5 adımda tüp bebek tedavisi

Tüp bebek tedavisi kişiye özel yaklaşım gerektiren bir tedavidir fakat temel bir protokol ışığında planlama yapılır. Tedaviye başlayacak olan çiftlerin hangi aşamalardan geçeceğini 5 adımda şu şekilde sıralamak mümkün.

Muayene, yapılması gereken testler ve doğru teşhis

İlk görüşmede tedaviye başlamak isteyen çifte kısırlığın sebepleri anlatılır ve yapılacak testler konusunda detaylı bilgi verilir. Bu görüşmede hem kadın hem erkeğin bulunması bilgilendirme ve soruların cevaplanması için önemlidir. Kliniğe gelirken hastadan o zamana kadar yapılmış olan tüm tetkiklerini, varsa rahim filmini, geçirilmiş operasyonlara ya da önceki tüp bebek tedavilerine ait raporlarını beraberinde getirmeleri istenir. Ayrıca çiftlerde kalp hastalığı, diyabet gibi farklı bir kronik hastalık varsa bunlarla ilgili rapor ve bilgilerin de doktora ulaştırılması gerekmektedir. İlk muayene için adetin belli bir gününde olma zorunluluğu yoktur. Herhangi bir günde de bu değerlendirme yapılabilmektedir. Ayrıntılı jinekolojik muayene ve ultrasonografinin ardından gerekli görülürse ek testler istenebilmektedir. Hedef öncelikle çocuk sahibi olmayı engelleyen problemleri ortaya koymaktır. Muayene ve test sonuçları doğrultusunda teşhis konulur, hasta için uygun olan tedavi şekli seçilerek doğru zamanlama oluşturulur.

Yumurta büyütme tedavisi

Anne adayı adetin ikinci ya da üçüncü günü muayeneye gelir ve ultrasonda yumurtalıkların durumu değerlendirilir. Hastanın durumuna göre o gün içinde hormon değerlerine de bakılabilir. Sonuçlara göre, hastanın yumurtalıklarının uyarılarak çok sayıda yumurta gelişimini sağlamak amacıyla bazı hormon ilaçları verilir ve ilaçlarla ilgili hastaya bilgilendirme yapılır. Kullanılacak hormon iğneleri ile yumurtalıklar düzenli bir şekilde uyarılır ve çok sayıda yumurta gelişimi sağlanır. Gelişen yumurta sayısı tedavide başarı şansını doğrudan etkilemektedir. Bu nedenle hormon iğnelerinin başlangıç dozu kadının yaşı, kilosu ve önceki tedavilerine göre belirlenir. Yumurta gelişim takibi kandaki östrojen düzeyi ve ultrasonografideki yumurta sayısı ölçülerek yapılmaktadır. Yaklaşık 8-10 gün süren hormon iğnelerinin kullanımının ardından yumurtaların en büyüğü 18-20 mm boyutlarına ulaştığında çatlatma iğnesi uygulanır.

Yumurta toplama, sperm seçimi ve embriyo takip süreci

Bir tüp bebek tedavisi içerisinde geliştirilen yumurtaların dış ortama alınmasına yumurta toplama işlemi denmektedir. Çatlatma iğnesinden yaklaşık 34-36 saat sonra yumurtalar, genel anestezi altında kısa süreli bir cerrahi işlem ile vajinal yoldan toplanır. Yumurta toplama işlemi genel anestezi altında yapılan ağrısız ve yaklaşık 10 dakika süren bir işlemdir. İşlemin ardından 2 saat kadar klinikte dinlendikten sonra hasta evine dönebilmektedir. Laboratuvar ortamına alınan yumurtalar mikroenjeksiyon işlemi için hazırlanır. Erkek hastadan mastürbasyon yoluyla alınan sperm laboratuvara iletilir ve burada gerekli işlemlerin ardından dölleme işlemine geçilir. Yumurtalar laboratuvarda mikroskop altında değerlendirilir, uygun olan seçilmiş spermlerle döllenerek embriyo gelişimi için gözlem altına alınır. Dölleme işlemi sonrası yumurtalar inkübatör adı verilen özel cihazlar içerisine alınır ve embriyo gelişimi günlük olarak takip edilir. Günlük takiplerin amacı rahme tutunma olasılığı en yüksek ve en kaliteli embriyonun seçilmesidir.

Transfer işlemi ve tutunmayı destekleyici ilaç tedavisi

Embriyo transferi tedavinin en kısa fakat en önemli aşamasını oluşturmaktadır. Genellikle ağrı ve acı hissedilmeyen transfer işleminde çok nadir durumlarda anestezi kullanılmaktadır. Transfer işlemi embriyo sayısına, gelişimine, yaşa, geçmiş deneme sayılarına ve diğer pek çok parametreye göre yumurta toplama işlemi sonrası 2 ila 6. günler arasında gerçekleştirilmektedir. Belirli bir olgunluğa erişmiş olan embriyo özel bir katater yardımıyla rahim içerisine yerleştirilir. Transfer sonrası eğer halen laboratuvarda gelişimi devam eden iyi kalite embriyolar mevcutsa bu durum çiftlere iletilir. İstenmesi halinde embriyolar dondurularak daha sonra kullanmak üzere saklanabilir. Transfer sonrası embriyonun rahim içerisine tutunmasının desteklenmesi için ilaç tedavisine başlanır. Genellikle tedavi süresince kullanılan hormon iğneleri ve haplarına transferden sonra da devam edilir. Embriyo transferi sonrası göğüslerde hassasiyet, pembe kahverengi lekelenmeler ve kasıkta ağrı görülebilir, bunlar normaldir. İşlemden sonra hasta merkezde yarım saat istirahat etmelidir. Evdeki 1 günlük dinlenme sürecinden sonra ağır kaldırmaktan ve ani hareketlerden kaçınarak günlük yaşamına devam edebilir. İşe gidebilir, seyahate çıkabilir. Şehir dışından gelen çiftlerin transfer sonrasında 2-3 saatlik mesafelere yolculuk etmesinde sakınca bulunmamaktadır. İşlem sonrası ilaç kullanımı hasta tarafından sonraki günlerde doğru bir şekilde uygulanmalıdır. Sigara, kahve ve alkol kullanılmamalı, test gününe kadar cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır. Hastaya hafif tempoda yürüyüşler ve sağlıklı beslenme tavsiye edilir.

Gebelik testi ve sonuç

Tüp bebek tedavisine başlayan ve süreç sonuna gelen çiftlerin en fazla heyecanlandığı aşama test aşamasıdır. Transfer işleminden 11 gün sonra anne adayına gebelik testi uygulanır. Bu test kan örneği alınarak yapılmaktadır. Bazı durumlarda iki gün sonra testin tekrarlanması istenebilir. Ev tipi idrar testi ile de gebelik öğrenilebilmektedir ancak bu testler kesin sonucu yansıtmayabilir. Bu nedenle gebeliğin anlaşılması için kan örneği alınarak uygulanan gebelik testi yapılmalıdır. Tüp bebek tedavisi sonrasında gebeliğin kesin olarak söylenebilmesi için test sonucunda çıkan değer en az 10 mlU/ml olmalıdır. Hamileliğin ilk dönemlerinde bu değer iki günde bir artar. Her ölçümde önceki değerin iki katı kadar sonuç alınabilir. Kesin olarak gebelik tanısı konulabilmesi için kandaki gebelik değerinin yüksek çıkmasından sonra ultrason görüntülerinde de gebelik kesesinin görülmesi gerekir, daha sonra da anne adayları bebeklerinin kalp atışını dinleyebilir.