Ergenlik ve cinsellik-2

İstanbul Üniversitesi Psikoloji Bölümü Gelişim Psikolojisi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Sema Karakelle ile çocuklarda cinsellik konuşmaya devam...

Her şeye rağmen 5 yaşlarında çocuklar, genel olarak cinsiyet rolleriyle ilgili kalıp yargıları (kızlara/erkeklere uygun meslekler, etkinlikler ve oyuncaklar gibi) edinmişlerdir ve kendi cinslerine uygun rol davranışlarını gösterebilirler. Ancak bu yaşlar aynı zamanda “hayatın oyunla keşfedildiği” yaşlardır. Dolayısıyla her oyuncağın veya her rolün denenmeye değer olduğunu her zaman akılda tutmak gerekir.

Karşı cinse ilgi ilköğretimin ikinci yarısında başlıyor

Orta çocukluk boyunca, okul hayatının da başlamasıyla cinsiyet rolleri ve cinsiyete ilişkin kalıp yargılarla ilgili bilgi ve deneyimler de zenginleşir.
Aynı zamanda, hem biyolojik faktörlere ve hem de çevresel etkilere bağlı olarak kızlar ve erkekler arasında tipik farklılıklar görülmeye başlanır. Her iki cinste kendi cinsiyetinden akran gruplarına odaklanır ve sosyal becerileri açısından da gelişirler.

Aynı zamanda ilköğretimin ikinci yarısından itibaren karşı cinse duyulan ilginin de başladığını gözleriz. Bu dönemde yetişkinlerin kız ve erkek çocuklara yönelik tutum, beklenti ve davranışları arasında farklılıklar olduğu çeşitli araştırmalarla ortaya konmuştur. Örneğin erkek çocuklara daha fazla bağımsız davranma fırsatı verilir; kız çocuklar ise kendi kararlarını almak için daha az yüreklendirilir. (Tenenbaum&Leaper, 2003). Hem öğretmenler ve hem de anne babalar erkekleri bilgi ve başarıları için, kızları ise söz dinledikleri için daha çok ödüllendirir. ( Good&Brophy, 2003)

Kızlarda bedensel ve hormonal değişiklik, erkeklerden 2 yıl önce ortaya çıkar

Ergenlik döneminin başında, cinsiyet hormonlarının etkin hale gelmesi, iskelet sistemi gelişimi ve cinsel olgunlaşmanın ortaya çıkmasıyla sonuçlanır. Örneğin erkeklerde testesteron hormonunun salgılanmaya başlanması, cinsel organların gelişimi, ağırlığın artışı ve ses değişimlerine neden olur. Kızlarda estradiol hormonunun salgılanmaya başlanması göğüslerin, rahmin ve iskelet sisteminin gelişimini sağlar.

Aslında her iki hormon her iki cinste de belirli bir düzeyde bulunur. Ancak, örneğin testesteron hormonu, ergenlik döneminde erkeklerde 18 kat artarken, kızlarda iki kat artmaktadır, estradiol için ise tam tersi geçerlidir. ( Nottelman ve ark. 1987). Kızlarda, hormonal ve bedensel değişimler erkeklerden yaklaşık 2 yıl kadar önce ortaya çıkabilmektedir.

Ergenlik döneminin sonunda, kız ve erkekler cinsel işlevlerini yerine getirebilecek fiziksel donanımı edinmiş ve karşı cinsle yakınlık kurabilecek duygusal olgunluğa erişmiş olurlar.

Ergenlik döneminden sonra uzunca bir süre cinsel gelişimle ilgili fiziksel bir değişim gerçekleşmez. Ancak orta yetişkinlikten itibaren kadınlarda menapoz dönemi başlar, böylece hormonal aktivasyon sona erer ve kadınlar döllenebilirlik özelliklerini kaybederler. Ancak erkeklerde, miktarı azalmakla birlikte sperm üretimi devam etmektedir.

Yetişkinlik ve hatta yaşlılık boyunca cinsiyet rolleri çeşitlenmekte ve yürütülüş biçimlerinde değişmeler olmaktadır. Örneğin cinsiyete bağlı diğer roller (karı/koca; teyze/dayı; anneanne/dede vb.) eklenir veya yaşın getirdiği sosyal beklentilere bağlı olarak kadınlık/erkeklik rolünü yürütme biçimleri değişir.