sadece çocuğun oyun ihtiyacını karışlamak anlamına gelmektedir. Aynı zamanda ebeveynin çocukla kurması gereken iletişimi geliştirmek, çocuğu tanımak, duygusal gelişimini takip etmek açısından da oldukça önemlidir. Ayrıca çocuğu oyun sırasında gözlemlemek ve onun oyun arkadaşı olmak çocuğu tanımak için en kolay yoldur. 2 yaş civarında çocuk, anne ve babasına karşı ağlayarak her istediğini yaptırır hale gelebilir. Bu dönemde çocuklar ağlayarak istediklerini yaptırmayı öğrenirler. Anne ve babanın tutarlı davranışları, çocuk ağladığında sonucu ne olursa olsun geri adım atmamaları çocuğun ağlayarak istediklerini elde edemeyeceğinin bir göstergesi olur ve sağlıklı, ne yapması gerektiğini bilen, uyumlu bir çocuk geleceğe anne ve baba tarafından hazırlanır.

Tüm bu aşamaları başarı ile geçen, ortaklaşa kararlar alan, bebeğin doğuşundan sonra karşılaşacağı gerçekleri bilen ve bebeğin gelişim dönemleri ile ilgili araştırma yapıp bilgi sahibi olan her anne baba doğacak bebeğe ve dolayısıyla gebeliğe hazırdır.

Psikolog, Aile Danışmanı ve EMDR Terapisti
Pınar Ersöz Tezer

[fotogaleri=1271]