Çocukla evde nasıl verimli zaman geçirilir?

Koronavirüs sebebiyle hepimiz evlere kapandık. Bu durum bize kendimizi ‘kapana kısılmış’ gibi hissettirse de şu günlerde bunu yapmamız şart ve herkes bu kurala uymalı. Çocuklar okula gidemiyor, anne babalar işe gidemiyor. Peki, ama bu süreci evde nasıl kaliteli bir şekilde değerlendirebiliriz? Eğitim bilimci yazar Dr. Bahar Eriş ile konuştuk.

Evet, zor günlerden geçiyoruz; ama belki de bu süreç hayatımızı gözden geçirmemiz için bir fırsat olur; ailenin, sokağa çıkma özgürlüğünün, birlikte olmanın önemi üzerine düşünürüz. Ne dersiniz?

Kesinlikle öyle… Ev, verimli zaman geçirmek için mükemmel bir ortam. Çocuğun yaşına ve ilgi alanına göre yapılacak sayısız etkinlik var. Kitap okumak, kitap yazmak, blog yazmak, resim yapmak, yapboz çözmek, enstrüman pratiği yapmak, müzik açıp dans etmek, kutu oyunları oynamak, kelime oyunları oynamak, bu zamana kadar izleyemediğiniz filmleri izlemek, internetten ücretsiz dersler almak, yabancı dili geliştirmek, atık malzemelerden bir şeyler üretmek, ailece sohbet etmek, arkadaşlara mektup yazmak, birlikte aile albümlerine bakmak, egzersiz yapmak, birlikte yemekler yapmak, bilimsel deneyler yapmak, hayal kurmak… Liste uzar gider.

Peki, internette neler yapılabilir?

İnternet de çok fazla imkân sunuyor. Meselâ TÜBİTAK bütün çocuk ve genç dergilerini online ücretsiz kullanıma açtı, her yaş grubuna göre bilim dergileri var. Çocuklara yönelik sayısız oyun, aktivite, film, kitap önerileri sosyal medya hesapları üzerinden paylaşılıyor.

İstanbul Oyuncak Müzesi de sanal müze gezintisi başlattı. Müze, internetten gezilebiliyor.

Ne güzel bir uygulama… Örnek olsun. Yurt dışında da benzer pek çok uygulama var şu an.

Sosyal medyada “Evde çok sıkıldık” diye yazanları da görüyoruz…

Sıkılmanın da kıymetini bilmek lazım. Biraz çocuklara kendi kendilerine kalma ve kendi çözümlerini geliştirme fırsatı tanımak gerek. Çocuklar boş kalabilmeyi öğrenmeli. Bu nedenle bırakalım, biraz da çocuklar kendi oyunlarını kursun, yaratıcı düşüncelerini harekete geçirsin, hayal güçleri su yüzüne çıksın. Serbest oyun çok önemli. Yani çocuk anne babanın güdümünde olmadan kendi kendine oynarsa birçok becerisi gelişir.

Bugünün hız ve haz odaklı dünyasında yavaşlamaya imkân bulamıyorduk. Çocuklar o aktiviteden bu aktiviteye koşturuyordu, aynı bizler gibi. Ne ironi ki bir virüs sayesinde ilk defa belki kendi iç dünyamızla baş başa kalacağız. Bu inziva ve yavaşlama belki yaratıcılığımızı, potansiyelimizi ortaya koymak için bir fırsat olacak. İnziva, verimlilik için harika bir fırsat. Newton yerçekimi yasasını ve Calculus’u veba salgını döneminde geliştirmiş meselâ. Shakespeare başyapıtlarından Kral Lear’ı böyle bir dönemde ortaya koymuş. Bir Newton ve Shakespeare olmamız şart değil; çocuğumuz da biz de kendi ilgi ve yetenek alanımıza odaklanmak için bu zamanı değerlendirebiliriz.

Peki, ya evde yalnız kalmak zorunda olan çocuklar?

Kamuda 12 yaş altı çocuğu olanlara idari izin verildi. O yaşın üstünde çocuklar, aileleri evden çalışmıyorsa veya sosyal destek mekanizmaları yoksa, yalnız kalacaklar. Özel sektörde çalışanlar için daha da zor. Bu süreç çocuğun özel ihtiyaçlarına, gelişim düzeyine, karakterine göre çok farklı sonuçlar doğurabilir. Yaş tek başına bir kriter değil; her çocuk farklıdır, her çocuk kendi hızında gelişir. Çocuk öz bakımını yapabiliyor mu? Güvenlik kurallarını ne kadar biliyor ve uygulayabiliyor? Bağımsız hareket edebilen bir çocuk mu? Çocuğuna göre bu süreç müthiş bir gelişim fırsatı da olabilir, sorunlara da yol açabilir. Normal koşullar altında 12 yaş üstü çocuk evde tek başına kalabilir, basit yemekler hazırlayabilir, talimat okuyup ona göre hareket edebilir, küçük kardeşi varsa ona bakabilir. Ama ‘normal’ nedir? Dediğim gibi, her çocuğun ihtiyacı farklıdır. Aile çocuğun ihtiyacına göre ev içinde güvenlik önlemlerini almalı. Ortamı çocuğun ihtiyacına ve bağımsızlık düzeyine göre hazırlamalı. İletişim kanalları açık olmalı. Acil durumlar için hemen erişebilecekleri birileri olmalı, sosyal destek mekanizmaları çok önemli.