Dikkat eksikliği nasıl anlaşılır?

Çocuğunuzun dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu yaşadığından mı şüpheleniyorsunuz? Çocuk ve Aile Danışmanı Öznur Simav, DEHB hakkında merak edilenleri açıklıyor.

Dikkat Nedir?

Dikkat; belli bir konuya, olaya, noktaya kendini yöneltebilme becerisidir. Çocuklarda dikkatin gelişimi anne karnındayken başlar ve duyuların gelişimi ile dikkatin gelişimi birbirine paralel olarak gerçekleşir. Duyu organları gelişimini tamamlayınca çocuk dikkatini yöneltebilir duruma gelir ve dışarıdan gelen seslere karşı tepkide bulunabilir. Anne karnında yüksek seslere tekmeleyerek tepkide bulunur. Temposu düşük ve hafif seslerde hareketler daha yumuşak, yavaş ve huzurludur.

Bebek doğumu ile birlikte ışığa karşı duyarlıdır. Daha sonraları, ana ve parlak renkli nesneler dikkatini çeker. Gözleri ile hareketini takip eder, gelişimi ilerledikçe başını ve bedenini dikkatini çeken objeye doğru yöneltir. Daha sonraki gelişim sürecinde renkli, hareketli, parlak oyuncaklar çocuğun hoşlandığı objelerdir. Sesin aniden yükselmesi ve düşürülmesi de çocuğun ilgisini çeker. Yaşlara, hatta aylara göre bu guruptaki çocukların dikkat süre ve yoğunlukları farklıdır. Çocuk büyüdükçe süre ve yoğunluk artar. Bu nedenle dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) teşhisi konamaz.

Ne Zaman Ortaya Çıkıyor?

Çocukla başa çıkamamak belki bir grup için belirleyici olabilir. Anaokulu çağlarında dinleme, belli bir konuya odaklanabilme, başladığı bir etkinliği tamamlayabilme özelliği, şarkı söylerken gruba uyarak oturabilme genellikle dikkat gelişimi ile ilgilidir. “Çocuk yaşına uygun olarak belli bir süreyle kendini yapılan etkinliğe verebiliyor mu?” Bu konu uzmanlarca, çocuğun ailesi ve öğretmeni ile birlikte değerlendirilmelidir.

DEHB olan çocuklar 7 yaşına gelmeden kendilerini belli ederler. Bu çocuklar, yaşıtlarından daha kısa süre dikkatlerini yoğunlaştırabilirler.

• Elleri ve ayakları durmaz.

• Anlatılan bir şeyi dinlemekte sabırsızdırlar.

• Sık sık yerlerinde kalkarlar.

• Konuşmayı bölmek isterler.

• Soru yöneltildiğinde soru bitmeden cevabını verme durumuna geçerler.

• Yönergelere kendilerini veremediklerinden dolayı yanlış ya da eksik yaparlar.

• Başladıkları bir etkinliği bitirebilme sabırları yoktur.

• Sınıf ortamında arkadaşları ile konuşmak ya da değişik sesler çıkarmak isterler.

• Eşyalarını sıklıkla unuturlar, kaybederler.

• Sıra bekleyecek sabırları yoktur.

• Herhangi bir etkinlik esnasında sık sık bahaneler bularak kalkmak ister; su içeceğim, tuvalete gideceğim gibi sözler duymamız mümkündür.

Sosyal Hayatlarında Sıkıntı Yaşayabiliyorlar

Dikkat eksikliğinin dürtüsel olduğu, bir kısım çocuklarda beyinde planlanmayan hareketlerle de kendini gösterir. Beklenmedik şekilde ortaya çıkan bu davranışlar sorun yaratabilir. Çocuklarda mimiklerin anlaşılamaması ve karşıdan gelen etkiye karşın uygun ya da beklenen tepkilerin oluşamaması sorun yaratabilir. Kendi dikkati kısa süreli ya da yoğun olmadığından çevresindeki arkadaşlarını rahatsız etmesi, dalgın olup uyaranlara karşı duyarsız olması sorun yaratabilir.

Bu tip çocuklar, 0-3 yaş döneminde daha çok bireysel bakım ve güven duygusunun kazandırıldığı dönemi yaşadıkları için toplumla ilişkileri fazlaca sorun yaşatmaz. Arkadaş ve erken çocukluk eğitim kurumlarının gündeme gelmesi ile sorunlar kendini göstermeye başlar.