Kokuların dili ve ağız kokusu

Kalabalıklar içinde yürürken yanınızdan biri geçip gider, öylesine... Sizi hiç ilgilendirmeyen bir insandır, diğerlerinden farksız ve farkında değildir üzerindeki kokunun yanından geçtiği insanı nasıl geçmişe taşıdığının... Kokusu tüm ruhunuzu teslim alan kişiyi göremezsiniz, kalabalıkta kaybolup gitmiş, sizi içinizde bir sızıyla buluşturup, yok olmuştur. Sizse gözleriniz dolu ve yüzünüzde geçmişten kalan bir öyküyle kalakalırsınız, onun gidişinin ardından... Gideni getirmez ama kokusu sarmıştır her yanı, yansız yönsüz savurmuş, geçmişe gidişlerin en acısını yaşatmıştır, içinizde ise bir kalp sızısı kalmıştır...

Koku hafızası

Koku hafızası anılarla aynı anlamdadır, çünkü her yerin, herkesin, her şeyin bir kokusu vardır ve kesinlikle ama kesinlikle koku en iyi, en acımasız ve en keskin uyarıcı ve hatırlatıcıdır! En umulmadık zamanlarda çat diye burnunuza burnunuza dayatılır! Kimi zaman çok mutluluk verici kimi zamanda hüzne boğucu özelliği olan bu koku hafızası ,insana bazen "Sadece koklamak bile yeter daha fazlasını istemiyorum" diye isyan ettirir.

Kokular bir ömür unutulmaz...

Kokular hafızamızda öyle bir yer eder ki, bir ömür unutulmaz. Biz unuttuğumuzu sanırız ama onlar bir yerden çıkar gelir. Küçücük bir çağrışım, çocukluğumuzu geri getirir! Çocukluğumuzdan kalma en temel, en unutulmaz kokular... Hemen herkeste benzerdir bunlar... Mesela oyun üzerindeyken sofraya oturmadan koşarak da yiyebileceğimiz o minnettar olduğumuz salçalı sıcak ekmeğin kokusu... Kokladığımızda ne içildiğini anladığımız gazoz kapağı kokusu ya da bir sınıfa girdiğinizde size her an sözlüye kalkacakmışsınız hissini yaşatan sınıf kokusu ve bir klasik çocukluğumuzun Pazar günlerini hatırlatan yıkanmış çamaşır ve sabun kokusu... İşte bu yüzden ne zaman ütü yapsak, pazartesi ve okul stresi yaşarız, yıllar sonra...

Kokuların anlamı...

Peki ya koku sizin için ne ifade ediyor? Belki bazılarınız için yalnızca güzel olmanın bir aracı, kimileri için yalnızca beş duyudan birinin sonucu... Benim için ise bunlardan çok daha fazla anlam ifade ediyor. Yalnızca mekanlar, isimler mi anıları hatırlatır sanıyorsunuz? Bana en çok kokular eski günleri, anıları hatırlatır. Bir parfümle çocukluğumda evimize gelen misafir teyzeyi hatırlayabilir, bir diğerinde ise üniversite yıllarımdaki mutlu anlarıma dönebilirim. An gelir öyle bir koku vurur ki burnuma çocukluğumun en güneşli günlerini anımsarım… Kavun kokusu mesela sıcak yaz günlerini hatırlatır bana, vanilya ve mahlep kokusu ise çoğumuza çocukluğumuzu, aile ve yuva kavramlarını anımsatır.

Kokular parmak izi gibidir

Peki nasıl oluyor bu koku ve hafıza ilişkisi? Bir gül sizin için her zaman aynı kokar. Bir parfümü ikinci kere kokladığınızda ise bunun hemen tanıdık bir koku olduğunu hatırlarsınız. Çünkü bir şeyi yaşamınız boyunca bir kere bile koklasanız, o koku, hafızanızdaki yerini almıştır. İnsan burnunda bin civarında değişik koku reseptörü vardır. Koku alma duyusu ile hafıza birbirlerine sıkı sıkıya bağlıdır. Çevremizdeki kokuları yabancılık çekmeden tanımamızın nedeni bir koku hafızasına sahip olmamızdır. Kokular, kendileriyle bağlantılı olarak geçmişte yaşanan bazı olayları da aklımıza getirirler. Yolda yürürken rastladığımız tanıdık bir parfüm kokusu, bize o parfümü kullanan arkadaşımızı hatırlatır. Bir yemek kokusu, seneler öncesine ait eski bir olayı zihnimizde canlandırabilir. Aynı koku bir insanda güzel hisler uyandırırken, bir başkasında hoşa gitmeyen duygular oluşturabilir. Her insanın kokusu, parmak izi gibi, tamamıyla kendine özgüdür. Bazı araştırmalar ise koku alamayan insanların anılarının da silindiğini ortaya koymuştur. Koku duyusunun bir özelliği de diğer duyularda ki (meselâ duyma ve görme gibi) hafızadan daha kuvvetli bir hafızasının olmasıdır. Yapılan araştırmalarda göze ve kulağa hitap eden uyaranlar, çabuk unutulabilmekte iken koku duyusu, özellikle herhangi bir hadiseyle birlikte hafızaya kaydedildiğinde unutulması çok zor, hatırlanması kolay bir duyu olarak karşımıza çıkmaktadır.

Geçmişin güzel kokuları...

Gelelim çoğumuzda güzel hisler oluşturan kokulara; taze çekilmiş kahve kokusu, yeni biçilmiş çimen kokusu, fırından yeni çıkmış ekmek kokusu, kurak yaz günlerinde aniden bastıran yağmurun ardından kalkan toprak kokusu, vanilya kokusu, deniz ve yosun kokusu ise en sevdiğimiz kokular... Peki sizin unutulmaz favori kokunuz hangisi?

Ağız kokusu...

Kokular hayatımızı bu kadar derinden etkilerken, ağız kokusu ile baş etmenin dayanılmaz ağırlığı altında ezilmek hiç kimsenin istemeyeceği bir durum... Oysa çözüm çok basit; günde iki defa diş fırçalamak, her akşam diş ipi kullanılması ve düzenli diş hekiminin ziyaret edilmesi...