Obsesif çocuklar

Bizim ergen irisi son zamanlarda kendine özen gösterip, aynanın karşısından ayrılmaz oldu. Önceden saçını şöyle bir tarayan, aynalarla pek de barışık olmayan oğlum, şimdi her sabah saçını özenle tarıyor, kıyafetlerinin uyumuna dikkat ediyor. Çok sık yaptığı diğer bir şey de duş almak. Evet, onu küçüklükten itibaren her akşam duş almaya alıştırdık alıştırmasına ama bazen abartıyor gibi. Bir giydiğini bir daha giyinmek istemiyor, hemen kirli çamaşır sepetine atıyor.

Arkadaşlarının, akranlarının anneleriyle konuştum. Onların da bizimkinden pek farkı yok. Hatta işi abartıp, başkasının oturduğu yerde oturmayan, günde birkaç kez elbise değiştiren, defalarca ellerini yıkayanları da var.

Davranış Bilimleri Enstitüsü’nden Uzman Klinik Psikolog Açelya Şahin Fırat ile çocuklarda sık görülen davranışlar ve bunların obsesif hale dönüşmesini konuştuk.

Fırat’a göre, takıntılı davranışlar çocuklarda çok sık görülebiliyor. Çok erken dönemlerden itibaren belli bir oyuncağa veya kıyafete bağlanma, belli yemekleri yeme diğerlerini reddetme, kendi yatağı dışında uyumama, evinden başka yerde tuvalete girmeme vs. gibi birçok davranış da çocuklarda bulunabiliyor.

Ama hemen bunlara bakıp, onlara “obsesif ” damgası vurmayın. Özellikle küçük yaşlarda çocukların bunu yapması rutinlere olan bağlılık, biraz da olası belirsizlikler karşısında duydukları kaygıyı azaltmak.

Bu durumda da siz aileler, en iyisi fazla onların üzerine düşmeyip, görmezden gelin. Çatışma konusu haline getirmek Açelya Şahin Fırat’a göre en önemli nokta.

Fırat, Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB) tanısı almış erişkinlerin üçte birinden fazlasında belirtilerin 15 yaşından önce başladığını, az da olsa 5 yaşından önce başlayan vakaların da olduğunun altını çiziyor. Fırat, araştırmalara göre çocukluk çağında OKB’nin başlangıç yaşı 7-12 arasında olduğunu söylüyor.

Patolojik olarak sorun olabilecek davranışları Fırat, şöyle sıralıyor:

• Gereğinden fazla el yıkama,

• Çok fazla banyo yapıp kıyafet değiştirme,

• Aynı soruları tekrar tekrar sorma ve devamlı sağlamasını yapma,
• Devamlı kontrol etme (ev ödevlerini yeniden okuyup tekrar tekrar yazma, oyuncaklarının yerinde olup olmadığına defalarca bakma vs.),

• Yaptığı birçok aktiviteyi belli sayıda yapma ve tam doğru olana kadar tekrarlama,

• Eşyaları belli bir düzende yerleştirme ve bir şeyin yeri değiştiğinde öfkelenme.

Bu arada takıntılı davranışlar çevrenin ilgisini çekecek düzeye ulaşıp, çocuğun yaşamını olumsuz yönde etkiler hale geldiyse yardım alınması en doğru karar. Takıntılar için fazla zaman harcıyor ve okula gitmek için bir türlü evden çıkamıyor, temizlik takıntıları nedeni ile defalarca ellerini yıkamaktan cilt sorunları yaşıyor veya arkadaşları ile ilişkisi azalıyor ise mutlaka bir ruh sağlığı uzmanına başvurmak şart. Uygulanacak tedavi yöntemleri çocuktan çocuğa farklılık gösterse de çoğunlukla hem medikal hem de psikoterapötik müdahalelerin bir arada olması iyileşme sürecini hızlandırıyor.

Bütün bunlardan sonra ne fazla paniğe kapılın ne de görmezden gelin. Sessizce, çatışmaya girmeden, çocuğunuzu takip edin. Fırat’ın da dediği gibi iş ciddi boyuttaysa, yani takıntılarını gerçekleştirmek için evden çıkmıyor, hayatını etkiliyorsa aman dikkat! Ama tekrarlayan davranışları var diye alıp hemen “obsesif” takıntısı var diye de damgalamayın.