Oyuncakların dili

Çocuklar neden oyun oynar, hiç düşündünüz mü? Neden oyunu bir iletişim aracı olarak kullanırlar? Ve bu dili kullanırken anne babalarından ya da terapistlerinden ne isterler? 

Oyun, çocuk için gerçek bir ihtiyaçtır aslında ve çocuklar bunun farkında olup içlerinde olup bitenleri oyun yoluyla evde ebeveynlerine, terapi içinde ise terapistine anlatırlar. Bunu yaparken zihinsel bir boşalma yaşarlar ve deneyimlerini açığa vurmak için oyuncakların, rollerin ve mekânların sembolik anlamlarını kullanırlar. Öyleyse gelin hep birlikte çocukların kendilerini en iyi ifade ettiği oyunları ‘Deneyimsel Oyun Terapisi’ içinde bir görelim…

Çocukların oyuncak ve rol seçimleri çok önemlidir. Bu seçimler travmatik anılarına gömülü olan duygu ve algıların sembolik temsilleridir. Çocuklar kendilerini duygusal olarak etkileyen durumları sözel olarak ifade etme konusunda yetersiz kaldıklarından, deneyimlerinin onlar için ne anlama geldiğini sembolik ya da metaforik yöntemlerle daha kolay gösterebilirler. Metaforlar çok kıymetlidir , bir ifade bin söze bedeldir. 

Yaşadıkları kaygı ve korkuları fantezi oyunları ile maskeleyerek sergilerler. İçsel süreçleri dışarı yansıtırken metaforik ögeler kullanırlar. Örneğin “Ormandayız ve etrafımda böcekler var” diyerek oyun kurgulayan bir çocuk, “Korkuyorum” duygusundan daha öte bir şeyler anlatmaktadır. (kaygı, karmaşa, tehdit algılama, güvenlik yoksunluğu)

Bir metafor çocuk adına binlerce ifadeyi anlatabilir ve çocuğun yaşadığı travmatik deneyime dair ipuçları sunar. Ayrıca çocuk oyun esnasında herhangi bir sembolik ifadeyi kullanma konusunda ne kadar tutarlı olursa, o sembolik ifade o kadar geçerlilik kazanır. (Norton, 2009)

SEMBOLİK ANLAMLARIN KULLANIMI

Çocuk ilk kez oyun odasına girer ve oyuncaklara göz gezdirdikten sonra şöyle der: “ Bu kamyonun bir tekerleği kırık, bunu neden atmıyorsun?" (Dikkat edin, bu çocuk için ilk yansıtma bozuk bir oyuncak ve bu dinamiğin onun için kişisel bir anlamı var) Terapist çocuğa cevap verir “Evet, haklısın o kamyonun bir tekerleği kırık (çocuğun bakış açısını onaylar). Ve şöyle der: “Biliyor musun o kamyonun bir tekerleği kırık olmasına rağmen, o kamyon benim buradaki en sevdiğim oyuncaklardan biri.” (Bu bir düzeltici tepkidir ve verilen mesaj şudur: ‘ kabul görmek için mükemmel ya da kusursuz olman gerekmiyor’)

DENEYİMSEL OYUN TERAPİSİNDE KULLANILAN OYUNCAKLAR

Çocukların kendi hayatlarına dair çeşitli anlamlar taşımaktadır. Bunlar bir bebek, bebek evi, aile figürleri, hayvan figürleri, arabalar, otobüsler, uçaklar, kesici aletler, tamir aletleri, inşaat araçları, kum havuzu gibi çok çeşitli oyuncaklardır. Çocuklar ayrıca kendilerini resimlerle, hikayelerle ya da rüyalarla da çok rahat ifade edebilir, boya ya da oyun hamuru kullanabilirler. 

Ancak neyi seçmek istedikleri tamamen çocuğa bağlıdır. Bazı çocuklar kendilerine uygulanan şiddete dair korkularını oyuncak silah, bıçak, kılıçlarla oynayarak ifade ederler. Bu aletler, onların korunma ihtiyacını gösterir. Her oyun, çocuğun bakış açısından ve duygusal dünyasından bir hikâyeyi anlatır. Çocuklar bastırılmış duygularını açığa vurdukça terapide devam eden oyunların yerini gelişimine daha uygun oyunlar alır.

Oyun Terapisinde önemli olan şey terapistlerin çocuğun metaforlarına anlam vermesi, çocuğun kendini ifade etmesini desteklemesi ve metaforları oyun sürecine entegre etmesidir. Terapist çocuğa travmatik tepkilerini düzeltici tepkilere dönüştürmesinde fırsat vermeli ve gerektiği yerde çocuğu yüreklendirebilmelidir. Terapist, çocukların canlandırma ve drama yöntemleri aracılığıyla travmatik deneyimlerini yeniden yapılandırmalarına da olanak sağlamalıdır. Oyun, yeniden canlandırma ve drama yöntemleri aracılığıyla tekrarlandıkça, çocuklar maruz kaldığı travmanın kendi işlevsellikleri üzerinde yarattığı etkileri ve çektikleri acıyı daha kolay aktarabilir hale gelirler.