Okullar açılırken çocuklarda öz disiplin nasıl sağlanmalı?

Çalışma düzeni pandemi sürecinin başından itibaren sekteye uğramayan, görevine devam eden ebeveynlerin çocukları, çalışan aile fertlerinin azimlerine ve aileye olan sadakatine, bağlılığına öz güvenine tanık olmuş oldular. Aynı zamanda aile sorumluluğunun ne demek olduğu, bu zorlu süreçte aile olmanın değerini, geçimi sağlamak adına korkuları ile birlikte evden çıkan ve aynı korku ile eve gelen anne babalarının kıymetini, emeklerini, çocuklar bir kez daha gördüler.

Yardımcı ile büyümeyen, tüm sorumluluğu tek başına göğüslemeye çalışan ev hanımı anneler için durum biraz daha zorlayıcı bir haldeydi. Evin sorumluluğu haricinde, çocukların akademik ve disiplin yükünü de üstlendiler. Uzaktan eğitim ile başlayan çaba, anneleri dijital platformlara bir nebze olsun adım attırmış oldu. Fakat, okullar arası eğitim uçurumlarında; bazı öğretmenlerin e-öğretime katılmamasını, bazılarının birkaç ders sonra bırakmasını, bazılarının sabah 8.30'da disiplinli bir biçimde derslerinin ve öğrencilerinin sorumluluğunu alarak son güne kadar devam etmesini gözlemledik.

Bu eşitsizlik durumunda, özellikle okula yeni başlayan ilkokul kademesi öğrencileri ve sınav öğrencileri en olumsuz biçimde etkilenen kesim oldu. Süreci kendi lehine çevirebilen öğrencilerde ise; iki durum gözle görülür bir biçimde fark yaratmalarına sebep oldu. Bu durumlardan ilki; ebeveyn desteği, ikincisi ise çocuğun öz disipliniydi.

Zorlu süreci el ele atlatan, birlikte çaba gösteren, çocuk açısından anne babaya yardım, ev işlerine yardım, anne ve baba açısından ise akademik ve sosyal, duygusal ve davranışsal gelişimi destekleyici tutumlar aile içi dinamiklerin güçlenmesine ve hayat boyu kalıcı bağlılığın temellerinin atılmasına vesile oldu. Bu ailelerin özelliklerine bakıldığında, gözle görülür biçimde dikkat çeken nokta; anne baba olarak çocuklarının küçük yaşlardan itibaren öz disiplin becerilerini geliştirmeye yönelik tutumları ve çabalamalarıydı.

E-öğretimden yeteri kadar faydalanamayan, eşit olamayan eğitim sürecinden geçerek sınavlarda başarı sağlayan, ilkokul kademesinde edinmesi gereken akademik kazanımları sene sonunda misli ile edinen ve hatta üzerine koyan çocuklar nasıl başardılar? Kitap okumak için ödüllerle motive edilen çocukların, pandemi sürecinde kitap okumaya başlaması, kendini ve yeteneklerini keşfederek ilgi alanlarının çoğalması, el becerilerine ek olarak mutfak deneyimi kazanması gibi farklı edinimler nasıl oluştu, bunları güdüleyen ne idi?

Çocukların kendi kendini yönetebilme, geliştirebilme, kendini fark edebilme gibi önemli detayların altında yatan sebep aile tarafından kazandırılan öz disiplindir.

Öz disiplin ve organizasyon becerisi neden önemlidir, çocuğa ne kazandırır?

Öz disiplin, bireysel amaçlara yönelik uzun vadeli planlamalar yapmayı ve bu plan doğrultusundan bugünden çalışmayı gerektirir. Yapılması gereken bir işi ertelemek ve ertelememek arasındaki ince çizgide karar verici olan, sahip olduğumuz öz disiplin mekanizmasıdır. Bu becerimiz ne kadar yüksek olursa, başarıya ulaşmamız o denli kaçınılmaz olur.

Çocuklarımızın gelecek hedefleri, sağlıklı bir vücut, akademik başarı, spor ve müzik alanında üst düzey başarılar olabilir. Bu sebeple onlardaki öz disiplin becerisini anne babalar olarak geliştirmek istiyoruz, fakat çevremize baktığımızda yarınları için uzun vadeli planlarına gidecek olan yolda dikkat dağıtıcı ve ertelemeler için onlarca unsur mevcut. Sağlıksız yiyecekler, abur cuburlar, internet, konsol oyunları, televizyon gibi etkenler istenilen alışkanlıkların kazanılmasına engel oluyor.

Öz disiplin ve organizasyon becerisi, her ebeveynin çocuklarına öğretmesi gereken en önemli yaşamsal öğretilerden biridir. Her yazımda olduğu gibi, çocukların anne babalarını rol model aldıklarını tekrar hatırlatmak isterim. Anne ve baba olarak iyileştirmeye ilk önce kendinizden başlamalısınız. Okullar ister örgün ister hibrit ister tam uzaktan modeli ile açılsa da artık bir rutinin içine girmiş olacaklar. Disiplin ve sorumluluk ne kadar öğrencilerin omuzlarında gibi görünse de önemli bir kısmı da ebeveynler üzerinde olacak. Bunca ara vermişlikten, disiplin ve sorumluluktan uzak kalmışken yeni bir rutin oluşturmak her ne kadar zor görünse de doğru hamleler ile bunu başarmak mümkün.

Bir anne olarak çocuklarım için uyguladığım, önemli yaşam becerileri uygulamalarını sizlerle paylaşmak isterim. İşte sizler için birkaç ipucu:

1. Öncelikle çocuklarınızın başarı hedefi ne olursa olsun, onu tetikleyen en önemli detayın olumlu ve ılımlı bir aile ortamı olduğunu unutmayın. Aile ilişkilerinizde samimi, içten, doğal ve kabul edici bir yapıda olun. Çocuklarınızın sizden korkması, tepkilerinizin belirsiz olması, sizden çekinmesi, öncelikle size ve ardından kendine yalan söylemeye teşvik edecektir. Aile ilişkilerinizi güçlendirici hamlelerde bulunun. Eşinizle yanlışlarınız veya eksiklikleriniz hakkında sohbet edin.

2. Pandemi sürecinin başından itibaren sürekli dile getirdiğim “rutin oluşturma”, okula dönüş yolunda fayda sağlayacak en önemli etken. Çocuklarınız için basit ama günlük alışkanlıklar oluşturun. Odasını düzenlemesini isteyerek başlayabilirsiniz. Bir haftanın sonunda arkadaşlarıyla görüntülü sohbet veya online oyunlara dahil olmasına izin verebilirsiniz veya maddi karşılığı olmayan ama çocuğunuzun sevebileceğini düşündüğünüz bir şeyi ona yaşatabilirsiniz.

3. Zamanı yönetme, hangi işin ne kadar vakit alacağı konusunda bilgi sahibi olma ve ona göre planlama yapabilme, öz disiplin ve organizasyon becerisini güçlendirici önemli detaylardır. Özellikle ufak yaş gruplarında “Odayı toplaman için 10 dakikan var“ gibi cümleler kullanabilirsiniz.

4. Mutlaka gelecek adına önlerinde bir hedef olmasını, dört gözle kavuşmayı istedikleri bir amaç belirlemesini sağlayın. Ne zaman öz disiplinini elden bırakırsa sohbet ortamında, gelecek planlarından ve umutlarından bahsedin.

5. Boş zamanlar tehlikeli olabilir. Bir çocuğun gün içinde ne yapması gerektiği, bir gününü nasıl doldurması gerektiği konusunda ebeveynler yol gösterici olmalıdır. Sabah kahvaltıları günü birlikte planlamanız adına harika anlardır.

Tüm bu maddeleri gözden geçirirken unutmayın ki, siz ne yaparsanız, çocuklarınız da onu yapacaklar. Evde tamamlanmamış tamir işleri var mı? Sürekli yapmanız gereken işleri erteleyen biri misiniz? Hastalandığınızda doktora gitmemek için inat eden, sağlığımın pek de bir değeri yok mesajı veren biri misiniz? İş yerinizde terfi almanız mümkünken, "Bulunduğum konum bana yeter" diyen biri misiniz? Kilolarınız için isyan ederken bir yandan abur cubur tüketen biri misiniz? Çocuklarınızın öğretmenlerine “Çocuğum kitap okumuyor” diye şikayet edip, elinizden telefonunuzu düşürmeyen biri misiniz?

Ebeveyn olarak önce bu soruları kendinize sorun ve ardından çocuğunuzun geleceği için başarılı ve kendine yetebilen bir birey olması için adımlar atmasına yardımcı olun. Bu sorulara verdiğiniz cevaplar istendik olmayan cevaplarsa yukarı maddeleri rafa kaldırın ve yaşam standartlarınızı, olmak istediğiniz anne baba rolünü tekrar gözden geçirin.