Çocuklarda mide bulantısı neden olur, nasıl geçer?

Mide bulantısı ağrısız, hoş olmayan kusma hissine yakın olarak tanımlanan belirsiz bir şikayettir. İzole mide bulantısı diyebilmek için eşlik eden bir başka patoloji veya kusma olmaması önemlidir. Genellikle mide üstü alan (epigastriumda) lokalizedir, ancak boğazda veya baş üzerinde de algılanabilir.

Mide bulantısı genelde kimyasal uyarı veya harekete bağlı gelişebilen tam olarak sebebi açıklanamayan bir durumdur. Harekete bağlı mide bulantısı hissine sebep olarak stres, duygu ve korkunun işlenmesinden sorumlu olan geniş bir beyin alanları saptanmıştır. Yani beyinde pek çok alan mide bulantısı ile ilişkilidir.

Mide bulantısının nedeni psikolojik olabilir

Organik bir neden tanımlanmadığında, kronik mide bulantısı tarihsel olarak "psikojenik mide bulantısı" olarak sınıflandırılmıştır. Bu terim "fonksiyonel mide bulantısı" veya "kronik idiyopatik mide bulantısı" olarak da söylenebilmektedir. Bu tür mide bulantısı kişide son derece rahatsız edici ve bazı aktivitelerde zorlanmaya neden olur. Bu durum önemli derecede okul ve iş devamsızlığına neden olabiliyor.

Genelde bu çocuklarda migren, otonomik bozukluklar, uyku sorunları, yorgunluk ve anksiyete bulunur. Genel olarak,  psikolojik stresin anksiyeteye bağlı bulantıya veya mevcut bulantının alevlenmesine neden olabileceği görülmektedir.

Bazı hastalarda mide bulantısı, gastroparezi ile ilişkili daha yaygın, spesifik olmayan mide-bağırsak semptomlarından biri olduğu için, gecikmiş mide boşalmasıyla ilişkilendirilmiştir. Diğer semptomlar arasında erken tokluk, yemek sonrası dolgunluk, şişkinlik, abdominal rahatsızlık ve kusma yer alır.

Tetikleyicilerin bolluğu nedeniyle, mide bulantısı hissinin mide bağırsak kanalından mı kaynaklandığı yoksa birkaç farklı sistemdeki bozuklukların bir sonucu mu olduğu belirsizdir. Mide bulantısının özelliklerini sorgulayan dikkatli bir klinik değerlendirme, sadece organik hastalığı dışlamak için değil, aynı zamanda altta yatan olası mekanizmaları önermek için de önemlidir. Kapsamlı bir sorgu ile şikayet ne zamandan beri mevcut, ağrı, şişkinlik, erken doygunluk, dolgunluk ve varsa kusma gibi beslenme sonrası şikayetlerin yanı sıra mide bulantısının spesifik özelliklerini ele almalıdır. Migren, ortostatik intolerans, kronik yorgunluk, uyku bozuklukları ve psikolojik hastalık gibi ilave bozukluklar dikkatle değerlendirilmelidir. Ailede migren baş ağrısı öyküsü veya diğer fonksiyonel bozukluklar, kronik idiyopatik mide bulantısı teşhisini daha da destekleyebilir.

Çocuklarda mide bulantısını önlemek için evde neler yapılabilir?

Mide bulantısı çocuklarda giderek artış göstermektedir. Genelde altta patolojik bir tanı almaz ve bu şikayet uzun sürebilir. Şikayet spesifik olmadığından ve tanı alınamadığından çocuklar gözlemde tutulur ve izlem yapılarak, olası patolojik sebepler araştırılarak tanı konmaya çalışılır.

Bulantının altta yatan patofizyolojisi tam olarak anlaşılmadığından, ampirik farmakolojik tedavi her zaman etkili değildir. Genelde tanı almadığından non spesifik tedaviler verilir. Özellikle stres ve migren tetikleyen faktörler ortadan kaldırılmalıdır. Migren varsa migren ilaçları hekime danışılarak kullanıldığında bulantıları azaltabilmektedir.

Mide bulantısının tedavisinde psikososyal yönler uygun şekilde ele alınmalıdır. Komorbid anksiyetenin yüksek yaygınlığı göz önüne alındığında, kronik mide bulantısı olan birçok hasta, psikologların katılımıyla multidisipliner bir yaklaşımı hak etmektedir. Göz önünde bulundurulması gereken özel müdahaleler, bilişsel-davranışçı terapi, hipnoterapi ve stresi azaltmaya çalışmak doğru olacaktır.

Zencefil de mide bulantısına iyi gelebilmektedir. Hekime danışılarak eğer patolojik bulgu saptanmamışsa bu konuda da öneri alınabilir.

Çocuklarda mide bulantısı için hangi durumlarda doktora gitmek gerekir?

Kilo kaybı, sabah baş ağrıları, kanlı kusma, kusma ile birlikte anormal sinir sistemi ilgilendiren şikayet ve bulgular var ise mutlaka ileri tetkik gereklidir. Aile veya kişisel geçmiş sorgulanmalı, eozinofilik özofajit / gastrit gibi alerjik bozukluklar ve inflamatuar bağırsak hastalığı, çölyak hastalığı ve Helicobacter pylori gastritis gibi kronik inflamatuar bozukluklar aile bireylerinde varsa çocuk açısından da bu hastalıklar dikkate alınmalıdır.

Çocuklarda mide bulantısı hangi hastalıkların belirtisi olabilir?

Özellikle gastrit, alerji, mide bağırsak hastalıkları, orta kulak ile ilgili sorunlar, safra kesesi sorunları, mide boşaltım sorunları, İrritabl bağırsak sendromu, İnflamatuar bağırsak hastalıkları, bağırsak parazitizmi, üriner sistem enfeksiyonları, depresyon, migren ve pek çok hastalık mide bulantısı yapabilir ama genel de eşlik eden başka şikayetler ve bulgularda bulunabilmektedir.