İnme - felç sonrası beyin nasıl iyileşir?

İnme, acil tıbbi müdahale gerektirir. Bu nedenle, hızlı hareket edebilmek için felç belirtilerini bilmek çok önemlidir. En yaygın inme belirtileri arasında felç, özellikle vücudun bir tarafındaki kol, yüz ve bacakta uyuşma veya güçsüzlük, konuşmada veya konuşmayı anlamada sorun, bilinç bulanıklığı, geveleyerek konuşma, karanlık, bulanık veya çift görme, yürüme zorluğu, denge veya koordinasyon kaybı, baş dönmesi, şiddetli ve ani baş ağrısı yer alabilir. Hızlı tedavi ile beyin hasarı, uzun vadeli sakatlık hatta ölüm riski önlenebilir.

Nasıl tedavi edilir?

Acil servise gidildiğinde hızlıca tomografi veya diffüzyon emar (MRG) çekilir. İnme tanısı konulduğu anda tedavi süreci başlar. Tedavi inmenin nedenine bağlı olarak planlanır. Bu süreçte ilk tıbbi veya girişimsel tedaviler uygulanabilir. Erken dönemde hastalar acil servis sonrası inmenin nedenine ve şiddetine göre yoğun bakım, nöroloji veya beyin cerrahisi kliniklerinde tedavi edilmesi gerekebilir. İnme tedavisinde yapılan fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları nöro-rehabilitasyon uygulamaları olarak tanımlanabilir. İnmenin sebebine göre örneğin damar tıkanıklığına bağlı inmelerde, damar açıcı tedavi uygulanabilir. Kanamaya bağlı inmelerde ise bazı durumlarda beyin cerrahisi uzmanı tarafından ameliyat yapılması gerekebilir.

Fizik tedaviye ne zaman başlanmalıdır?

Felç geçiren hastanın fizik tedavi ve rehabilitasyon sürecine, hastanın nörolojik durumu stabil olur olmaz inmeden sonra ilk günler veya ilk haftadan itibaren başlanmalıdır. İnme sonucu felç gelişen, fonksiyonel kayıpları ve inmeye eşlik eden diğer sağlık problemleri olan hasta, henüz nöroloji servisindeyken fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı tarafından değerlendirilerek kapsamlı fizik tedavi programına alınmalıdır. İlerleyen süreçte hastanın ihtiyacına göre hastanede yatarak veya ayaktan fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları sürdürülür.

Fizik tedavi uygulamaları türleri nelerdir?

İnme (felç) tedavisinde fizik tedavi ve rehabilitasyon programı, hastanın ihtiyaç ve gereksinimlerine göre özel olarak planlanır.

Egzersizle tedavi

İnme sonucu bir taraf kol ve bacakta hiç hareket yok ise öncelikle pasif eklem hareket açıklığı egzersizleri yapılır. Bu egzersizler sırasında duyuyu arttırmak ve hareket ortaya çıkartmak amacıyla çeşitli uyarı yöntemleri ve teknikler kullanılır. Hastada istemli kol ve bacak hareketleri başladıkça daha aktif egzersizlere doğru geçilir. Kas kısalıklarını, eklem katılığını ve spastisiteyi önlemek amacıyla germe egzersizleri yapılır.

Hasta en erken dönemde yatak kenarında oturma pozisyonuna alınır ve gövde kontrolü artırılmaya çalışılır. Kas kuvvetinin ve gövde kontrolünün artması ile beraber ayakta durma ve yürüme egzersizlerine başlanılır. Hastada denge bozukluğu oluşmuşsa denge hissini artırıcı egzersizler yapılır.

Solunum fizyoterapisi

Solunum kaslarını güçlendirmek ve balgam atımını sağlamak için solunum fizyoterapisi uygulanır. Yutma güçlüğü çeken hastalarda yutma değerlendirmesi sonucu hastanın beslenmesi düzenlenir ve yutma rehabilitasyonuna başlanır. Konuşma zorluğu yaşayan hastalarda ayrıca konuşma terapisi uygulanır.

İlaç, atel, botoks, ortez uygulamaları

Kas sertliği-spastisiteyi önlemek için egzersiz, ilaç ve istirahat atelleri kullanılabilir. Eğer bu tedaviler yeterli olmazsa botulinum toksin (botoks) enjeksiyonları uygulanabilir. Fonksiyonelliği azalmış uzuvlarda eklem tutukluğunu önlemek ve yürüyüşü kolaylaştırmak için el ve ayağa takılan cihazlar (ortez) kullanılabilir.

Robotik fizik tedavi

İnme tedavisinde fizik tedavinin her aşamasında robotik fizik tedavi cihazlarından faydalanılır. Robotik fizik tedavi ile birlikte hastanın tedaviye katılımı artar. Robotik fizik tedavi hastanın daha hızlı iyileşmesi ve daha çok fonksiyonunu geri kazanmasında oldukça faydalıdır.

Felç geçiren hastalarda fizik tedavi programının erken döneminde, hastaya uygun pozisyonlar verilerek ve sık pozisyon değiştirilmesi sağlanarak takip edilir. Hastada uzun süreli basıya bağlı yatak yarası gelişmemesi açısından bu çok önemlidir.

Ayrıca cilt bakımı, uyku periyotlarının düzenlenmesi, psikolojik ve sosyal destek sağlanması inme rehabilitasyonunda dikkat edilmesi gereken diğer hususlardır.

Felç tedavisinde amaç, hastanın yürüme ve el-kol kullanabilme fonksiyonlarını geliştirmek; düzgün konuşma-kendini ifade edebilme, kendi kendine bakım, beslenebilme ve tuvaletini yapabilmesini sağlamak; hastanın ailesel, mesleki ve sosyal yaşamına dönüşünü hızlandırmaktır.