Hayatı anlamlı kılan amaçlarımızdır

Bir insanın kendi gemisinin kaptanı olması gerekiyor. Amaçlı yaşamak aslında anlamlı yaşamaktır. Doğru hayaller kuracağız, doğru amaçlar edineceğiz. Bunun için de yüksek amaçlarımızın olması lazım. Çünkü insanın amacı ne ise insan odur.

Dur, düşün, yeniden başla ilkesi ile hareket edilmeli…

Pandemi etkisinde geçen 2020 yılından tüm insanlığın ders alması gerekiyor. 2021 yılında “Dur-düşün-yeniden başla” ilkesi ile hareket edilmeli. İnsanın bazen hayatta birikmiş stresi alıp mola verip yeniden yapılandırması lazım. Kişi eğer bunu yapamazsa o günü taşıyamaz. O günü taşıyamazsa,  yarını da kaçırır, ertesi günü de kaçırır. Geçmişi de çözemez. Depresif kişilerde en çok rastladığımız ya da takıntılı kişilerde en çok rastladığımız durum sorunlara odaklanmakta zorluk çekmeleri ve somut bir adım atmamalarıdır. Hep geçmişe takılıp niye böyle oldu, neden oldu demek ve gelecekle ilgili karamsar olmak yerine bunu alıp kabullenmek ve bunu yönetmemiz en doğru yöntem olacaktır.

Sorunlar düşman değil, engel gibi görülmeli…

Bu yöntem, şu anda üçüncü dalga psikoterapi olarak kullanılan terapi tekniklerinden biridir. Kişinin yaşadığı sorunları, travmaları yok etmek, düşman gibi görmek psikoterapide eski yaklaşımdı. Bu halk arasında da kötü örnek oldu. Bu sorunları düşman gibi görme yaklaşımıdır. Bu yaklaşım şu anda üçüncü dalga psikoterapilerde değişti. Sorunları düşman gibi görmeyeceğiz, aşmamız gereken bir engel olarak göreceğiz. Bunu nasıl aşarız? Bu madem önümüze geldi bunu kabullenelim benim bununla uğraştığım zamanları nasıl kazanıma dönüştürürüm diye kişinin düşünmesi gerekiyor.

Kriz hem tehlike hem fırsat içerir

Çince’de “kriz” kelimesi, tehlike ve fırsat sembollerinden oluşur. Biz bir kriz anında tehlikeye odaklanırsak ne olur? Huzurumuz kaçar, ruh sağlığımız bozulur. Enerjimiz ve zamanımız boşa gider. O halde biz bu krizi kabul edeceğiz, tehlike boyutu için gerekli önlemleri alacağız ama onun kazanım, fırsat boyutunda neler olduğuna neler kazandırdığına da odaklanmak gerekir. Bu durumda kriz bizi geliştirir çünkü İngilizce’de bir söz vardır: Ağrı yoksa kazanç yoktur diyor. Bizde de ‘Zahmetsiz rahmet olmaz’ derler. Acılar, büyümenin bir parçasıdır. Gelişmenin bir parçasıdır. Böyle gördüğümüz zaman o acıyı düşman gibi görmediğimiz için ruh sağlığımızı koruyarak hem de daha güçlü olarak mücadelemizi sürdürmüş oluruz.

Kayıpları düşünmek yerine kazanımlara odaklanılmalı

İnsanda var olan tahammül gücü çok önemli bir kavram. Geçtiğimiz yıl bir bakıma bireysel anlamda dayanıklılık eğitimi oldu. Pandemide bütün aile sofra başına oturma imkânı doğurdu. Bu fırsatı değerlendirsinler. Özellikle çocuklar için ailedeki o ortamı güzel hale getirmek için bir fırsata dönüştürsünler. Bunun için biz bir iki sene bazı yaşam tarzımızı değiştirelim. Yeni duruma bu şekilde uyum sağlayalım. Bunu yapabilenler, bu pandemiyi ruhsal sağlığını bozmadan aşabilecekler. Yapamayanlar keşkelerle, acabalarla vakit geçirenler kaybedecek. Şu anda en büyük düşman pandemide keşke şöyle olsaydı, keşke hiç başımıza gelmeseydi diye yakınmacı bir yaklaşım. Bazı kişilerde şöyle bir yaklaşım vardır: Acaba ne olacak, acaba aşı bulunacak mı bütün gün bunu düşünür. Biz aşı uzmanı değiliz ki. Oturup da altmış dakikamızın elli dakikası aşıyı düşünürsek yapmamız gereken birçok işi kaybederiz. Kısaca neyi kaybettik yerine bize ne kazandırdı diye düşünmek önemli.

Amaç ve anlam; ikisi bir aradadır…

Hayata dair amaçlar, hayatı anlamlı hale getirir. Amaçlı davranım şu anda modül haline getirildi. Yani bir kişinin sabah kalktığında günü planlaması gerekiyor. Amaç o açıdan çok önemli. Stratejik hedef olması lazımdır. Stratejik hedef olmadan kişinin amacı olmamış oluyor. Hedef, amaç, gaye hepsi aynı maksattır. Arapça’da iktisat kelimesi maksat kökünden geliyor. İnsan para yönetimi yapabilmek istiyorsa, planlı bir bütçe yönetimi yapmak istiyorsa önce amacını belirlemelidir. Ondan sonra önemli önceliklerini belirleyecek. Önem ve öncelik sırasına göre işini planlayacak. Onun için stratejik hedef planları olur. Bu zaman yönetiminin bir parçasıdır. Amaç kelimesi genellikle anlamla birlikte oluyor. Amaç ve anlam ikisi bir aradadır. Zaten bir anlam varsa amaç oluyordur. Bir insan anlam arayışı içinde olursa muhakkak ‘Hayatıma anlam katacak bir amacım olmalı’ diye düşünür. Pusulası, amacı olan bir gemi rüzgârları enerji olarak kullanır. Eğer amacı, pusulası yoksa rüzgârlar onu istediği yere sürükler.

Çocuklara plan yapmayı öğretmemiz gerekiyor

Kişinin mutlaka ne yapacağını bilmesi ve bir planı olması gerekir. Kişi günü planlayacak, geleceği planlayacak. Çocuklara bunu öğretmemiz gerekiyor. Bir insanın kendi gemisinin kaptanı olması gerekiyor. Kendi gemisinin kaptanı olmak için de önce hedefinin, planının olması gerekiyor. Amaçlı yaşamak aslında anlamlı yaşamaktır. Anlam arayışı da sadece insanda vardır. Hayvanların genetik yapısını veya davranışlarını inceleyin. Yemek, içmek, üremekten başka amaç yoktur onlarda. İnsanın hayvandan bir farkı var, insan soyut düşünebilme kabiliyetine sahiptir. Hayvan sadece somut düşünüyor. Bazı fizyolojik ihtiyaçlarını karşılıyor ama insanın psikolojik ihtiyaçları vardır. Amaç arayışı, anlam arayışı vardır insanda. Bunun içinde muhakkak o anlam arayışı içinde insana annenin, babanın çocuğa verebileceği en önemli şey hayatta uğrunda yorulacak, çalışacak bir amaç belirlemektir. Mesela hayatın sonuna geldiği zaman nasıl bir insan olmak istiyor, nasıl anılmak istiyorsun? Hayattan nasıl bir iz bırakarak geçmek istiyorsun? Sadece yemek, içmek, üremek, kendi çıkarı için çalışan bir insan mı olacaksın yoksa erdemli biri olarak mı hatırlanmak istersin?

Evde duygu yatırımı nereye yapılıyor?

Evde duygu yatırımı neye yapılıyorsa amaç ve kutsal odur. Kalbimizde en tepede ne varsa aslında amacımız odur. Bir ailede evde en çok neye önem veriliyorsa para mı, şöhret mi, makam mı, servet mi neyse evin kutsalı odur. Ona tapılıyordur, amaç odur. Onun için evde duygusal yatırımımızı en çok neye yaptıysak bizim amacımız, kutsalımız odur. Buna dikkat edilmesi gerekiyor.

İnsanın amacı ne ise insan odur

Yüksek fikirleri, yüksek değerleri olan kişiler ancak çağı yakalayabilecek kişiler olacaktır. O da yüksek değerli kişiler olacaktır. Sadece kendi çıkarını düşünen değil aynı zamanda ailesinin çıkarını düşünen, vatanının çıkarını düşünen, insanlığın çıkarını düşünen, varoluşu düşünen insanlar olursa ideal insan olur. İnsanlık hayal kurar. Doğru hayaller kuracağız, doğru amaçlar edineceğiz ve bunun için yüksek amaçlarımızın olması lazım. Amacı olan bir kimsenin satın alma davranışı bile değişiyor. Somut amaçlar değil, yüksek idealler, yüksek amaçlar onun için ego idealimiz nedir bunu soralım kendimize. Benlik amacımız ne? İnsanın amacı ne ise insan odur.