Dikkat eksikliği nasıl anlaşılır?

Çocuklarda dikkat eksikliğinin, ayına ya da yaşına göre beklenen odaklanmayı gösterememesi ile fark edildiğini belirten Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Uzmanı Pedagog Öznur Simav, dikkat eksiliğinin nasıl anlaşılacağını anlattı.

Dikkat eksikliğinin anlaşılmasında bireysel farklılıklar da olabilir. Aynı yaşta iki çocuk arasında gelişimsel açıdan farklılıklar olması doğaldır. Bir çocuk 11 aylıkken yürüyorsa diğer çocuk 14 ayda yürüyebilir.

Dikkat konusunda da bireysel farklılıklar olabilir. Ancak, sınıf düzeyinde gözlendiğinde diğer çocuklardan belli şekilde farklılık gösteriyorsa uzman tarafından değerlendirilmelidir. Çocuğun gelişimsel özelliklerini bilmek önemlidir. Hangi ayda ya da yaşta çocuktan beklentimiz ne olmalıdır? 1 yaşındaki bir çocuktan 10 dakika süre ile oyuncağı ile ilgilenip oynamasını bekleyemeyiz. 6 aylıkken bebeğimizin kuruluk alışkanlığı kazanmasını bekleyemeyiz. Gelişimsel süreç içinde ortalama 18 aylıkken kas kontrolünü sağlayabileceğini ve bunun belirtilerini anlamayı bilmeliyiz.

Bebeklerin dikkat süreleri

Bebeklerde dikkat süresi birkaç dakika ile sınırlıdır. Oyun guruplarına katılan bebeklerde, bebeklerin birbirlerinin davranışlarına dikkat ettikleri, arkadaşının elinde olan oyuncağı almak istedikleri gözümüze çarpar. Oyuncağı aldıktan kısa bir süre sonra mücadele verdiği oyuncağı bıraktığını görürüz.

Erken çocukluk döneminde, işitme sorunu olmayan çocuğun, öğretmenin yönergelerine karşı umursamaz olması, yönergeyi anladıktan sonra yapmak üzereyken bir başka nesnenin ya da sıradan bir durumun ilgi alanına girmesi dikkat eksikliğini gösterir. Sınıfta grup çalışmalarından olan öykü anlatılırken, çocuğun yanındaki arkadaşının ayağına vurması, saçındaki tokayı çıkarmaya çalışması, yerinden kalkıp sınıfta dolaşması, öykü ile hiç ilgilenmemesi, öğretmeni uyarsa da çok kısa süre yerine oturup yine huzursuzlanması, kıpırdaması, sandalyesini arkaya doğru düşecek gibi hareketlendirmesi, başladığı etkinliği bitirmemesi, yaptığı resmi bir -iki çizik yapıp ‘bitti’ demesi...

İlk okul dönemindeki çocuklarda dikkat eksikliği

İlköğretim döneminde, kalemini sık sık düşürme, kalem açmak için yerinden kalkıp çöp kutusuna gitmesi, derste yanındaki arkadaşı ile sık sık iletişime geçmeye çalışması, konuşması, defterini, kitabını sıkça unutması, ilgisiz davranması, öğretmeni konu anlatırken göz göze iletişime geçmeden sağına soluna bakınması, soru yöneltildiğinde verilmesi gereken yanıtı verememesi ile anlaşılır.

Bebeklik döneminde dikkat eksikliği nasıl önlenir?

• Oyuncakla uzun süre ilgilenmesini sağlamaya çalışmak,
• İletişime geçerek bu süreyi uzun tutmaya çalışmak,
• Az oyuncakla uzun süreli oynatmak,
• Alınan oyuncakların hepsinin oyun odasında bulundurulmaması gerekir.

Çocukluk döneminde dikkat eksikliği nasıl önlenir?

• Çocukların tablet bilgisayar, televizyon, akıllı telefonlardan uzak tutulması,
• Çocuğa etkinlik yapması için verilen kağıtta yeterli doluluk sağlanıncaya kadar başka kağıt verilmemesi,
• Başladığı işi bitirmesi için yüreklendirmek ve bunu mutlaka yapılması gerekliliğine önem vermek,
• Bir konunun ya da oyuncağın detaylarına kadar ilgilenilmesini sağlamak,
• Çocuğun isteklerine her zaman olumlu yanıt vermemek,
• Bazı istekleri geciktirmek,
• Bireysel farklılıklara dikkat ederek, dikkat eksikliği olan çocukların öğretmene yakın yere oturtulması, arkalara oturtulmaması ve yanında çocuğun dikkatini dağıtacak arkadaşının bulunmamasına önem vermek,
• Her çocuğun kendi kapasitesini aşması için çaba göstermek ve sınıf düzeyini yakalayabilmesi için destek vermek, uzmanlardan yardım almak gerekir.
• Aile bu konuya gereken önemi vermezse sınıfla arasındaki makas gittikçe açılır ve derslerden kopma başlar ve çocuğun zaman içinde başka arayışlar içine girdiği görülebilir.

Ayrıca dikkat eksikliği başka nedenlere de dayalı olabilir, bunlar detaylandırılmalı ve gerekenler yapılmalıdır. Ailenin ‘bu çocukta dikkat eksikliği var’ dediği çocukta dikkat eksikliği olmayabilir. Birçok çocukta gereksiz yere ilaç kullanıyor olabilir. Çocuğun psikolojisini iyice anlayıp davranışların nedenlerinin ortaya çıkarılması ve ne olduğunun tespit edilmesi gerekir.