1 milyon bebeğe 1 milyon kitap

Prof. Dr. Selçuk Şirin, Türkiye’nin ihtiyaçlarından doğan muhteşem bir projeyi ekibiyle birlikte hayata geçirdi. 1 Milyon Kitap projesiyle Türkiye’deki her eve bir ‘bebek kitaplığı’ ile ‘çocuk kitaplığı’ kurulması hedefleniyor. Kitap alabilenler, alamayanlara armağan ediyor. Bu proje Türkiye’nin geleceğini kurtarma projesi. Herkes destek olmalı… Proje vesilesiyle bir araya geldiğimiz Şirin ile 1 Milyon Kitap projesini ve kitapların çocuklar için neden hayati önemde olduğunu konuştuk.

Öncelikle böyle bir projeyi hayata geçirdiğiniz için çok teşekkür ederiz. 1 Milyon Kitap projesi nasıl ortaya çıktı?

İlki kişisel ikincisi bilimsel iki neden var bu projeyi ortaya çıkartan. Ben ilkokula bir köyde başladım, ortaokulu bir köyde bitirdim. Liseyi Türkiye’nin en başarısız ilinin en başarısız okulunda ikmale kalarak bitirdim. Ama biz beş kardeş o ortamdan çıkıp üniversiteye gittik. Çünkü ben doğduğumda bizim evde zengin bir kütüphane vardı. Sadece bizim evde değil, Hürriyet’e birkaç yıl evvel yazdığım gibi bizim köyde elden elde romanlar dolaşırdı. Sanıyordum ki bütün Türkiye böyle, ama üniversite sınavında yüzde 1’e girince anladım ki değilmiş. 1 Milyon Kitap projesine giden yol benim için böyle başladı ama bunun bir realiteye dönüşmesi bilimsel bir gerekçeye dayanıyor. Bir gelişim psikoloğu olarak çocuk gelişimine dair bildiğimiz en temel gerçek şu: İnsan hayatının en kritik dönemi ilk birkaç yıldır. Tıpkı yeni bir fidanı ilk ektiğimizde ona verdiğimiz cansuyu gibi, çocuklar doğduğunda onlara vereceğimiz destek de aynı. Belli bir fırsat penceresi vardır. O dönemi kaçırınca bir daha geri dönmek çok zordur. İşte çocuk gelişiminde de ilk 3 yıl böyle bir öneme sahip. Hem zihinsel hem de duygusal gelişim manasında ilk yıllarda çocuklarımıza cansuyu niyetine kitap okumak, onlarla kaliteli zaman geçirmek zorundayız. O nedenle 1 Milyon Kitap projesi bu dönemi temel alarak tasarlandı. Her bir 6 aylık dönem için bir özel kitap yazdık: 6 kitap, 36 ay.

Projenin amacı nedir? Türkiye açısından neden bu kadar önemli?

Ülkemizde geçen yıl 1.3 milyon çocuk dünyaya geldi. Daha doğdukları gün bu çocuklar iki farklı gruba ayrılıyor. Birinci grupta yaklaşık 300 bin çocuk var ve bu çocukların evinde yaşlarına uygun bir çocuk kitaplığı ve o kitapları okumaya hazır anne baba var. İkinci grupta yer alan 1 milyon çocuk ise bu iki kaynaktan da yoksun. Bu 1 milyon çocuk ilk defa kitapla okula başladıklarında tanışıyor. Bu iki grup arasında daha doğumda açılan makası, çocuklar okula başlayınca perçinleniyor ve maalesef bir daha da kapanmıyor. İlk gruptan gelen, yani evinde kitap olan çocuklar kelime hazinesi daha zengin oldukları için hem kendini daha iyi ifade edebiliyor hem de derslerde anlatılanları daha iyi anlıyor. 1 Milyon Kitap projesinin temel çıkış noktası bu iki grup arasındaki makası mümkün olduğu kadar daha fazla açılmadan kapatmak. Bunu sadece 6 kitaplık bir setle başarmak elbette mümkün değil. O nedenle arzum odur ki bu kampanya ile birlikte Türkiye’de ‘bebek kitaplığı’, ‘çocuk kitaplığı’ kavramları her anne babanın lügatine giren temel kavramlar olsun. Eğer biz çocuklarımıza bu kritik dönemde onların gelişimleri için gerekli zengin içeriği verebilirsek gerçekten de bir kuşağın geleceğini temelden şekillendirmiş, onlara daha güzel bir gelecek için en kritik yatırımı yapmış oluruz. “Bu proje bir kuşağın geleceğini şekillendirme projesidir” derken kastımız bu.

Proje içeriğinde neler var peki?

1 Milyon Kitap projesi Artisan’ın yürüttüğü bir sosyal girişimcilik projesi olarak hayata geçti. Uzun vadeli, devlet ya da başka fonlara muhtaç olmadan kendi kendine kaynak üretecek sağlam, sürdürülebilir yapı olsun istedim. Projenin temelinde yapılan satıştan elde edilen gelirle imkânı olmayanlara kitaplık kurmak fikri var. 1milyonkitap.com adresinden yapılan satışlarından elde edilen gelirle ihtiyaç sahiplerine ücretsiz kitap dağıtıyoruz. Siteye girdiğinizde sizi 4 seçenek bekliyor. İlk seçenek satın alma. Buraya tıkladığınızda online kredi kartıyla 75 liraya 6 kitaplık bir seti anında satın alabiliyorsunuz. Sitedeki ikinci seçenek ücretsiz talep formu. Bu formu dolduran herkesi ücretsiz kitap almak üzere sıraya koyuyoruz. Yaptığımız satış oranında seti bu listedeki kişilere ücretsiz olarak dağıtıyoruz. Eğer kitapları tamamen ihtiyaç sahiplerine göndermek isterseniz onun için de siteye ‘Havuza At’ seçeneği koyduk. O linki tıklayarak istediğiniz sayıda seti talep formunu doldurup sırada bekleyenlere gönderilmesi için havuza atabilirsiniz. Örneğin 10 set satın aldığınızda biz de sizin adınıza 10 set ekliyoruz ve böylece toplam 750 TL verdiğinizde 20 bebeğin ilk kitaplığı kurulmuş oluyor. Sitedeki dördüncü seçenek ise ‘Hoş geldin Bebek’ hediyesi. Burada amaç bebeklere verilen altın nazar boncuğu gibi hediyelerin yanına kitapları eklemek. Bu seçeneği kullanarak istediğiniz bir yakınınızın çocuğuna sertifikalı, isimli güzel bir set hediye edebiliyorsunuz. Böylece bir çocuğun ilk kütüphanesini siz kurmuş oluyorsunuz.

Her eve kitap girmesi neden önemli? Anne babalara temel mesajınız nedir?

Kitap olmayınca doğal olarak okuma da olmuyor ama kitap tek başına kendini okutmuyor. O nedenle bizim projemizin bir ayağı mümkün olan her çocuğa ilk seti ulaştırmak ise ikinci ayağı da anne babalara, çocuklar doğduğu andan itibaren onlarla kaliteli zaman geçirmenin kıymetini anlatmak ve bunu kitaplar üzerinden nasıl yapılacağının altını çizmek. Şu an çocuk doğuran anne babalar Türkiye’nin en eğitimli ebeveyn kuşağı. Ortalama eğitim seviyesi -bu kuşak anne babalar için- liseye yaklaşmış durumda. O nedenle herkes okuryazar ve herkes eline en azından okulda kitap almış durumda. Tek yapmamız gereken onlara çocuk gelişiminde kitapların önemini çok iyi anlatmak. Biz bunu sitede videolarla, yazılarla, grafiklerle yapmaya başladık. Amacımız okulöncesi dönemde “Zekâ demek, kelime hazinesi demektir” sözünü her bebek olan evde yankılandırmak.

Sette yer alan içeriklerde nelere yer verdiniz?

Setteki 6 kitaptan her biri bebeklerin gelişim seviyesine göre tasarlandı ve 6 aylık dilimlerle hazırlandı. İlk kitap ki adı da bu İlk Kitap, siyah beyaz ve karton baskı. Neden? Çünkü bebekler doğduğunda renkleri pek seçemez ama siyah-beyaz kontrastını çok iyi seçer. Karton, çünkü bebekler doğduklarında ilk dönem her şeyi ağızlarına götürüyor. Sonraki kitaplar boyut olarak büyüyerek devam ediyor. İkinci kitapta biraz görsel devamlılık var. Sonraki kitaplarda görsel ve sözel devamlılık artarak devam ediyor ve bebek 3 yaşına geldiğinde artık çocuk hikâye takip edebildiği için bir kurgu var. Bu arada kitap deyince abartmayalım. Aslında bu setteki kitapların tamamı bir fotoğraf albümü olarak tasarlandı. İlk başta birer kelime, sonra birer cümle, sonra çocuklar 2-3 yaşına gelince en fazla bir sayfada iki cümle var. Önemli olan kitap okumak değil, çocukla kitap üzerinden diyalog kurmak.

Anne baba ve eğitimcilere neler önerirsiniz?

Çocuklar doğdukları anda algıları açık ve öğrenmeye hazır bir şekilde dünyaya geliyor. Dolayısıyla bu ilk yıllarda, kabaca ilk 5 yılda yapıp ettiklerimiz çok önemli. “Peki, ne yapmalı?” diyorsanız yanıtı çok basit. Çocuğunuzun mizacını öğrenin, onun hassasiyetlerini hesaba katın ve ondan sonra da mümkün olduğunca kaliteli zaman geçirin. Kitaplar işte bu kaliteli zaman geçirmenin bir aracı. Önemli olan kitap okumak değil, kitap üzerinden çocuğunuzla güvene dayalı bir bağ kurmaktan söz ediyorum. Bu sevgiyle ilgiyle olan bir şey! Yoksa “Al çocuğunu her gün kitap oku, ona akıl ver!” gibi bir şeyden söz etmiyorum. Çocuk ilk sene kitapta ne yazdığını bilmez ama sizin hislerinizi, göz temasınızı bilir.

Bebek kitaplarıyla ilgili neler söylersiniz?

Kendi çocuklarım doğduğunda onlara kaliteli bebek kitabı bulmakta güçlük çekmiştim. Kaliteli bebek kitabı yok denecek kadar az ve var olanların çoğu çeviri ve pahalı. Bir karton kitap 20-30 lira. Öyle olunca da çok küçük bir kesim bu kitaplara ulaşabiliyor. 1 Milyon Kitap projesi bu fotoğrafı değiştirmek için yola çıktı. Amacım bebek doğan her evde bir bebek kitaplığı kurmak. Senede 6 milyon kitap demek bu! Benim bir öğretmen olarak bunu tek başıma yapmam imkânsız. O nedenle herkesi etrafındaki bebeklerle kitaplar üzerinden diyalog kurmaya davet ediyorum. Kaynağı olan herkesi 1milyonkitap.com adresine gelerek kitap almaya, kaynağı olmayan ebeveynleri de siteye girip ücretsiz kitap talep etmeye davet ediyorum. Bu proje bireysel satışlarla hedefe ulaşamayacak, o nedenle buradan tüm markalara ve kurumlara da bir çağrıda bulunuyorum. Gelin birlikte bu hayali gerçekleştirelim.