Bilinçsiz gıda takviyeleri kullanmanın zararları nelerdir, nelere dikkat etmeliyiz?

COVID-19 ile birlikte gıda takviyelerine talep arttı. Hatta bazı büyük marketler eczanede satılan gıda takviyelerini raflarına koymaya başladı. Bu durumun ticari boyutunu tartışmak benim konum değil ancak sağlık boyutuna biraz değinmek isterim.

Vitamin ve mineral alımında bilinçsiz artış olması bazı önemli sorunlara sebep olabilir. Besin takviyeleri vitaminlere ek olarak;  mineraller, şifalı bitkiler olarak bilinen bazı ekstraktlar veya diğer botanikler, enzimler ve diğer birçok bileşen içerebilir. Besin takviyeleri, tabletler, kapsüller, sıvı formlar, sakızlar, efervesanlar veya tozların yanı sıra içecekler dahil olmak üzere çeşitli biçimlerde piyasaya verilmektedir. Bazı popüler besin takviyeleri arasında D ve B12 vitaminleri, kalsiyum ve demir gibi mineraller, ekinezya, probiyotikler ve balık yağları gibi ürünler sayılabilir.

Güvenilir ürünleri tercih edin

Özellikle yardımcı maddeler çocuklara zarar verebilir. Örneğin efervesan tabletler suda çözünürken kabarcıklar oluşturur. Bu kabarcıkları aslında bize faydası olmayan asit ve baz olan yardımcı maddeler yapmaktadır. Bu asit ve baz çocuklara eğer güvenilir ürün değilse zarar verebilir. Bundan dolayı eczacı ve doktorun yazdığı ürünleri tercih etmeliyiz. Bu besin takviyelerinin etiketleri gözden geçirilmeli, eczacı ve hekime danışılarak doz ayarlaması yapılmalıdır. Etiket üzerindeki dozlar bazı özel durumlarda çocuk için az veya çok olabilir. Bu durum yağda eriyen vitaminler için önemlidir. A,D,E,K vitaminleri vücutta birikim yapabilir. Bu vitaminlerin aşırı alımı çocukta toksik etkilere sebep olabilir. Tabi bu vitaminlerin (A, D, E, K) eksikleri de olabilir bu durumda da hekiminiz uygun ayarlamayı yapacaktır.

Beslenmesi zayıf çocuklarda besin takviyeleri kullanılabilir

Bazı besin takviyeleri, çocuklar besleyici çeÅŸitli yiyecekler yemiyorsa, yeterli miktarda temel besin almalarına yardımcı olabilir. Bununla birlikte, takviyeler, saÄŸlıklı bir diyet için önemli olan çeÅŸitli yiyeceklerin yerini alamaz. SaÄŸlıklı bir diyeti neyin oluÅŸturduÄŸu hakkında daha fazla bilgi edinmek için iyi saÄŸlam kaynaklar tercih edilmelidir. ÖrneÄŸinÂhttps://hsgm.saglik.gov.tr/tr/beslenme adresinden güvenle faydalanabilirsiniz.

Vitaminlerin yan etkilerine dikkat!

Yüksek dozlarda veya reçeteli ilaçlar yerine veya birçok farklı takviye alırsanız, diyet takviyelerinden yan etkiler yaşama olasılığınız daha yüksektir. Bazı takviyeler kanama riskini artırabilir veya ameliyattan önce alınırsa anesteziye cevabınızı değiştirebilir. Takviyeler ayrıca bazı ilaçlarla sorunlara neden olabilecek şekillerde etkileşime girebilir.

İşte birkaç örnek:

- K vitamini; kanın pıhtılaşmasını önleme yeteneğini azaltabilir.

- C ve E vitaminleri gibi antioksidan takviyeleri; bazı kanser kemoterapisi türlerinin etkinliğini azaltabilir.

- Bazı bitki ekstraktları karaciğer için toksik etkiler yapabilir.

- Özellikle gluten, protein, yumurta alerjisi olan çocuklarda anaflaksi riski olabilir. Bu hastalıklara karşı yapılan tedavilerin etkinliğini azaltabilir.

- Aşırı immun sistem güçlendiricilerin çocuklarda alerjik yanıtların artmasına neden olabileceği belirtilmiştir.

Gıda takviyesi kullanırken mutlaka dikkat etmeniz gerekenler

Üreticiler, yediğiniz yiyeceklere, özellikle kahvaltılık gevreklere ve içeceklere vitaminler, mineraller ve diğer tamamlayıcı bileşenleri ekleyebilir. Sonuç olarak; bu bileşenlerden sandığınızdan daha fazlasını alabilirsiniz ve daha fazlası daha iyi olmayabilir. İhtiyaç duyduğunuzdan fazlasını almak daha fazla maliyete neden olur ve ayrıca yan etki riskinizi artırabilir. Örneğin; çok fazla A vitamini baş ağrısına ve karaciğer hasarına neden olabilir, kemik gücünü azaltabilir. Fazla demir bulantı ve kusmaya neden olur ve karaciğere ve diğer organlara zarar verebilir

Sağlık uzmanlarınıza (doktorlar, diş hekimleri,  eczacılar ve diyetisyenler dahil) aldığınız diyet takviyelerinden bahsedin. Varsa hangi takviyelerin sizin için değerli olabileceğini belirlemenize yardımcı olabilirler. Aldığınız diyet takviyelerinin ve ilaçların tam bir kaydını tutup her ürün için ismini, aldığınız dozu, ne sıklıkta aldığınızı ve kullanım nedenini not edin. Genel sağlığınız için neyin en iyisi olduğunu tartışmak için bu kaydı sağlık uzmanlarınızla paylaşabilirsiniz.

Gıda takviyesi alırken aşağıdaki bazı konulara dikkate edelim ve aklımızdan çıkarmayalım;

-Çocuğunuzun bir sağlık durumunu tedavi etmek veya destek almak için diyet takviyeleri almayı düşünüyorsanız öncesinde sağlık uzmanınıza veya eczacınıza danışın.

-Reçeteli ilaçların yerine veya bunlarla birlikte gıda takviyeleri almadan önce sağlık uzmanınızın onayını alın. Aksi halde kullandığınız ilaç tehlike yaratabilir.

-Çocuğunuz için herhangi bir cerrahi prosedür planlandıysa, verdiğiniz takviyeler hakkında sağlık uzmanınızla konuşun.

-"Doğal" teriminin her zaman güvenli anlamına gelmediğini unutmayın. Bazı tamamen doğal botanik ürünlerin çocuğunuzun karaciğerine zarar verebileceğini unutmayın. Bir besin takviyesinin güvenliği, kimyasal yapısı, vücutta nasıl çalıştığı, nasıl hazırlandığı ve aldığınız miktar gibi birçok şeye bağlıdır.

Çocuğunuza gıda takviyesi almadan önce aşağıdaki soruları yanıtlamanızı öneririm.

- Çocuğum için potansiyel faydaları nelerdir?

- Bu ürünü kullanmamın çocuğuma herhangi bir güvenlik riski var mı?

- Çocuğuma verilecek en uygun doz nedir?

- Nasıl, ne zaman ve ne kadar süre vermeliyim?