Çocuğun yaşına göre kitap seçimi nasıl olmalı?

“Yaşam boyu devam eden bir süreç olan eğitim, ailede başlar ve okul yaşantısıyla devam eder. Bu süreç içerisinde kitaplar, çocuk eğitiminde doğrudan rol oynayan bir araçtır” diyen Uzman Pedagog Nilüfer Evgin, çocukların yaşlarına göre kitap seçerken dikkat edilmesi gereken noktaları anlattı.

Çocuk ve kitap ilişkisi okuma yazmayı öğrenmekle değil, çocuğun kitapla tanıştığı dönem olan 0-6 yaşla başlar. Çocuk kitapları çocuğun zihinsel ve psikolojik gelişimleriyle doğrudan ilişkili, eğitici özelliğe sahip ürünlerdir. Kitaplar, çocuğun ahlak, sosyal yaşam ve insan ilişkileri açısından geliştirilmesinde en nitelikli araçlardır.

ÇOCUK KİTAPLARININ FAYDALARI

• Çocuk kitaplarının çocukların dil bilincini ve kelime dağarcığını zenginleştirmede (özellikle tekerlemeler, bilmeceler) büyük payı bulunmaktadır.
• Çocuk kitaplarının, çocuğun duygu ve düşünce dünyasının gelişimi ile eleştirel ve yaratıcı düşünme becerisi kazanması üzerinde de birçok katkısı vardır.
• Çocukların okudukları eserlerden edindikleri değer yargıları, yaşamları boyunca onlara rehberlik eder ve çocuğu hayata hazırlar.
• Çocuk kitaplarının çocuğa; iyilik, duyarlılık, yardımseverlik, dayanışma ve paylaşma, iyimserlik, toplumsal temel ilkeleri benimseme, görgü kuralları, sorumluluk, iş birliği, anne, baba, kardeş, arkadaş doğa ve hayvan sevgisini kazandırma, çalışmanın önemini kavratma, çocuğun yaratıcılığını ortaya çıkarma, algılama ve yorumlama yeteneğini geliştirme gibi fonksiyonları olmalıdır. 

YAŞA GÖRE KİTAP SEÇİMİ NASIL OLMALI?

Çocuk kitapları seçerken; çocukların dünyaya umutla ve gerçekçi gözle bakabilmelerini sağlayan, sosyal ve doğal çevre değerlerini önemsemeyi, ana eksen alan edebiyat ürünleri seçilmelidir. Konu ve resim seçimlerinde çocuğu gerçek hayattan koparacak, düşsel ve fantastik olanı gerçekleştirmeye yöneltecek etkilerin olmamasına dikkat edilmelidir. Ayrıca insan, hayat ve toplum hakkında kötü ve zararlı telkinler içeren yoz eserler ayıklanmalı ve çocuklardan uzak tutulmalıdır.

Çocuklarımızın yaşlarına göre kitap seçerken şu hususlara dikkat etmeliyiz:

0-3 YAŞ ARASI ÇOCUKLAR İÇİN KİTAP SEÇERKEN:

• Sesli, müzikli, parlak renkli,
• Tanıdık nesnelerin olduğu,
• Kelime sayısı az ve bol resimli olan (hayvan, eşya vb.),
• Yıpranmayacak şekilde kaliteli,
• Ellerinin boyutuna uygun,
• Dokunsal olarak uyaran kitaplar seçilmelidir.

Kitaplarla tanışma, dokunma, elde tutma ile başlar. Bu yaş grubunda kitaplar, çevreyi tanımasına, çevreyle ilişki kurmasına, dilinin gelişmesine, algılama kapasitesinin artmasına yardımcı olur.

3-5 YAŞ ARASI ÇOCUKLAR İÇİN KİTAP SEÇERKEN:

• İyi resimlenmiş,
• Kahraman figürleri olan masallar,
• Hayal gücünü geliştiren konuların önemli olduğu,
• Tanıdık durumların anlatıldığı,
• Nesneleri sınıflandırabileceği,
• Konuları sade, resimleri öyküyü anlatacak güçte olmalıdır.

Çocuğa okunan kitaplar, kişiliğinin temellerine katkı yanında öğrenme isteğini ve merakını tatmin etmeye, kavram gelişimine, soru sormaya teşvik etmeye yardımcı olmalıdır.

5-8 YAŞ ARASI ÇOCUKLAR İÇİN KİTAP SEÇERKEN:

• Gerçek hikayelerden alıntıları olan,
• Sadece iyi ve doğruyu değil, kötü-yanlış karakterleri de içeren,
• İlgi alanlarına giren,
• Güçlü hikayeleri olan,
• Kavram ve dil yönünden gelişmiş,
• Güçlü karakterleri olan,
• Tanıdık kelimeleri içeren,
• Yeni bilgileri öğreten,
• Okumayı yeni öğrenenler için kısa ve büyük harflerle yazılmış kitaplar olmalıdır.

Hayal gücünü kullanarak yorumlar yapmayı, yeni şeyler denemeyi, duygu ve düşünceleri tanımayı, dilini uygun kullanmayı sağlar.

8-12 YAŞ ARASI ÇOCUKLAR İÇİN KİTAP SEÇERKEN:

İyinin yanında kötüye de yer veren,
Yaratıcılığını motive eden, sonunu kendi tamamlayabileceği,
Çocuğun karakter ve zevkine uygun,
Sadece mesaj kaygısı taşımayan, beyin fırtınası yapabileceği,
Türkçenin uygun kullanıldığı,
Farklı kültürleri tanıyabileceği,
Duygusal macera türü, öğretici ya da mesaj vericiliği abartılı olmayan kitapları seçebiliriz.

İlgi alanına yönelik her yeni bilgi ve kahraman çocukları heyecanlandıracak, okuma isteğini artırmaya başlayacaktır. Heyecanlı maceralı olaylar ya da duygularını bulabileceği kitaplar ilgisini çekecektir.